Грамадскія грылі, выхад да ракі, няма машын: гродзенец прыдумаў, як ажывіць набярэжную Нёмана

Чытач і падпісант Hrodna.life Кірыл удзельнічаў у конкурсе ТУТ.БАЙ «Калі б я быў мэрам». Партал апублікаваў толькі невялікую вытрымку з яго тэксту, мы ж публікуем яго цалкам. Чытайце, як можна ўдыхнуць у нікому не патрэбную, пустую і маркотную набярэжную новае жыццё.

Якую ролю адыгрывала рака ў мінулым і якую цяпер?

Рака — спрадвеку цэнтр любога гарадскога жыцця. На берагах рэк фармаваліся гарады, па іх ішоў гандаль, рэкі былі крыніцай вады для піцця і прамысловасці. З часам акцэнт зрушыўся, але не знік. Рэкі цяпер — як і ў мінулым — граюць вельмі важную ролю ў нашым урбанізаваным жыцці. Толькі калі раней яны з’яўляліся цэнтральным аб’ектам для гандлю і прамысловасці, то цяпер — гэта месца засяроджвання гарадскога жыцця і адпачынку гараджан. Мы можам адсачыць дадзеную тэндэнцыю на прыкладзе мноства сусветных гарадоў ад Нью-Ёрка да Сеула, калі прамысловыя раёны і рачныя гавані сталі адступаць пад націскам новага часу.

Будаўніцтва Бруклінскага моста, другая палова 19 стагоддзя
Бруклін Брыдж Парк, 2019 г.
Рэкі, у свой час загнаныя ў трубы, пад бясконцымі радамі аўтадарог, паступова сталі займаць сваё законнае месца ў жыцці гарадскіх вуліц.
Аўтатраса на месцы ракі Чхонгечхон, Сеул 1990-я
Рака Чхонгечхон, Сеул 2019 г.

А што ў Гродне?

Гэтая тэндэнцыя не абмінула і горад Гродна. На вядомай гравюры Адельгаўзера-Цюндта мы бачым жыццё сярэднестатыстычнага еўрапейскага горада той эпохі, дзе рака выкарыстоўваецца ў першую чаргу для ўтылітарных мэтаў: ад купання кароў да прання бялізны. На берагах Нёмана ў той перыяд размяшчаліся пераважна мануфактуры, якія патрабуюць вялікай колькасці вады, рыбацкія халупы і дамы беднякоў. Ніхто іншы не мог там жыць, бо дадзеныя тэрыторыі пастаянна затаплівала і падмывала падступным Нёманам.

Гравюра Адельгаўзера-Цюнта «Сапраўднае апісанне горада Гродна ў Літве» 1568 г.

Сучасная набярэжная

Сучасная гісторыя набярэжнай Гродна пачынаецца ў 30-х гадах 20 стагоддзя, калі па ініцыятыве ў тым ліку і вядомага археолага Юзафа Ядкоўскага пачынаецца рэканструкцыя гродзенскай набярэжнай.

Панарама на набярэжную Гродна і Стары замак, 1930-я
Набярэжная Нёмана, від на Каложу, 1930-я
Па іроніі лёсу, тая рэканструкцыя стала апошняй у гісторыі Гродна. Не лічачы невялікага касметычнага рамонту, вонкавае аблічча набярэжнай Гродна не змянялася.

Дык у чым праблема?

Гродна — горад з багатай гісторыяй і з комплекснай гістарычнай забудовай, якая захавалася ў Беларусі ці не адзіная ў сваім родзе. У цэнтры яе цяпер, прама ўздоўж рачной паласы, знаходзіцца тэрыторыя даўжынёй у паўтара кіламетра, якая ніяк не выкарыстоўваецца, што мне здаецца вельмі марнатраўным.


Освободить от авто: в Гродно собирают подписи за пешеходную набережную


Давайце разбярэмся: у чым праблема набярэжнай Гродна? Чым наогул адрозніваецца дрэнная гарадская набярэжная ад добрай? І як нам гэта ўсё выправіць?

Як адрозніць добрую набярэжную ад дрэннай?

