Летам 2019 падчас экспедыцыі на польскае Памор’е «У пошуках гродзенцаў» мы сабралі не толькі ўспаміны, але і больш за 100 здымкаў, якія былі зроблены ў 1930−40-я гады ў Гродне. Гэта ў асноўным сямейныя фатаграфіі гродзенцаў. Пасля вайны яны забралі іх з сабой у Польшчу. Прапануем вам пазнаёміцца з фотаархівам Леакадзіі Узнаньскай.
Сям’я Узнаньскіх пакінула Гродна ў 1945 годзе. Уладальніца архіва Лёдзя Станіславаўна Узнаньска (Сікорска) нарадзілася ў 1925 годзе ў Сувалках. У 1932 годзе пераехала з бацькамі ў Гродна.
Успаміны жанчыны ўвойдуць у кнігу «Гісторыі з гродзенскіх вуліц». Падтрымаць выхад выдання можна тут.
У Гродне Леакадзія спачатку жыла на вуліцы Падольнай паміж могілкамі. Падчас нямецкай акупацыі сям’я жанчыны перасялілася на Ажэшкі, а пасля замужжа на Замкавую. Яе мужам быў Генэк Узнаньскі - гродзенскі пажарны.
«З Генэкам мы пазнаёміліся ў канцы 1942 года „на прыватках“ у горадзе. Пайшлі да адной сваячкі на свята, а яна запрасіла хлопцаў. Ну і пасля мама спытала, хто мне спадабаўся, а я ёй распавяла пра высокага хлопца. Яна ацаніла выбар. У яго была сястра, а я з ёй у адным класе вучылася.
Генэк быў пажарным, жыў ля каланчы. Мы палюбілі адзін аднаго і вырашылі ажаніцца ў 1943 годзе. Зрабілі пышнае вяселле: уявіце сабе — 13 дарожак [фурманак — рэд.] ехала ад Ажэшкі да Фарнага касцёла. Усе прыгожыя і з кветкамі. Немцы дзівіліся, хто гэта так едзе. А мы казалі: „Хай немцаў чорт пабярэ, тут палякі едуць“. І гэта ў акупацыю. Муж меў паблажкі, бо быў пажарным.
Вяселле гулялі ў нас дома на Ажэшкі, было 40 чалавек. Пасля я перабралася жыць да мужа каля пажарнай часткі. Дачка Бася нарадзілася ў самым канцы 1943 года».
Пасля вызвалення Гродна савецкімі войскамі Узнаньскія вымушаныя былі пакінуць горад. Яны перабраліся ў Польшчу.
«У 1944 годзе, калі прыйшлі ў Гродна рускія, мы яшчэ жылі на Замкавай. Мы тады хаваліся ў склепе. Муж першым выйшаў адтуль: да яго падышоў савецкі афіцэр і папрасіў паказаць рукі. Генэк паказаў, а гэты яму ў адказ: „Ты не працоўны, ты ў нейкай партызанцы быў“. Хацелі яго забраць і расстраляць, але выйшаў яго бацька і сказаў, што гэта пажарны. Тады яго адпусцілі».
У Гродне Узнаньскія баяліся заставацца, бо іх саветы маглі вывезці ў любы момант.
«Нам сказалі з’язджаць у Польшчу, калі жадаем жыць. Так і паехалі ў 1945 годзе. Прыехалі спачатку ў Люблін, там сустрэлі канец вайны. У гэтым горадзе муж вучыўся на афіцэра. Потым мы вырашылі ехаць на захад. Казалі, што там ёсць свабоднае жыллё. Прыехалі ў Сопат, але там усё было занята. Мы хацелі дом з крамай, каб можна было хоць неяк зарабіць на жыццё. У выніку паехалі ў Устку і з цяжкасцю там знайшлі жыллё. Жылі ў гэтым горадзе на беразе мора 40 гадоў, а пасля пераехалі ў Слупск».
Публікуем некаторыя гродзенскія здымкі з фотаархіву Узнаньскіх.
У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…
Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…
Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…
Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…
Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…
Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…