Яўрэі з Мексікі прыехалі ў Гродна знаёміцца ​​з зямлёй продкаў

У пачатку верасня сям’я Фэінсод пераадолела акіян і прыехала ў Гродна, каб убачыць родны горад іх продкаў. У пачатку 1940-х гадоў тут жылі іх родныя па прозвішчы Любіч, якія загінулі падчас халакоста. Удалося выжыць толькі тым, хто паспеў да вайны з’ехаць у Мексіку, а таксама тым, хто сышоў ваяваць.

Яўрэйскае прозвішча Любіч было адным з самых распаўсюджаных не толькі ў Гродне, але і іншых буйных гарадах Усходняй Еўропы. Такое прозвішча насілі гандляры, банкіры, шаўцы і многія іншыя яўрэі. Сваякі сям'і Фэінсод былі рознабаковымі людзьмі - сям’ёй сярэдняга класа. Галава сямейства працаваў на абутковай фабрыцы, а яго жонка даглядала дзяцей. Жылі, хутчэй за ўсё, у «Занёманскім фарштаце».

Адпраўлялі за акіян у пошуках лепшага жыцця

«Бабуля казала, што жылі Любічы дзесьці недалёка ад ракі. І каб увайсці ў горад трэба было яе перайсці, — распавядае Ханна Фэінсод. — Сям'я ў нас была вялікая. У прадзеда i прабабулі было каля дзесяці дзяцей, дакладную колькасць мы не ведаем. Але за акіян, у Мексіку, перабраліся пяць сясцёр, сярод іх і наша бабуля Іда Любіч.

Першая сястра з’ехала за акіян адразу пасля Першай сусветнай вайны. Праз некаторы час яна напісала сваякам, што добра ўладкавалася і іншым можна прыязджаць. Праз гады да яе прыехалі і астатнія дзяўчынкі. Іда пераехала ў Мексіку ў 1929 годзе і пражыла там да 1999 года.

Чаму з’язджалі за акіян? Як яна распавядала, у пасляваенныя гады было цяжка жыць у Гродне і бацькі стараліся адпраўляць сваіх дзяцей у іншыя краіны для лепшага жыцця. Наша сям’я абрала Мексіку".

З Гродна выратаваўся толькі Шымен

Тая частка сям'і Любіч, якая засталася ў Гродне, загінула падчас Другой сусветнай вайны. Удалося выжыць толькі аднаму з сыноў - Шымену Любічу. Яго жонка і дзве дачкі, маці, малодшы брат Рубен і яго жонка ў 1942 годзе былі вывезены з Гродна ў Асвенцім.

«Браты нашай бабулі былі таленавітымі спевакамі, — дадае брат Ханны Рубен. — Старэйшага звалі Шымен, ён быў кантарам у вялікай сінагозе, а таксама выступаў у тэатры, працаваў як оперны спявак. Яго малодшы брат Рубен быў таксама кантарам, толькі ўжо ў драўлянай сінагозе на другім беразе Нёмана. Уся сям’я жыла ў Гродне, на жыццё не скардзіліся.

Хор, у якім спяваў Шымен. Гродзенская сінагога, 1935 г.
У 1939 годзе, калі пачалася Другая сусветная вайна, старэйшы брат Шымен сышоў ваяваць супраць немцаў і трапіў у палон. Знаходзіўся ў канцлагеры Біркенаў з 1939 па 1945 гады. Уся астатняя сям’я ў 1941 годзе апынулася ў гета, іх праз год вывезлі ў Асвенцім. Там падзялілі і забілі. Шымен выжыў і пасля вайны перабраўся ў перавалачны лагер для бежанцаў, які знаходзіўся каля Францыі і Германіі. У 1948 годзе ён з цяжкасцю паспеў перабрацца за акіян. Наведаў у Мексіцы сваіх сясцёр, а праз некаторы час перабраўся ў Ізраіль. Там працягнуў спяваць у сінагозе, а таксама быў поварам у арміі. Памёр ў 1985 годзе".


«Мама, вось мы і ў Гродне». Амерыканка прыехала распавесці гісторыю дзядулі, які 100 гадоў таму збег з горада

Сям’я Фэінсод у музеі сінагогі ў Гродне

У Гродне няма ўжо таго яўрэйскага духу

У сучасным Гродне нашчадкам сям'і Любіч ужо нічога не нагадвае пра даваеннае жыццё іх сям'і. Нягледзячы на ​​тое, што яны нават не ведаюць вуліц і дамоў, дзе жылі іх продкі, ім важна было сюды прыехаць: пазнаёміцца ​​і адчуць месца, адкуль іх карані.

«Мы пабывалі ў сінагозе, з’ездзілі на старыя могілкі і знайшлі там тры старыя мацэвы з прозвішчамі Любіч, але не можам сцвярджаць, што гэта нашы сваякі. Яўрэяў з такім прозвішчам у Гродне было шмат. Але тыя імёны, якія мы ведалі, знайсці ўжо было немагчыма — тых людзей вывезлі з горада і забілі ў Асвенціме.

Паездкай у Гродна мы засталіся задаволеныя, мы першы раз тут і прыехалі сюды спецыяльна ўсёй сям’ёй. Нехта прыехаў з Ізраіля, а хтосьці з Мексікі, дзе жыла бабуля. Гродна прыгожы горад і тут добрая атмасфера, але ў ім ужо няма таго яўрэйскага духу, пра які нам распавядалі і які быў тут да вайны", — дадаў Рубен.

Сям’я Фэінсод на вуліцы Антонава ў Гродне


Тры адважныя жанчыны: незвычайная гісторыя фотаздымка, які зрабілі ў Гродне ў час Другой сусветнай

Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024