Невідушчыя людзі таксама чытаюць: у Гродне робяць гістарычныя кнігі даступнымі інвалідам па зроку

Каб зрабіць гістарычную літаратуру даступнай невідушчым людзям, гродзенскія бібліятэкары ініцыявалі праект «Гродна: пачуць нябачнае». Зараз ідзе праца над агучкай двух кніг Віктара Саяпіна, летась былі агучаны яшчэ чатыры кнігі гродзенскіх гісторыкаў і краязнаўцаў. Па завяршэнню праекта кнігі паступяць у спецыялізаваную бібліятэку для інвалідаў па зроку. Пра тое, наколькі гэта важна для невідушчых людзей, і пра ролю кнігі ў іх жыцці ўвогуле Hrodna.life пагаварыў з яе чытачамі - Ірынай Новікавай і Валерыем Буднікам.

Ірына Новікава: «Людзі, у якіх дрэнны зрок, інфармацыйна галодныя»

Ірына Новікава, старшыня Гродзенскай абласной арганізацыі таварыства інвалідаў па зроку, штодзённа кантактуе з людзьмі, якія не бачаць ці маюць слабы зрок. Таму пра іх праблемы ведае не толькі на ўласным досведзе.

«Людзі, якія дрэнна бачаць, інфармацыйна галодныя. Многія з іх, асабліва людзі старэйшага пакалення, ужо даўно перачыталі ўсё, што ёсць у спецыялізаванай бібліятэцы. Новыя ж кнігі па Брайлю цяпер амаль не выдаюцца. Аўдыякнігі таксама з’яўляюцца не так часта, як хацелася б.

Добра яшчэ, калі ў чалавека больш-менш актыўнае жыццё, калі ён можа з сябрамі кудысьці выйсці ці выехаць. Але для многіх, асабліва для людзей старэйшага ўзросту, гэта праблема. Патрэба ж у інфармацыі ў чалавека ёсць заўсёды".

Яна звяртае ўвага, што больш за 75% інфармацыі людзі, якія добра бачаць, атрымліваюць візуальна. А інваліды па зроку і тыя, хто мае слабы зрок, вымушаны выкарыстоўваць іншыя каналы атрымання інфармацыі.

«Таму цяжка нават пераацаніць значэнне праекту «Гродна: пачуць нябачнае. Чатыры кнігі, агучаныя падчас першага этапу, чытачы спецыялізаванай бібліятэкі адразу ж расхапалі і перачыталі. Для чалавека са слабым зрокам аўдыакніга — гэта ўсё».

[irp posts="13 470″ name=""Справа гонару". Гродзенцаў просяць падтрымаць праект агучвання кніг па гісторыі горада"]

Валерый Буднік: «Хачу чытаць тыя ж кнігі, што і іншыя жыхары горада»

Каля дзесяці гадоў таму Валерый Буднік канчаткова страціў зрок. Не маючы магчымасці чытаць друкаваныя выданні, ён штодзень слухае аўдыякнігі. Аднак, калі ў агучанай мастацкай літаратуры недахопу няма, то кніг па гісторыі катастрафічна не хапае. Таму Валерый Іванавіч, гісторык па адукацыі, з нецярпеннем чакае працягу праекта «Гродна: пачуць нябачнае».

Уяўленні пра Гродна, пэўныя зрокавыя карцінкі ў Валерыя захаваліся з 70−80-х гадоў, з перыяду, калі ён бачыў найлепш. Кнігі па гісторыі горада дапамагаюць яму атрымаць уяўленне пра родны горад і часткова кампенсуюць тое, што немагчыма пабачыць.

— Мяне ўсё цікавіць, — кажа Валерый. — І старажытная гісторыя Гродна, асабліва перыяд Сярэднявечча, і сучаснае развіццё горада. Адна справа, калі ідзеш па горадзе і нічога пра яго не ведаеш, і зусім іншая — калі ўжо трохі ўяўляеш, што тут было і што цяпер адбываецца вакол цябе.

Навіну пра тое, што ў бібліятэцы плануюць працягнуць праект «Гродна: пачуць нябачнае», ён успрыняў з вялікай радасцю:

— Гісторыя нашага горада мае для мяне важнае значэнне. Бо я тут жыву, хаджу па гэтых вуліцах. Мне цікава ведаць, што робіцца вакол.

Усяго чатыры агучаных кнігі па гісторыі Гродна — гэта вельмі мала, мяркуе Валерый Буднік: «Хочацца ведаць новае. Хочацца быць у курсе таго, што робіцца, што чытаюць іншыя жыхары нашага горада».

