Горад

Кубачак кавы на Гварнай вуліцы: што рабіць з кварталам за сінагогай цяпер, калі ад дублёра Траецкай адмовіліся

Дарагія гродзенцы, можна вас павіншаваць! Архітэктары і ўлады, здаецца, адмовіліся ад глупай і шкоднай ідэі пабудаваць дублёр вуліцы Вялікай Траецкай. Цяпер можна памарыць: як аднавіць гэты цікавы стары раён і якая з таго можа быць карысць.

Да Другой Сусветнай вайны навокал харальнай сінагогі існаваў адзін з найбольш населеных кварталаў Гродна. Апрача галоўнай сінагогі тут былі яшчэ чатыры малітоўныя дамы, шматлікія яўрэйскія школы і кватэры. Там, дзе цяпер знаходзіцца банк БелВЭБ, быў Мясны рынак.

Вуліцы Рабі Нохума і Пераца — сучасная Вялікая Траецкая
У блытаніне вузкіх вулак, якіх мала цяпер засталося ў старым Гродне, самай галоўнай была вуліца Гварная. Яна вяла ад раёна Фары Вітаўта ўглыб яўрэйскага квартала. Ад яе адыходзіла мноства іншых вуліц: Крахмальная, Пыльная, Курыная, Птушыная, Гароднінавая, Крывая, Кравецкая, Фруктовая. Ад іх цяпер засталіся адно толькі ўспаміны.

вул. Гварная цяпер і ў 1937 годзе

На здымках добра бачныя сінагогі, Мясны рынак і яўрэйскія могілкі
Пасля вайны квартал за сінагогай хутка дэградаваў. На месцы Мяснога рынка ўзвялі інтэрнат, у адным з будынкаў месцілася гандлёвае вучылішча, яго знеслі ў 1960-х. Вуліца ад увахода ў сінагогу на Замкавай аж да схіла над Гараднічанкай называлася 2-й Працоўнай. Цяпер ад яе застаўся толькі адзін дом — той, у якім знайшлі нядаўна скарб залатых манет.
Вугал Гварнай і Вялікай Траецкай ў 1950 г і цяпер

Планы, якія не здзейсніліся

У самым канцы 1990-х, калі ад былой Гварнай застаўся толькі адзін дом — кветкавая крама — быў распрацаваны эскізны праект забудовы абшару.

Апошні дом на былой Гварнай, кветкавая крама знесеная ў 2007 г.
Па вуліцы Вялікай Траецкай планавалася ўзвесці офісны будынак, а на самым пустыры вялікі «элітны» дом з «калодзежам» унутры. Казалі нават, што кааператыў для будаўніцтва дома планавалася стварыць з афіцэраў сілавых структур Беларусі, але тыя, падумаўшы пра перспектывы жыцця ў задымленым гістарычным цэнтры, ад будаўніцтва адмовіліся.
Дом пасярэдзіне мелі пабудаваць на Вялікай Траецкай каля банка
У 2000-х, у эпоху кіраўніка вобласці Уладзіміра Саўчанкі, з’явіўся праект дублёра Вялікай Траецкай. Ён ставіў крыж на ўсіх марах аб аднаўленні гэтага квартала.
У глыбіні квартала за сінагогай мусіў паўстаць доўгі будынак для сілавікоў

Пра адбудову квартала трэба казаць гучна

Сёння, можна сказаць, мары вяртаюцца. Відавочна, што нават самыя глухія месцы гістарычнага месца паступова набываюць прывабнасць у вачах прадпрымальнікаў. Прыклад таму — досыць папулярная ў Гродне «Піца Форна», размешчаная акурат у адным з дамоў, які з’яўляецца рэшткамі вялікага яўрэйскага квартала над Гараднічанкай.

Квартал навокал сінагогі можна было параўнаць з кракаўскім Казімежам

Квартал за сінагогай. Цяпер там вялікі пустыр
Таму давайце будзем пісаць і гаварыць пра тое, што квартал за сінагогай трэба адбудоўваць! І будуць тут утульныя вулачкі, і маленькая плошча, і аглядная пляцоўка з відам на Каложскі парк, і на ёй можна будзе некалі ліпеньскім ранкам кавы выпіць, паглядаючы на шыльду з надпісам «Вуліца Гварная».
Цяпер за сінагогай вялікі пустыр

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024