Людзі і справы

Як Беларусь развівае турызм і пры чым тут Еўрапейскі Саюз

Выканаўчы дырэктар «Ідэі» Антон Раднянкоў піша пра тое, што мы маем і што мы маглі б мець, калі б сур’ёзна ўзяліся за развіццё турызму.

Для сферы турызму гэты год павінен стаць пераломным. Пачатак 2017 адзначыўся сапраўднымі рэвалюцыйнымі зменамі: нечакана для ўсіх Беларусь адмяніла візы для грамадзянаў большасці развітых краін свету. Канешне, пакуль гэта тычацца толькі некалькіх турыстычных дэстынацыяў (як Аўгустоўскі канал і Гродна) і авіяпрылётаў. І хоць гэтак у краіну прыбывае толькі кожны восьмы замежнік, але зрухі ўсё роўна пазітыўныя.

Такія смелыя крокі вельмі патрэбныя турыстычнай галіне, якая апошнімі гадамі знаходзілася ў стагнацыі. З года ў год колькасць замежнікаў, якія прыбываюць у краіну, змяншаецца (падзенне на 30% у параўнанні з 2013 годам). З арганізаванымі турыстамі (тыя, якія скарысталіся паслугамі турфірмаў) сітуацыя падобная: падзенне на 25% у параўнанні з 2010 для гасцей з краін не-СНД.

Тут трэба крыху закрануць праблему беларускай статыстыкі, якая пакуль не можа дакладна сказаць, колькі прыехала ў краіну турыстаў (адпаведна і вызначыць дакладны ўнёсак галіны ў ВУП). Дзяржаўны памежны камітэт падлічвае толькі перасячэнні мяжы (але не ўлічвае беларуска-расійскай часткі), у той час як Белстат не ўмее лічыць неарганізаваных турыстаў (якія не карыстаюцца паслугамі турфірмаў).

І тым не менш, паводле ацэнак Сусветнага савета па турызме і падарожжах, унёсак турызму ў 2016 склаў 1,9% у ВУП краіны, 3,3% экспарту і $ 935 млн. прыбыткаў. Адмена візаў, паводле досведу Польшчы і Украіны, можа адразу павялічыць колькасць наведнікаў на 20%, што дадасць у прыбыткі ад экспарту паслуг як мінімум яшчэ $ 180 млн.

Такія змены могуць дадатна паўплываць на развіццё рэгіёнаў, для якіх сфера турызму можа ператварыцца ў галоўны пункт росту. Гэта будзе вельмі дарэчы для тых жа аграсядзібаў, якія хоць і растуць у колькасці, але збольшага арыентаваныя на ўнутраных турыстаў або гасцей з Расіі.

Пры гэтым часцяком для дынамічнага развіцця турызму не хапае добра распрацаваных мясцовых стратэгіяў, кааперацыі паміж усімі лакальнымі гульцамі. Тыя ж рэгіёны, якія заняліся стварэннем турыстычных кластараў, паказваюць прарыўны рост у параўнанні нават з суседнімі раёнамі.

[irp posts="22 600″ name="Чаго не хапае бязвізавым турыстам: 7 заўваг ад гродзенскіх экскурсаводаў"]

Відавочна, калі кластарны падыход дае плён, трэба актыўней працаваць у гэтым накірунку. Сёння збольшага за ўкараненне інавацыйных падыходаў адказныя праекты, якія рэалізуюцца пры падтрымцы Еўрапейскага Саюза. Асабліва актыўнае ўзаемадзеянне арганізавана праз праграмы памежнай супрацы «Латвія-Літва-Беларусь» і «Польшча-Беларусь-Украіна», хоць імі і не абмяжоўваецца. Толькі з гэтых дзвюх праграм на развіццё турызму ў памежным рэгіёне Еўрапейскі Саюз выдзяляе дзясяткі мільёнаў еўра (каля 30 млн. еўра для сумесных праектаў на 2014−2020 гады).

Мы паразмаўлялі з прадстаўнікамі найбольш паспяховых ініцыятыў, каб зразумець, як развіццё турызму змяняе рэгіёны.

