У Грабніках пад Навагрудкам знаходзіцца самы вялікі ветрапарк у Беларусі. 12 ліпеня ён павялічыўся на яшчэ адзін вятрак вышынёй 100 метраў і магутнасцю 2,5 МВт. Але гэта не адзіны «зялёны» праект у горадзе. У аграрным каледжы з’явіцца новая спецыяльнасць па ахове навакольнага асяроддзя, а ў бальніцы — новая сістэма гарачага водазабеспячэння, якая выкарыстоўвае энергію сонца.

Цяпер у ветрапарку ў Грабніках знаходзіцца 20 турбін. Яны выпрацоўваць 20% энергіі ў раёне. Для параўнання: ва ўсёй краіне за кошт ветраэнергетыкі выпрацоўваецца 0,003% электрычнасці. З новай турбінай мясцовыя ўлады хочуць пакрыць 25−20% выпрацоўкі элекраэнергіі. Сума праекту — 30 млн долараў.

За 2017 года ветрапарк выпрацаваў каля 36 млн кВт-гадзін. У рублях гэта — 1,15 млн, што для раённага бюджэту — значная сума. Дадаткова ветрапарк дазваляе ствараць новыя працоўныя месцы, якія папаўняюць мясцовы бюджэт падаткамі.

Новая ветраная турбіна будзе належаць вучэбнаму цэнтру Мінпрыроды, які плануе тут праводзіць практычныя заняткі, у тым ліку платныя. «Гэта дазволіць паставіць працу цэнтру на камерцыйныя асновы і ствараць новыя навучальныя праграмы, якія дазволяць рыхтаваць спецыялістаў для гэтай сферы», — кажа Андрэа Віктарын Старшыня Прадстаўніцтва ЕС у Беларусі.

— ЕС надае вялікае значэнне пашырэнню выкарыстання аднаўляльных крыніц энергіі, бо гэта прыносіць як эканамічную, так і экалагічную карысць. У ЕС ёсць краіны, дзе «зялёная» энергетыка дае 40% ад усяго энергакарыстання, — кажа Андрэа Віктарын. Тым не менш, Андрэа падтрымала будаўніцтва БелАЭС і заклікала захоўваць баланс паміж рознымі відамі энергетыкі, каб краіна не залежала толькі ад аднаго яе віду.

Вучэбна-кансультацыйны цэнтр для тэхнікаў- эколагаў і насельніцтва

Аргарны каледж з 2007 года выпусціў 18 000 спецыялістаў. З верасня 2018 года тут пачнуць набор на новую спецыяльнасць — Ахова навакольнага асяроддзя і рацыянальнае выкарыстанне прыродных рэсурсаў. То бок, будуць выпускаць тэхнікаў-эколагаў і спецыялістаў у вобласці энергазахоўвання і аховы навакольнага асяроддзя.

У каледжы ўжо пачалі ствараць матэрыяльна-тэхнічную базу. У межах праекту стварылі вучэбна-кансультацыйны цэнтр. У планах — стварэнне неабходных лабараторый і кабінетаў для падрыхтоўкі спецыялістаў і падбор высокакваліфікаваных педагогаў. У вучэбна-кансультацыйным цэнтры ўжо праводзяць сустрэчы са школьнікамі і заняткі для навучэнцаў. Таксама тут будуць праводзіць лекцыі па энергаэфектыўнасці для мясцовага насельніцтва.

У летні перыяд ўстаноўка цалкам забяспечыць раддом гарачай вадой. А зімой?

У Навагрудскай бальніцы ўсталявалі адну з буйнейшых сонечных калектарных установак у Беларусі. Тут знаходзіцца 40 калектараў цеплавой магутнасцю па тры кВт кожны. Пры сонечным надвор'і вада будзе грэцца ў калектарах і перадавацца ў будынак бальніцы. Там ёсць восем цеплаабменнікаў, дзе будзе ажыццяўляцца цеплаперадача і пераход у будынак раддому.

Куратары праекту кажуць, што ўстаноўка забяспечыць раддом гарачай вадой кожны дзень на працягу года. Андрэа лічыць гэты праект самым важным, бо ён паляпшае жыццё простых людзей. Устаноўка выпрацоўвае 157 кВт у суткі і дазваляе эканоміць штогод 80−85 000 рублёў. Яны пойдуць на паляпшэнне абсталявання бальніцы.

— ЕС перакананы, што нам трэба развіваць зялёную эканоміку і павышаць энергаэфектыўнасць. Мы зацікаўлены ў абмеркаванні праграм, інстытуцыянальным развіцці, усебаковай комплекснай падтрымцы. Асабліва тых гарадоў, якія ўдзельнічаюць у еўрапейскай ініцыятыве «Пагадненне мэраў». Да яе прыяднаўся 41 горад. Навагрудак актыўна ўдзельнічае ў ёй з самага пачатку, — кажа Андрэа.

Даведка

Праекты рэалізаваны пры падтрымцы і фінансаванні Еўрапейскага Саюзу. Гэта не першы праект Навагрудка, рэалізаваны разам з ЕС. У 2016 годзе тут адкрылі станцыю перапрацоўкі другаснай сыравіны. Навагрудскі раён разам з Карэлічскім, Дзятлаўскім і Іўеўскім перамаглі ў другім этапе конкурса на грант, які вылучаюць на глубокую перапрацоўку палімерных вырабаў. Гэта дазволіць выпускаць прадукцыю з высокім дададзеным коштам. Раён плануе ў бліжэйшы год размясціць у жылых дамах разумныя сістэмы, якія дазволяць лічыць карыстанне цепла- і электраэнергіі і вады. Таксама рыхтуецца праект па мадэрнізацыі вулічнага асвятлання — яго будуць рэгуляваць у залежнасці ад часу сутак, што зэканоміць рэсурсы.