Спадчына

У Гальшанах заліваюць бетонам унікальнае пахаванне XIV стагодзьдзя

Падчас рэстаўрацыйных працаў у Гальшанскім замку на Ашмяншчыне знішчаецца грунтовы могільнік XIV cтагоддзя.

Як піша «Радыё С**бода» са спасылкай на археолага Яўгена Уласаўца, у працэсе добраўпарадкавання на большай частцы прылеглай да замку тэрыторыі зняты грунт на глыбіню ад паўметра і больш. У выніку сур’ёзна пашкоджаны, а месцамі і цалкам знішчаны грунтовы могільнік, які згадваецца ў даследаваннях ХІХ стагоддзя.

Старыя пахаванні заліваюць бетонам
Адмысловец разам калегамі з Інстытуту гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук выявіў чатыры жаночыя пахаванні перыяду сярэднявечча. Іншымі словамі, яно тут існавала задоўга да пабудовы замку. Адно з іх цалкам зруйнаванае, два іншыя моцна пашкоджаныя гусенічнай тэхнікай. Ацалела толькі апошняе. Пры гэтым амаль уся плошча могільніка або засыпаная пяском, ці залітая бетонам. Літаральна з-пад каўша паспеў выцягнуць косткі ды бясцэнныя ўпрыгожанні 600-гадовай даўнасці, кажа адмысловец.
Чэрап з пахавання невядомага жыхара Гальшанаў

Упрыгожанні, знойдзеныя археолагамі на месцы могільніка
«Беларускія рэаліі ашаламляльна адрозніваюцца, напрыклад, ад літоўскіх, — адзначае археолаг, які мае даўні досвед супрацы з калегамі з суседняй краіны. — На жаль, у нас большасць працаў на аб’ектах гісторыка-культурнай спадчыны праходзяць без якога-небудзь удзелу археолагаў. Сітуацыя з Гальшанскім замкам і могільнікам наглядна паказвае, да чаго прыводзіць дзейнасць, якая арганізуецца з грубейшымі парушэннямі дзейнага заканадаўства».
Уратаваныя бясцэнныя рарытэты XIV стагоддзя
Як кажа суразмоўца, руйнаванне гістарычных аб’ектаў без абавязковага археалагічнага нагляду на Ашмяншчыне мае «даўнія традыцыі». У 2017 годзе гэткім жа чынам «рэстаўравалі» касцёл Пятра і Паўла ў Жупранах, летась у «ахвяру» быў прынесены касцёл Найсвяцейшай Панны Марыі ў раённым цэнтры. Сёлета аналагічная доля спасцігла Гальшанскі замак — адзін з самых важных помнікаў на тэрыторыі раёну ды і ўсёй Беларусі.
Косці пад каўшом экскаватара
Пры гэтым гарадзкі аддзел культуры ніяк не рэагуе на варварскія працы і нават не выяўляе спробаў іх спыніць.

«Грошы выдзеленыя, іх трэба асвоіць — такі аргумент чыноўнікаў на нашыя патрабаванні спыніць знішчэнне сярэднявечнага могільніка, — расказвае археолаг С**бодзе. — Іх логіка невытлумачальная, даходзіць да абсурду: маўляў, няма надмагілляў, значыць, гэта ніякія не пахаванні. І яшчэ засумняваліся, што гэта чалавечыя парэшткі, можа наогул якой жывёлы, бо побач быў кароўнік. А як тады быць са знойдзенымі побач упрыгожаннямі? Карацей, суцэльны жах. Бо адна справа, калі невядомыя пахаванні дзесьці ў лесе ці ў полі, але ж гэта ахоўная зона!».

Замкавая вежа
У сувязі з надзвычайнай сітуацыяй археолаг Яўген Уласавец звяртаецца да ўсіх, каму неабыякавая будучыня ўнікальнай матэрыяльнай спадчыны. Па яго словах, лёс безыменных парэшткаў сярэднявечных жыхароў Гальшанаў цалкам маглі падзяліць і магілы паўстанцаў 1863 году на чале з Кастусём Каліноўскім, каб воляй лёсу яны апынуліся не на тэрыторыі Літвы, а ў Беларусі.

Падзяліцца

Апошнія запісы

Гродзенец стварыў дакладную копію Фарнага касцёла ў мініяцюры — і друкуе фігуркі на 3D-прынтары

Гродзенец Ігар Апякун канструюе мэблю для круізных лайнераў - стварае прататыпы праз спецыяльную праграму. Ігар…

31 сакавіка 2025

Блогер-гісторык Яўген Аснарэўскі выдаў турыстычны даведнік па Гродне з аўтарскімі маршрутамі

Кніга «Удивительный Гродно» Яўгена Аснарэўскага выйшла ў мінскім выдавецтве «Рыфтур». Даведнік разлічаны і на турыстаў,…

31 сакавіка 2025

У Гродна прыйшоў новы трэнд — ранішнія рэйвы ў кавярнях

Як мінімум дзве гродзенскія кавярні, My Lover Berry і «Крепкий белый», вырашылі апрабаваць новы фармат…

31 сакавіка 2025

Нерухомасць тыдня: на Фолюшы прадаюць кватэру з размаляваным балконам і вокнамі ў парк

Калі вы хацелі жыць у кватэры з уласнай фрэскай, ды яшчэ і блізка да прыроды,…

29 сакавіка 2025

6000 рублёў у месяц можна зарабляць з базавай адукацыяй: спіс вакансій

У Гродне ёсць амаль 600 працоўных месцаў, дзе хопіць базавай адукацыі (9 класаў). Зарабляць там…

29 сакавіка 2025

Улады: гродзенцы за суткі выкупілі кватэры ў новабудоўлі ў Грандзічах

"Гроднажылбуд" 27 сакавіка апублікаваў навіну аб выстаўленні на продаж кватэр у 18-павярховай новабудоўлі ў Грандзічах.…

28 сакавіка 2025