Што адбываецца ў праекце: Мсціслаў разам з яшчэ 8 гарадамі краін Усходняга партнёрства спрабуе прыцягнуць мясцовыя супольнасці і жыхароў, каб разам выпрацаваць стратэгію ўстойлівага развіцця горада, стымуляваць развіццё бізнесу. Асноўная ўвага будзе нададзена развіццю турызму і аднаўленню гістарычных каштоўнасцяў, кіраванню гэтымі аб’ектамі.

Да канца праекта будзе створаная тэхнічная дакументацыя па аднаўленні пяці галоўных аб’ектаў у горадзе. Пад гэтыя інвестыцыйныя праекты потым плануюць прыцягнуць сродкі Сусветнага банка, буйных еўрапейскіх фондаў.

Расказвае Святлана Зубрыновіч (Мсціслаўскі райвыканкам): Наш праект міжсектарны, мы спрабуем уцягнуць у яго рэалізацыю і прадстаўнікоў грамадскіх арганізацыяў, і актыўных жыхароў, мясцовыя супольнасці. Пры распрацоўцы візіі развіцця горада мы ангажавалі эканамістаў, урбаністаў з архітэктарамі, экспертаў па гісторыка-культурных каштоўнасцях, прадстаўнікоў крэатыўных індустрый, нават студэнтаў і школьнікаў.

Чаго не хапае для развіцця турызму ў Беларусі:

  • У нас шмат гістарычных аб’ектаў, але не стае мэтанакіраванай працы па іх прасоўванні.
  • Гарады не маюць навігацыйных сістэм, часам турысты проста не ведаюць, як дабрацца да нейкага аб’екта.
  • Для заходніх турыстаў існуе таксама моўная праблема. Калі б не гэта, развіваць турызм было б прасцей.

Што адбылося ў праекце: Памежны рэгіён вакол Заходняй Дзвіны атрымаў турыстычны брэнд «Бела Дзвіна». Былі распрацаваныя шматлікія турыстычныя маршруты, абсталяваныя пункты адпачынку для турыстаў, навігацыйныя стэнды, праведзеная міжнародная маркетынгавая кампанія, а таксама музычныя фестывалі і фэст сярэднявечнай культуры.

Праект даў заўважны штуршок для развіцця турызму на Віцебшчыне, дапамог мясцовым гульцам рэалізаваць яшчэ некалькі турыстычных праектаў, падтрыманых у тым ліку і Еўрапейскім Саюзам. А новыя партнёрскія стасункі з калегамі з Літвы і Латвіі дазваляюць сумесна прасоўваць агульны турыстычны прадукт і планаваць новыя ініцыятывы.

Расказвае Іван Шчадранок, дырэктар Фонду «Інтэракцыя»: Дзякуючы праекту ў рэгіёне наладзілася сапраўднае ўстойлівае ўзаемадзеянне паміж партнёрамі, няспынны абмен вопытам і практыкамі паміж адмыслоўцамі, выпрацоўка агульных падыходаў да вырашэння праблемаў, прасоўвання турыстычнага брэнда. І гэта нягледзячы на мяжу, якая ўсё яшчэ стварае пэўныя перашкоды.

Галоўнае, што супрацоўніцтва не знікла пасля заканчэння праекта. З таго моманту ўжо рэалізаваныя некалькі сумесных праектаў, некаторыя павінны пачацца найбліжэйшым часам.

Чаго не хапае для развіцця турызму ў Беларусі:

  • Візавае пытанне. Патрэбна, каб візы выдавалі больш чым на 5 дзён і не толькі ў аэрапорце. Пакуль абсалютная большасць замежныя турыстаў, якія прыязджаюць да нас, — гэта расіяне. У гэтым няма нічога кепскага, нашыя партнёры з Латвіі і Літвы таксама на іх факусуюцца. Але прыцягненне турыстаў з Заходняй Еўропы было б вельмі пазітыўным фактарам.
  • Павышаць якасць абслугоўвання. У нас не так шмат канкурэнцыі, не такі вялікі попыт на турыстычныя паслугі, таму і якасць абслугоўвання адстае. Часам не хапае прафесійнага бізнес-падыходу, няспыннага развіцця турыстычнага прадукту. Мала проста распрацаваць брэнд, трэба ім увесь час займацца.
  • Не забываць пра ўнутраны турызм. Асабліва гэта важна для раёнаў, куды замежніку цяжка дабрацца. Падмуркам для развіцця якаснага турыстычнага прадукту ў такім выпадку могуць быць толькі ўласныя турысты, якія могуць сесці на аўто і праз некалькі гадзін быць у вашай аграсядзібе, правесці там выходныя.

