Навіны

Праўдзівая гісторыя доктара, які ў 100 гадоў загаварыў па-беларуску

Добры доктар Будзь-Здароў 
лечыць зайцаў і кароў 
у дупле яго бальніца для вароны і лісіцы
і жучка і павучка 
і мядзведзіцы.
Зверанятак і звяроў 
лечыць доктар Будзь-Здароў!

Пераклад на беларускую мову казкі Карнея Чукоўскага «Доктор Айболит» зрабіў Андрэй Скурко, журналіст, а зараз — адзін з беларускіх палітзняволеных. Гісторыя пра добрага доктара, безумоўна, спадабаецца дзецям. А для дарослых не менш цікавай будзе гісторыя самой казка. Часам яна падобная да дэтэктыва з падарожжамі ў часе і прасторы ды зменаю абліччаў і імёнаў.

Віленскі след добрага доктара

У Вільні сцвярджаюць, што прататып добрага доктара жыў менавіта тут, і нават усталявалі яму помнік. Рэальнага лекара звалі Цэмах Шабад. Ён нарадзіўся ў Вільні, вучыўся ў Маскве, змагаўся з халерай і тыфам падчас эпідэмій. Доктару давялося правесці некалькі гадоў у эміграцыі і паслужыць ваенным лекарам на франтах Першай сусветнай. Пасля вайны ён увесь час жыў і працаваў у Вільні.

Помнік Цэмаху Шабаду, ці віленскі доктар Айбаліт

Кажуць, што доктар нікому не адмаўляў у дапамозе, а бедных лячыў бясплатна. Скульптурная кампазіцыя помніка ілюструе такую сітуацыю: Аднойчы дзеці прынеслі да доктара котку, якая ледзь не заглынула рыбалоўны кручок — пракалола язык і нема крычала ад болю. Лекар прыняў лахматую пацыэнтку і выдаліў кручок з языка. Уратаваная котка засталася жывою і ўцякла па сваіх справах у віленскія падваротні.

Котка на руках у дзяўчынкі, што прыйшла да лекара. Помнік доктару Айбаліту ў Вільні

З Карнеем Чукоўскім Цэмах Шабад пазнаёміўся ў 1912 годзе. Кажуць, што пасля гэтага Чукоўскі зрабіў накіды ў нататніку, якія пасля сталі казкай.

На гэтым у віленскай гісторыі можна паставіць кропку, але гісторыя доктара мае яшчэ больш глыбокія карані. Справа ў тым, што у доктара Айбаліта быў літаратурны папярэднік.

Англійскія карані і рускае нараджэнне доктара

Першым гісторыю пра добрага доктара выдаў у 1920 годзе англійскі пісьменнік Х’ю Лофтынг. Нататкі і малюнкі ён рабіў у акопах Першай сусветнай і адпраўляў іх у лістах дадому. Галоўнага героя аповесці звалі доктар Дулітл. Імя лекара па-англійску адсылала да «маленькіх справаў», якіх не цураўся доктар. А яшчэ ён мог разумець мовы звяроў і птушак.

Гісторыкі кажуць, што прататыпам доктара Дулітла быў шатландскі хірург XVIII стагоддзя Джон Хантэр.

Карней Чукоўскі зрабіў пераказ-пераклад аповесці Х’ю Лофтынга ў 1923 годзе. Вершаваны варыянт казкі пра Айбаліта з’явілася ў 1929 годзе.

Будзь-Здароў на 100 гадоў

Гісторыя папулярнай казкі мае ўжо больш за сто гадоў, і прыгоды добрага лекара ніяк не сканчаюцца. У 2022 годзе, дзякуючы Андрэю Скурко, ён зноў змяніў імя, загаварыў па-беларуску і значна пашырыў свае магчымасці лячыць розныя хваробы.

Зараз яго выклікаюць, калі ў зверанятак ангіна, і адзёр, і шкарлятына, малярыя, грып, кавід, дыфтэрыя і бранхіт.

І, канечне, добры доктар дапаміожа ўсім. А яшчэ — паставіць градуснік, дасць шакаладку і пакажа мульцік — кожнай і кожнаму.

Чытайце таксама:

Апошнія запісы

Гродзенскага актывіста Ежы Грыгенчу завочна асудзілі на 6 гадоў калоніі

Гродзенскі абласны суд прызнаў Ежы Грыгенчу вінаватым паводле чатырох крымінальных артыкулаў. Яму прызначылі шэсць гадоў…

21 лістапада 2024

Блогер з Гродна Аляксей Саўко з’явіўся ў майцы «Команда Путина»

Блогер з Гродна Аляксей Саўко з ростам у 136 см апублікаваў фота ў футболцы “Команда…

21 лістапада 2024

У Гродне з’явіўся першы 3D-экран — яго размясцілі на фасадзе Triniti

Экран вышынёй 7 метраў з’явіўся на фасадзе гандлёва-забаўляльнага цэнтра Triniti на праспекце Янкі Купалы. Гэта…

21 лістапада 2024

Белстат: Турыстаў у Гродзенскай вобласці стала менш у 20 разоў. Тлумачым, чаму насамрэч сітуацыя значна лепш

Гродзенская вобласць страціла лідарскую пазіцыю па колькасці арганізаваных турыстаў. Цяпер сярод найбольш папулярных напрамкаў —…

21 лістапада 2024

КДБ увёў у Гродне рэжым контртэрарыстычнай аперацыі

Аперацыя праводзіцца на тэрыторыі Гродна і Гродзенскага раёна ў рамках камандна-штабных вучэнняў сілавікоў. На час…

21 лістапада 2024

«Ледзь галаву не адрэзала». Байкеры ў лесе Гродна знайшлі пастку з дроту — у справу ўмяшалася міліцыя

Байкеры выявілі ў Пышках дрот, нацягнуты на ўзроўні шыі. Відэа яны размясцілі ў TikTok. "Вось…

20 лістапада 2024