Спадчына

In memoriam. Рут Маркус пра Віктара Саяпіна, якога ведала толькі праз email

Рут Маркус, якая жыве ў Ізраілі, штодзённа чытае гродзенскія навіны, бо адсюль родам яе сям’я. Яна пазнаёмілася з Віктарам Саяпіным у снежні 2016, за паўтара месяцы да яго смерці, але паспела ацаніць значэнне яго асобы для горада. Спецыяльна для Hrodna.life Рут узгадвае памерлага краязнаўцу і сваё кароткае знаёмства з ім.

Мне вельмі шкада і сумна чуць, што Віктар Саяпін памёр у Гродне 2 лютага 2017. Ён быў такім дасведчаным экспертам-гісторыкам, столькі ведаў аб маім любімым горадзе Гродна. Я жыву ў Ізраілі, і на працягу апошніх 10 гадоў я была зацікаўлены ў вывучэнні жыцця габрэйскіх сем’яў, уключаючы маю сям’ю Касоўскіх, якая жыла ў Гродне да вайны.

[irp posts="11 273″ name="Сільвія Сіднэй — дачка яўрэя з Лунна, якая стала кіназоркай 1930-х"]

16 снежня 2016 гады я даслала свой першы email Віктару Саяпіну. Мне пашанцавала мець шырокае і плённае супрацоўніцтва з ім на працягу гэтага месяца. Ніжэй прыведзены некаторыя вытрымкі з нашай перапіскі.

Мой першы ліст да Віктара Саяпіна, 16 снежня 2016 года

«…Хоць я не размаўляю на рускай/беларускай мове, я знаёмая з вашай працай пра гісторыю Гродна. У мяне ёсць дома некаторыя з вашых кніг. Ваш прыгожы каляндар на 2016 год вісіць на сцяне ў маім працоўным памяшканні. Мне вельмі падабаецца глядзець на фатаграфіі, а мой сябар пераклаў мне некалькі частак вашых кніг. Я цаню вашу працу вельмі і я хачу падзякаваць вам за выдатную працу, якую вы робіце пра Гродна. Мы гаворым на іўрыце: „kol hakavod“, што азначае: „Брава!“…»

Затым я задала яму некалькі пытанняў адносна трох габрэйскіх школ, якія знаходзіліся ў Занёманскім фарштаце Гродна.

Адказ Віктара Саяпіна, 16 снежня 2016 года

«Вялікі дзякуй за высокую ацэнку маёй працы, я рады, што мае кнігі чытаюць у Ізраілі!»

Віктар прыклаў некалькі фатаграфій розных участкаў вуліцы Ліпавай (сёння Гарнавых) і вуліцы Беластоцкай (цяпер частка вуліцы называецца Суворава, а другая частка называецца Шчаснага), якія былі звязаны з маімі пытаннямі пра габрэйскія школы. Затым мы прадоўжылі размову аб некалькіх месцах і будынках, размешчаных на гэтых дзвюх вуліцах.

Ліст Віктара Саяпіна, 21 снежня 2016 года

«Сёння я пайшоў на месца [вул. Шчаснага]. Я разумею сітуацыю і зрабіў фатаграфіі [прыкладаецца]».

Я была ўражаная яго жаданнем дакладна адказаць на мае пытанні і яго гатоўнасцю ісці спецыяльна фатаграфаваць для мяне некалькі месцаў.

Я тады сказала, што ў мяне ёсць старыя газеты (на ідыш) ад 10 студзеня 1925 г. ён папрасіў мяне даслаць яму фатаграфіі, якія былі апублікаваныя ў гэтай газеце з маім тлумачэннем і каментарыямі. Я была шчаслівая даслаць яму чатыры фатаграфіі.

На адной можна ўбачыць млын Асірава Касоўскага (брат маёй бабулі), які знаходзіўся ў 1925 годзе на вуліцы Rydza-Śmigłego (цяпер Васілка, быў разбураны ў 2007 годзе).

23 снежня 2016 года Віктар пісаў, што ён збіраецца ў бальніцу на доўгі час. Я пажадала яму моцнага здароўя з надзеяй, што мы працягнем нашу перапіску, калі ён вернецца дадому. Ён падзякаваў мне за мой ліст. Я не магла сабе ўявіць, што гэта будзе яго апошні ліст.

На жаль, я ніколі не сустрэла Віктара Саяпіна. Я спадзявалася, што калі я зноў прыеду ў Гродна (гэта будзе мая восьмая паездка туды), я сустрэнуся з Віктарам. Ёсць прымаўка на ідыш: «Чалавек плануе, а Бог смяецца».

Мае шчырыя спачуванні сям'і Віктара Саяпіна. Гродзенскай супольнасці і мне, у Ізраілі, будзе не хапаць яго.

Няхай супакоіцца ён з мірам!

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024