Што адбылося ў праекце: Смаргонскія ўлады аб’ядналі намаганні з Тракаем, каб аднавіць свае гістарычныя сядзібы. У вёсцы Залессе адрэстаўравалі і абсталявалі канцэртную залу сядзібы Міхаіла Клеафаса Агінскага, якая стала месцам правядзення канцэртаў, канферэнцый і семінараў. Была праведзеная шырокая інфармацыйная кампанія ў СМІ. Такія намаганні далі адчувальны плён: у 2016 музей наведала каля 25 000 турыстаў - гэта ў 6,5 раза больш, чым было ў 2014 (тады музей наведалі толькі 3 740 турыстаў).

Расказвае Таццяна Ражава (Смаргонскі райвыканкам): Дзякуючы праекту мы атрымалі выдатную магчымасць даведацца, як літоўскія партнёры падыходзяць да аднаўлення гістарычных аб’ектаў, асабліва паркаў, праца па адраджэнні якога ў нас яшчэ наперадзе. Атрымалася адрэстаўраваць канцэртную залу маёнтка, які заўсёды быў вядомы сваімі музычнымі вечарынамі. А праз інфармацыйную кампанію мы здолелі не проста распавесці пра праект, але і наноў адкрылі беларусам сядзібу Міхаіла Клеафаса Агінскага. Менавіта гэта дазволіла зрабіць такі прарыў у прыцягненні новых турыстаў.

Чаго не хапае для развіцця турызму ў Беларусі:

  • Інфраструктура. Сучаснаму турысту патрэбныя камфортныя ўмовы, і тут усе дробязі маюць значэнне: стан дарог, харчаванне, грамадскі транспарт, месца, дзе можна спыніцца на ноч. Маючы такія шыкоўныя гістарычныя, прыродныя і культурныя помнікі, галоўная задача — стварыць вакол іх адпаведную інфраструктуру.

Што адбылося ў праекце: На Гродзеншчыне і Сувальшчыне актыўна заняліся этнічным турызмам. Літаратурна-краязнаўчы музей у Гудзевічах атрымаў пасля рэканструкцыі новую інфраструктуру і сучасныя музейныя сродкі. Музей Яўхіма Карскага ў Першай гродзенскай гімназіі атрымаў новы інфармацыйна-выставачны цэнтр, у якім цяпер ладзяцца часовыя выставы ды імпрэзы. Таксама для рэгіёна была створаная энцыклапедыя этнакультурных і прыродных турыстычных аб’ектаў.

Расказвае Віталь Карнялюк (факультэт турызму Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Я.Купалы): Тут знаходзіцца цудоўная калекцыя падвойнага ткацтва, фантастычная калекцыя рукапісаў беларускіх літаратараў, багатая карцінная галерэя. Гудзевічы — месца, якое ў сваёй важнасці для беларускай культуры знаходзіцца побач з Каложскай царквой, Мірскім і Крэўскім замкамі ды міцкевічаўскімі мясцінамі. І пакуль нацыянальны турызм не будзе цікавы самім грамадзянам, ён не будзе важны і для замежнікаў.

Чаго не хапае для развіцця турызму ў Беларусі:

  • Папулярызацыі краіны ў свеце. На жаль, пра нас нічога не ведаюць.
  • Вызначэння прыярытэтных накірункаў айчыннага турызму: этнічнага турызму, «зялёнага» турызму (але не зводзіць яго да палявання), бізнес-турызму (MICE).
  • Большай адкрытасці краіны. Гэта б пацягнула за сабою турыстычны попыт, а значыць і турыстычную прапанову.

Артыкул падрыхтаваны ў супрацы з EU Neighbours East.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024