«Тэкст пра тое, як мы жывем». Віктар Марціновіч прэзентаваў у Гродне «Возера радасці»

Віктар Марціновіч называе «Возера радасці» сваім самым шчырым і дарослым тэкстам. Ён — пра сучасную Беларусь і тое, што ў краіне адбываецца. 20 лістапада ў чорнай залі «ДОМа 46» пісьменнік расказаў, калі пачнуць здымаць экранізацыю «Возера» і чаму кніга можа быць падручнікам па сучаснай беларускай мове.

Кніга як падручнік па мове

Як акрэслівае Марціновіч, «Возера радасці» гэта «road movie, маршрут якога пралягае праз Мінск, Тарасава, Вільню і нават Месяц. Летапіс пакалення, што згубілася ў складцы паміж ліквідацыяй ВЛКСМ і яго ўрачыстым адраджэннем. Кніга пра непазбежнасць сталення, а таксама пра тое, якія нечалавечыя намаганні трэба прыкласці, каб застацца чалавекам».

Раман выйшаў у ліпені 2016 года і названы па адной з лакацый на Месяцы. Пераклад рускамоўнай кнігі за сем месяцаў зрабіў Віталь Рыжкоў. Для параўнання: «Сфагнум» ён пераклаў усяго за паўтары месяцы. Кнігу рэдагаваў Сяргей Сматрычэнка, які ачысціў беларускую мову ад паланізмаў. Віктар Марціновіч кажа, што «Возера радасці» можа быць падручнікам па беларускай мове. «Перачытваючы, хацелася ўзяць у рукі слоўнік», — прызнаецца аўтар.

Экранізацыю пачнуць здымаць каля Ашмян

Кніга выйшла адначасова ў Беларусі і ў Расіі. У Беларусі яна каштуе ў тры разы танней, бо аўтар адмовіўся ад ганарара ў выдавецтве. Кажа, што зрабіў гэта, каб беларускія творы і творы на беларускай мове былі даступнымі і распаўсюджваліся.

Увесну экранізаваць кнігу пачне нямецкі рэжысёр беларускага паходжання. Здымкі першай часкі біяграфіі галоўнай гераіні Ясі пройдуць блізка каля роднага горада Віктара — Ашмян.

Раман пра пакаленне бездапаможных

Аўтар кажа, што хацеў распавесці пра жыццё дзяўчыны з заможнай сям'і, але гэта тут не самае галоўнае. Паводле аўтара, «Возера радасці» — раман пра пакаленне, якое навучана бездапаможнасці. Мы разумеем, што лепш «не дзёргацца», бо за гэта б’юць па галаве. Б’юць па галаве і галоўную гераіню Ясю. За ўхіленне ад размеркавання, за змаганне з бацькам.

— «Возера радасці» — кніга пра жыццё ў Беларусі ў 2016 годзе і 20 гадоў перад гэтым. «Мова» была папярэджаннем той будучыні, якой я не хацеў. Праз яе я хацеў перадухіліць пэўныя рэчы ў сучаснасці. «Возера радасці» я пісаў пра сучаснасць, каб будучыня, якую па рамане лёгка прадбачыць, ніколі не настала, — параўноўвае аўтар дзве кнігі.

Віктар Марціновіч падзяліўся нечаканым для яго адкрыццём:

— Гэта першая кніга, якую чытаюць людзі значна старэйшыя за мяне. Яны штосьці з гэтага чэрпаюць. Значыць, яны бачаць ва мне штосьці разумеючага чалавека, — кажа Віктар.

«Чыноўнік хоча, каб жаданні накіроўвалі ў выканкам, а не на дрэва»

На кожнай прэзентацыі аўтар чытаў новы ўрывак. Для Гродна ён абраў урывак пра спілаванне дрэва. Незвычайнага дрэва.

— Калі паміраў апошні ў родзе мужчына, ён знаходзіў вялікі дуб і зрубаў яго галіны. Такім чынам рабіў яго сімвалам свайго роду, які памірае. Дрэва засыхала і рабілася помнікам, — расказвае аўтар.

— У беларускай паганскай традыцыі да такога дрэва прыходзілі людзі і прыносілі свае жаданні. Зараз гэтыя дубы ўвесь час ссякаюць. Гэта помнік, навошта? Паступова я зразумеў логіку ссяканняў. Рэч не ў праваслаўснай ці іншай культуры, а ў псіхалогіі чыноўніка — чалавека, які хоча валодаць усім. Ён хоча, каб памкненні і патаемныя жаданні людзі накіроўвалі ў выканкам, а не на дрэва. Такая ж думка прыходзіць чыноўніку з рамана, і ён яго ўласнаруч спілоўвае.

Топ-5 кніг ад Віктара Марціновіча

Настаў час пытанняў з залы. Гродзенцаў цікавілі стан сучаснай літаратуры, тонкасці раману і як успрымаюць беларускіх пісьменнікаў замежнікі. Па просьбе гродзенцаў Марціновіч назваў пяць кніг, якія варта прачытаць. Сярод іх — «Пялёсткі» Уладзіміра Дубоўкі, «Цынікі» Анатоля Марыенгофа, «Літаратурны прывід» Джона Мітчэла, «Шантарам» Грэгары Дэвіда Робертса і «Шум часу» Джуліана Барнса.

Асобна папрасілі назваць цікавых сучасных аўтараў з Беларусі. Марціновіч назваў «Аўтамат з газіроўкай з сіропам і без» Уладзіміра Некляева, «Ніякай літасці Валянціне Г.» Альгерда Бахарэвіча, «Хвілінка» Ігара Бабкова і «Спачатку была цемра» Барыса Пятровіча.

Пасля прэзентацыі можна было набыць кнігу і атрымаць аўтограф аўтара.

Прэзентацыя ў Гродне — апошняя ў Беларусі. 1 снежня аўтар на шэсць месяцаў з’едзе ў Швейцарыю, дзе па кантракце з Літаратурным домам Цюрыха будзе пісаць новы раман. У пачатку года яго чакае вялікае літаратурнае турнэ па Швейцарыі, Нямеччыне і Аўстрыі.