Па Нёмане з «Вольгай Соламавай». Як вінтажны цеплаход катаў гродзенцаў на дачы, у Друскенікі і проста па рацэ

Гродзенскі цеплаход «Вольга Соламава» ўжо стаў экспанатам нашага горада-музея. Карабель хадзіў па рацэ 70 гадоў. Але лета 2021 стала апошнім сезонам водных прагулак на Нёмане — з-за вельмі нізкага ўзроўню вады ў рацэ цеплаход перабраўся на Аўгустоўскі канал. Якім быў цеплаход раней? Чытайце ў архіўным матэрыяле Hrodna.life.

Раней вазіў гараджан на лецішчы

«Плыць на ім [цеплаходзе „Вольга Соламава“ — заўв. Hrodna.life], асабліва супраць плыні, было адно задавальненне. Памятаю, сяджу я, юная дзяўчына, на верхняй палубе, вясновы ветрык валасы цяробіць, на беразе салаўі заліваюцца ў густых зарасніках чаромхі, переглядваюся з незнаёмым маладым чалавекам, сэрца замірае ад прадчування шчаслівай летняй пары», — расказвае аб паездцы на цеплаходзе гродзенская фатографка Наталля Дораш.

Гэтыя ўспаміны — з 70-х. Тады «Вольга Соламава» хадзіла па Нёмане маршрутам Гродна-Коматава і назад. «Цеплаход рабіў прыпынак каля нашых лецішчаў, — распавядае Наталля. — Зручна было на ім плыць з сабакам, якога ў аўтобус не бралі. Выдатнае было падарожжа».

Чытайце таксама: Чатыры «Нёманы», пяць «Гроднаў» і адна «Ліда». Гісторыі караблёў з гродзенскімі назвамі

Перадаюць ад пакалення да пакалення

Гараджане памятаюць і больш далёкія паездкі на цеплаходзе. З Гродна ён хадзіў да Друскенік. Шлях туды займаў чатыры гадзіны. Назад, супраць плыні, — шэсць. Гродзенка Наталля Храброва кажа, што гэтыя паездкі былі стомнымі, а маці Наталлі Пракопік успамінае, што здзяйснялі рачныя прагулкі ў Друскенікі «папіць кавы».

«Гэты цеплаходзік — нязменны атрыбут Гродна майго дзяцінства [60-я гады ХХ стагоддзя, — заўв. Hrodna.life]», — кажа мастацтвазнаўца Марына Загідуліна. — Яшчэ з дзіцячым садком на ім плавала". Марына распавяла, што ў іх сям'і традыцыя катання на цеплаходзе «Вольга Соламава» перадаецца з пакалення ў пакаленне. Фатаграфій з цеплаходам з 60-х у Марыны не захавалася: «Гэта сёння ўсе сябе фоткаюць». Але фатаграфія малодшага сына з аднакласнікамі і настаўніцай на цеплаходзе недзе ў сямейным архіве ёсць. «Пераемнасць пакаленняў. А цеплаходзік ўсё ходзіць».

Па гучнасці спаборнічаў з бардамі

«Калі мы праводзілі „Зялёнку“ [фестываль бардаўскай песні „Зялёны гран-пры“, — заўв. Hrodna.life] яшчэ на Крэйдавых гарах, гэтая плывучая дыскатэка швартавалася насупраць і пачыналіся спаборніцтвы — хто каго перакрычыць», — успамінае прыгоды з цеплаходам Павал Салаўёў, паэт, музыка і адзін з арганізатараў фестывалю. Гэта ўспаміны з другой паловы 2010-х.

Імя далі «па просьбах працоўных»

Імя Вольгі Соламавай, сакратаркі Гродзенскага падпольнага гаркама камсамола, прысвоілі караблю Пастановай № 54 Гродзенскага выканкама дэпутатаў працоўных і бюро Гродзенскага гаркама КПБ 5 красавіка 1966 года. Вядома, «улічваючы шматлікія пажаданні працоўных горада Гродна». Да гэтага часу цеплаход хадзіў па Нёмане пад нумарам ПТ-0171 і назвай «Мінск». Яго спусціла на ваду ў 1952 годзе. Капітальны рамонт цеплаход прайшоў у 2006.

Імя падпольшчыцы, дакладней, прозвішча, хутчэй за ўсё зменена, лічыць краязнаўца Андрэй Бароўскі. «Я займаўся генеалагічнымі пошукамі [у вёсцы Лаша, адкуль родам Вольга Соламава, — заўв. Hrodna.life]. Глядзеў гаспадарчыя кнігі ў сельсавеце. Соламавых там не было. Былі толькі Салама або Салома, з націскам на апошні склад».

Чытайце таксама:

• Вольга Соламава: настаўніца і партызанка, якая дбала пра мову і загінула за айчыну
• Роўнасць на літару «Х» або Жаночы тузін на мапе Гродна

Форма прозвішча «Соламава» верагодней за ўсё з’явілася пасля партыйнай вучобы ў Маскве, куды Вольгу накіравалі перад закідваннем на партызанскую працу, лічыць Бароўскі. Такое ж прозвішча насіў пасля вайны і брат загінулай падпольшчыцы, Міхаіл Соламаў. У Гродне ён працаваў інспектарам гарадскога аддзела народнай адукацыі і выкладчыкам беларускай мовы і літаратуры.

Куды не патрапіць гродзенскі цеплаход

Далёкія рэйсы па Нёмане перасталі прыносіць прыбытак параходству яшчэ з сярэдзіны 60-х. Пацясніла рачны транспарт актыўнае будаўніцтва аўтамабільных дарог.

Начальнік Нёманскага эксплуатацыйнага ўчастка Рудакоў пісаў у 1964 годзе кіраўніцтву вобласці з просьбай пакінуць прыгарадныя пасажырскія рэйсы толькі на перыяд з траўня па верасень. «Праз развіццё аўтобусных перавозак прыток пасажыраў на раку ўвесь час падае, асабліва ў вясновыя і восеньскія месяцы. Толькі летам, дзякуючы турыстам і людзям, праца крыху ажыўляецца… Праз такую малую загружанасць Нёманскі эксплуатацыйны ўчастак нясе страты. У 1964 г. страты ад работы пасажырскага цеплахода на лініі Гродна-Друскенікі склалі каля 5 тыс. руб.»

З 2008-га перашкодай рачному суднаходству стала Гродзенская ГРЭС. Суднаходны шлюз там не прадугледжаны — вышэй па Нёмане цеплаход прайсці не можа. Некалькі гадоў таму «Вольга Соламава» катала гараджан і турыстаў да Аўгустоўскага канала. Цяпер такіх рэйсаў не прапануюць. Але гадзінная прагулка па Нёмане ўсё яшчэ магчымая [інфармацыя актуальная на лета 2021 — Hrodna.life].

Чытайце таксама:

• «Уяўляеш сябе вікінгам». Як мы плылі па Нёману на баявой ладдзі X стагоддзя
• У Гродне з’явяцца тры пешаходныя масты і зона адпачынку замест порта. Што яшчэ чакае цэнтр горада?