Спадчына

«У пошуках гродзенцаў». Глядзіце, якія фатаздымкі мы прывезлі з польскага Памор’я

Летам 2019 падчас экспедыцыі на польскае Памор’е «У пошуках гродзенцаў» мы сабралі не толькі ўспаміны, але і больш за 100 здымкаў, якія былі зроблены ў 1930−40-я гады ў Гродне. Гэта ў асноўным сямейныя фатаграфіі гродзенцаў. Пасля вайны яны забралі іх з сабой у Польшчу. Прапануем вам пазнаёміцца з фотаархівам Леакадзіі Узнаньскай.

Сям’я Узнаньскіх пакінула Гродна ў 1945 годзе. Уладальніца архіва Лёдзя Станіславаўна Узнаньска (Сікорска) нарадзілася ў 1925 годзе ў Сувалках. У 1932 годзе пераехала з бацькамі ў Гродна.

Успаміны жанчыны ўвойдуць у кнігу «Гісторыі з гродзенскіх вуліц». Падтрымаць выхад выдання можна тут.


«Гродна нам сніцца». Як мы шукалі гродзенцаў на польскім Памор'і


У Гродне Леакадзія спачатку жыла на вуліцы Падольнай паміж могілкамі. Падчас нямецкай акупацыі сям’я жанчыны перасялілася на Ажэшкі, а пасля замужжа на Замкавую. Яе мужам быў Генэк Узнаньскі - гродзенскі пажарны.

«З Генэкам мы пазнаёміліся ў канцы 1942 года „на прыватках“ у горадзе. Пайшлі да адной сваячкі на свята, а яна запрасіла хлопцаў. Ну і пасля мама спытала, хто мне спадабаўся, а я ёй распавяла пра высокага хлопца. Яна ацаніла выбар. У яго была сястра, а я з ёй у адным класе вучылася.

Генэк быў пажарным, жыў ля каланчы. Мы палюбілі адзін аднаго і вырашылі ажаніцца ў 1943 годзе. Зрабілі пышнае вяселле: уявіце сабе — 13 дарожак [фурманак — рэд.] ехала ад Ажэшкі да Фарнага касцёла. Усе прыгожыя і з кветкамі. Немцы дзівіліся, хто гэта так едзе. А мы казалі: „Хай немцаў чорт пабярэ, тут палякі едуць“. І гэта ў акупацыю. Муж меў паблажкі, бо быў пажарным.

Вяселле гулялі ў нас дома на Ажэшкі, было 40 чалавек. Пасля я перабралася жыць да мужа каля пажарнай часткі. Дачка Бася нарадзілася ў самым канцы 1943 года».

Лёдзя са сваім мужам Яўгенам, 1943 г.
Лёдзя (злева) з дачкой і сяброўкай, 1944 г.

Пасля вызвалення Гродна савецкімі войскамі Узнаньскія вымушаныя былі пакінуць горад. Яны перабраліся ў Польшчу.

«У 1944 годзе, калі прыйшлі ў Гродна рускія, мы яшчэ жылі на Замкавай. Мы тады хаваліся ў склепе. Муж першым выйшаў адтуль: да яго падышоў савецкі афіцэр і папрасіў паказаць рукі. Генэк паказаў, а гэты яму ў адказ: „Ты не працоўны, ты ў нейкай партызанцы быў“. Хацелі яго забраць і расстраляць, але выйшаў яго бацька і сказаў, што гэта пажарны. Тады яго адпусцілі».

У Гродне Узнаньскія баяліся заставацца, бо іх саветы маглі вывезці ў любы момант.

«Нам сказалі з’язджаць у Польшчу, калі жадаем жыць. Так і паехалі ў 1945 годзе. Прыехалі спачатку ў Люблін, там сустрэлі канец вайны. У гэтым горадзе муж вучыўся на афіцэра. Потым мы вырашылі ехаць на захад. Казалі, што там ёсць свабоднае жыллё. Прыехалі ў Сопат, але там усё было занята. Мы хацелі дом з крамай, каб можна было хоць неяк зарабіць на жыццё. У выніку паехалі ў Устку і з цяжкасцю там знайшлі жыллё. Жылі ў гэтым горадзе на беразе мора 40 гадоў, а пасля пераехалі ў Слупск».

Публікуем некаторыя гродзенскія здымкі з фотаархіву Узнаньскіх.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024