Ірына Новікава: «Кніга, агучаная акцёрам, дазваляе глыбей зразумець сэнс тэксту»

Ірына не ўяўляе сваё жыццё без кніг. Аднак друкаваныя выданні чытае рэдка з-за вялікай нагрузкі на зрок. А вось для праслухоўвання аўдыякніг выкарыстоўвае любую магчымасць. Найчасцей слухае іх перад сном і падчас дарогі, напрыклад, едучы ў камандзіроўку.

«Калісьці я чытала ўсё без разбору, — расказвае Ірына. - Аднак у студэнцкія гады ў мяне „сапсаваўся“ густ, мне стала шкада часу на лёгкія кнігі. Я люблю пазнавальную, навукова-папулярную і духоўную літаратуру. Лічу, што кніга павінна быць ежай для духа, для душы».

Кнігі па гісторыі роднага горада займаюць сярод яе чытанак асобае месца: «Мне цікавая кожная гістарычная кніга, прысвечаная Гродна. Я гатова слухаць такія кнігі нават па некалькі разоў».

Дзякуючы кнігам, што былі агучаны летась, яна даведалася пра многія факты з гісторыі роднага горада. Асабліва зацікавіла яе інфармацыя пра Яна Каханоўскага, стваральніка гродзенскага заапарка, у гонар якога названа адна з вуліц горада. Жанчына кажа, што ёй хацелася б мець магчымасць даведацца і пра іншых славутых гродзенцаў, а таксама пра знакамітых людзей з усяго свету, якія пабывалі ў Гродне.

Кожны дзень яна чытае Біблію. Гэтая кнігу мае ў двух варыянтах: у друкаваным выглядзе і ў аўдыафармаце. Прачытаўшы кавалачак тэксту з дапамогай лупы, пазней жанчына яшчэ і праслухоўвае яго.

«Адкрыла для сябе, што вельмі часта інтанацыі акцёра дапамагаюць зразумець штосьці новае. Калі ты чытаеш сам, можаш не звярнуць увагу на нешта важнае. А ў прачытанні дыктара ўжо расстаўлены пэўныя акцэнты, таму тэкст паўстае для цябе з іншага боку. Прычым у розных акцёраў націск можа быць зроблены на розных словах. Таму цудоўна, што ёсць магчымасць выбраць дыктара, які начытваў тэкст».

Валерый Буднік: «Камп'ютарныя праграмы не могуць замяніць кнігі, агучаныя чалавекам»

Валерый Буднік свабодна карыстаецца камп’ютарам і як многія, чытае навіны ў інтэрнэце. Для гэтага ён выкрыстоўвае адмысловую праграму — скрынрыдар, што агучвае тэкст, на які націскаеш мышкай. Але, такія праграмы, хоць і палягчаюць доступ да пэўнай інфармацыі, не могуць цалкам замяніць сабой кнігі. Хаця б таму, што многіх кніг, у прыватнасці кніг па гісторыі Гродна, у інтэрнэце няма.

«Асабіста я магу адсканаваць звычайную кніжку і папрасіць якога чалавека, каб ён мне яе адрэдагаваў. Пасля слухаю з дапамогай таго ж скрынрыдара. Але гэта вельмі марудна. Яшчэ і чалавека трэба знайсці, які згодзіцца дапамагчы».

Асабліва складана ў такім выпадку з кнігамі, напісанымі па-беларуску. Сінтэзатары мовы, якія агучваюць тэкст на камп’ютары, вельмі няякасна перадаюць беларускую мову. Але і ў выпадку з рускамоўнымі тэкстамі значна прыемней слухаць тое, што агучана чалавекам, а не сінтэзатарам.

Аднак нават такія марудныя і не асаблівыя зручныя спосабы даступныя далёка не ўсім, бо многія невідушчыя людзі не валодаюць камп’ютарам.

---

Леташняя частка праекта была зроблена дзякуючы спонсарскай дапамозе. Сёлета грошы на агучку двух кнін збіраюць праз краўдфандынгавую платформу maesens.by. Арганізатары звяртаюцца да ўсіх неабыякавых гродзенцаў з просьбай падтрымаць праект, ахвяраваўшы хаця б невялікую суму. Збр сродкаў ідзе да 13 мая.

Праект перайменавалі, бо ён апынуўся шырэйшым

Як паведамілі арганізатары, у працэсе рэалізацыі другога этапа праект быў перайменаваны. Стала зразумела, што аўдыякнігі пра Гродна могуць быць цікавым і карысным не толькі для невідушчых людзей. Зараз праект мае назву «Гродна: гісторыя ў гуку». Аднак гэта ніколькі не супярэчыць мэтам, заяўленым ад пачатку.