Набярэжная Тулы
Што вызначае добрую грамадскую прастору? Адказ заключаецца ў простым пытанні: «Навошта?» Навошта вы будуеце грамадскую прастору? Калі на вашай пляцоўцы няма ні аднаго аб’екта, дзеля якога тут можна затрымацца; калі велізарны кавалак прасторы ўяўляе сабой толькі шырокую палоску асфальту або пліткі без усялякай спадарожнай актыўнасці; калі ніхто не затрымліваецца на вашай тэрыторыі больш часу, чым доўжыцца яе абыход, то хутчэй за ўсё, вы памыліліся пры яго праектаванні. Дадзены ўчастак будзе выконваць транзітную функцыю, простае перасоўванне з пункта, А ў пункт В. Гараджане хутчэй аддадуць перавагу для адпачынку ўтульнаму скверу са звілістымі дарожкамі і густой расліннасцю чым пустой прасторы з ідэальна выкладзеным асфальтам. Мала хто любіць гуляць па паркоўках і шасэйных дарогах, часцей мы аддаем перавагу для прагулкі квітнеючым садам і далінам рэк. Ніхто не затрымліваецца падоўгу ля платоў і сцен, мы затрымліваемся ля лавачак і фантанаў.
Набярэжная Капенгагена
Тут прагучыць галоўная ідэя: добрыя грамадскія прасторы, у лік якіх уваходзяць набярэжныя, плошчы, паркі, прыдваровыя тэрыторыі і г. д. прымушаюць людзей узаемадзейнічаць адзін з адным, мець зносіны, падоўгу знаходзіцца ў кампаніі адзін аднаго. Яны не прымушаюць чалавека як мага хутчэй пакінуць гэтую тэрыторыю, або знаходзіцца адзін ад аднаго на максімальным аддаленні.
Набярэжная Казані
Калі вашай набярэжнай уласціва больш другое, чым першае, у вас дрэнная набярэжная.

У чым праблема набярэжнай Гродна?

Давайце цяпер падрабязней зірнем на гродзенскую набярэжную, і разбяром усе яе праблемныя месцы на прыкладзе здымкаў. Як бачым, маецца велізарная праблема з планаваннем і выкарыстаннем усёй берагавой зоны. Набярэжная не спрыяе аб’яднанню людзей, яна ператварылася ў транзітную зону, дзе адзінае, што аб’ядноўвае людзей, гэта жаданне як мага хутчэй пакінуць гэтую набярэжную.

Як нам усё гэта выправіць?

Мы паглядзелі на гісторыю, паглядзелі на дрэнныя прыклады і добрыя, разабралі праблемы гродзенскай набярэжнай, а што далей? Я хачу прапанаваць на разгляд канцэпт рэканструкцыі набярэжнай Гродна. Канцэпт, а не гатовае рашэнне і погляд на магчымую рэалізацыю праекта. Я выдатна разумею, што такі вялікі для Гродна праект немагчыма і проста няправільна рэалізоўваць самому. Усе мы: жыхары, гарадскія ўлады і проста неабыякавыя госці горада павінны мець магчымасць паўплываць на праблему і паўдзельнічаць у праекце, мая задача толькі падштурхнуць да дыскусіі і вынесці на парадак дня гэтае важнае пытанне. Я прапаную вярнуць берагавую лінію ў паўнавартаснае карыстанне людзей. Даць людзям магчымасць узаемадзейнічаць з вадой, даць магчымасць нікуды не спяшацца і ўсім разам добра бавіць вольны час. Кожны элемент на эскізах з’яўляецца неад’емнай часткай праекта і накіраваны на якую-небудзь мэту. Здавалася б, зусім нетыповыя элементы, на самай справе маюць поўнае права на жыццё: ад грамадскіх грыляў да зоны з фудтракамі. Мы павінны не баяцца, здавалася б, такіх вар’яцкіх ідэй. За прыкладам мы павінны звярнуцца ў Маладзечна. Там праект «Вуліца стрыт-фуда» адрадзіў рынак, які паміраў, і ператварыў вялізную прастору ў адзін з самых цікавых праектаў у сферы ўрбаністыкі ў Беларусі. Гэта, вядома, не набярэжная, але выдатна паказвае, што адвага і ініцыятыўнасць — якасці, якія змяняюць асяроддзе да лепшага. Я прадэманстраваў вам частку магчымай рэалізацыі куды больш буйнога праекта, гэта толькі маленькі кавалачак прырэчнай прасторы. Пачаўшы з яго, мы зробім вялікі крок да таго, каб зрабіць наш горад лепшым, у першую чаргу для нас. Мы павінны не баяцца марыць і фантазіяваць. Мы павінны разумець, што наша жыццё залежыць часцей за ўсё толькі ад нас саміх. Галоўнае не баяцца пачатага шляху, ведаючы што «шлях у мільён крокаў пачынаецца з першага кроку».


Оживить набережную, придумать бренд, сделать краше торговлю: власти Гродно о том, как привлечь больше туристов

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Прабіце, калі ласка». Як у Гродне адным талончыкам ламалі сістэму

Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…

4 лістапада 2024

«Мяне не перамагчы, я не спаборнічаю». Гродзенка перанесла аперацыю на ствале галаўнога мозгу — вось як змянілася яе жыццё

Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…

1 лістапада 2024

«Воку няма за што зачапіцца». Спыталіся ў дызайнера, што не так з інтэр'ерамі гродзенскіх устаноў

Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…

31 кастрычніка 2024

Куды з’ездзіць на Хэлоўін у Гродзенскай вобласці: 5 містычных месцаў ад замкаў да млыноў

Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…

29 кастрычніка 2024

«Акцэнт» пашыў пальчаткі, «Макей» — сумкі. Як гродзенка паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы

Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…

28 кастрычніка 2024

7 атмасферных месцаў Гродна, якія варта наведаць на Хэлоўін

Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…

25 кастрычніка 2024