Спадчына

Ад нянавісці да прабачэння: пра што распавядае спектакль «Камедыя Юдзіфі»

«Он не заслужил света, он заслужил покой,
 — печальным голосом проговорил Левий»
(«Мастер и Маргарита»)

Любоў і камедыя — два словы, якія вядуць да поспеху, калі ўжыць іх у анатацыі сёння. Няхай гэта будзе анатацыя да кнігі, фільма або спектакля. І справа нават не ў тым, што «Кніга Юдзіф» — частка Бібліі. Хто сёння зразумее такога героя і яго ўчынак? Проста жанр гістарычнай драмы сёння не папулярны.

Уражаннямі пра апошнюю прэм’еру гродзенскага тэатра лялек дзяліцца Вераніка Вельб.


«Камедыя Юдзіфі» — інтэрпрэтаваны варыянт біблейскай гісторыі. Па матывах ідэалізаванай Юдзіф з Бібліі з’явілася жанчына Юдзіф з людзей; жанчына, уяўленая Сяргеем Кавалёвым, ажыўленая Алегам Жугждам і рэальная дзякуючы Ларысе Мікуліч. Аўтарская ідэя пераасэнсавання вядомага сюжэту дазваляе казаць пра галоўных герояў як пра людзей, якія жылі ці жывуць.

[irp posts="28 266″ name="Францыск Скарына і гродзенскія лялькі. Да 500-годдзя беларускага друку ў Гродне паставяць спектакль з біблейскім сюжэтам"]

Для напісання п’есы выкарыстоўваўся пераклад «Кнігі Юдзіф» Францішка Скарыны, а для тэатра лялек гісторыю адаптавалі ў камерную драму на дваіх. У выніку ў гродзенцаў атрымаўся сплаў мастацтваў слова, музыкі, жывапісу і танца. Усе дзеянні адбываюцца ў прасторы па-за часам, дзе героі знаходзяцца тысячы гадоў пасля смерці. Калісьці Юдзіф падманула Алаферна і забіла яго ў сне, каб дапамагчы свайму народу, а потым пражыла да 105 гадоў, так і не выйшаўшы замуж. Пасля смерці яны дзень за днём знаходзяцца разам у закрытай прасторы і вымушаныя штодня спрачацца пра тое, хто вінаваты.

Чалавечы спектакль

Спектакль і п’еса «Камедыя Юдзіфі» закаханыя ў людзей. Яны чалавечыя настолькі, што нават у Бога ў гасцінай можна чытаць постмадэрнісцкую інтэрпрэтацыю міфа пра Юдзіф. Не саромеючыся падрабязнага апісання інтымных сцэн.

Самая выдатная праява чалавечага ў гэтым дзеянні - прабачэнне Юдзіфі Алафернам. Здаецца, адзіным, хто павінен тут (ужо не на Зямлі) дараваць або не, з’яўляецца Бог. А мы чуем прабачэнне з вуснаў грэшніка, якому цяпер (хто ведае, калі наступіць канец святла), варта было б паўтараць нястомна малітву і самому прасіць прабачэння, а не даваць яго.

Чалавек у п’есе і спектаклі вялікі. І не ўсё чалавечае нізкае, нават калі жыццё яго часовае, і ў параўнанні з вечнасцю нішто. Веліч ў пераменах.

З гарпій у людзей

Маладыя Юдзіф і Алаферн на сцэне візуалізавалі ператварэнне з гарпій ў людзей. З’явіўшыся падчас першай сваркі ў выглядзе велізарных жудасных птушак, паступова яны ўсё больш і больш станавіліся чалавекападобнымі; завяршыўшы і спектакль, і свой трыумф працяглым танцам.

Ідэя прысутнасці танца ў дзеянні спектакля цікавая, аднак сам танец атрымаўся хутчэй дэманстрацыяй набору харэаграфічных рухаў. Але, усё ж, танцуем: акторам варта трохі парэпеціраваць, а харэографу, магчыма, нешта памяняць.

Здаецца, у Юдзіф і Алаферна шмат часу — пяць тысяч гадоў. Па зямных мерках — гэта вечнасць. А што, калі дзеянні п’есы адбываюцца штодня на працягу ўсіх гэтых тысяч гадоў? Ад нянавісці да прабачэння і любові, ад жывёльнага да чалавечага? І так раз за разам.

Лялькі і дэкарацыі

Лялькі, якія адсылаюць да арыгінальнага твору, не моцна вылучаюцца арыгінальнасцю — ну хіба што вялікімі насамі. Іх прастата і звычайнасць яшчэ больш падкрэслівае сюрэалістычнасць таго, што адбываецца. Падтрымлівае яе «жывая» галава Алаферна ў шкляной скрынцы. Яна ўпісваецца і дапамагае ствараць атмасферу тагасветнага, незямнога. Гэтую ж атмасферу ўзмацняюць і мінімалістычныя, зусім нейтральныя дэкарацыі.

[irp posts="28 561″ name=""Сюр мае быць сюрам". Мастачка расказала пра смешных лялек з нясмешнай «Камедыі Юдзіфі""]

Ці знойдуць шчасце, ці хаця б супакой біблейскія героі? Ці далей будуць мучыцца ў вечных сваіх размовах?

-Давай паспрабуем разабрацца яшчэ раз

-Не трэба, любімая. Ты зноў будзеш плакаць

Ці змогуць яны стаць парай эстэтаў, не абцяжаранай клопатамі пра дзяцей і бытавымі праблемамі? А сучасныя людзі - ці перастануць мучыцца пытаннямі аб адлегласці ад кахання да нянавісці і ад здрады да прабачэння?

Старажытная гісторыя і безчасовасць на сцэне разыграны ў сучасным антуражы. Вакол герояў - карціны, кнігі і вініл, якія з’явіліся значна пазней тых гадоў,ікалі адбылі ў іншы свет і Алаферн, і Юдзіф. Мабыць, у гэтым ёсць намёк на адказ.

youtu.be/TKeb99Bt1sM

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024