Шосты год раніца Наташы Лясновай пачынаецца з кубка кавы пад крыжаванку. «Калі разгадваю адразу, значыць прачнулася і мазгі ў норме». Раней раніца пачыналася са збораў на работу. Зараз Наташа на пенсіі. Ёй 61 год. Яна студэнтка «Універсітэта Залатога Веку» і трэнерка клуба «Што? Дзе? Калі?» для пенсіянераў. Гэтымі днямі клуб рыхтуецца да гарадскога турніру па спартыўным «Што? Дзе? Калі?» для сталых, які пройдзе 11 снежня.
Чаму б не згуляць
«Даўно пра гэта марыла, пытаннямі захоплена была па жыцці, — кажа Наташа, — заўсёды крыжаванкі разгадвала, адказы ў розныя часопісы адпраўляла, перадачы „Што? Дзе? Калі?“ глядзела». На большае часу бракавала — усё займала праца. Наташа прыехала ў Гродна па размеркаванні з Ленінграда і з таго часу працавала на «Хімвалакно». «Пачынала з майстра, а на пенсію сыходзіла начальнікам аддзела кантролю. Работа такая, што ад званка да званка, ды яшчэ камандзіроўкі. Бывала, і ў выхадныя працавала. Інакш не атрымлівалася».
Час, калі Наташа вышла на пенсію, супаў з новай хваляй папулярнасці інтэлектуальных гульняў. «Дачка пачала гуляць у „Мазгабойню“ і часта распавядала, што „ўзялі пытанне“ дзякуючы каму-небудзь з пажылых гульцоў, такіх, як я па ўзросце. Падумала — чаму б і мне не згуляць?»
За каманду, супраць Альцгеймера
Пытанне заставалася за тым, дзе знайсці такую каманду, якая б яе ўзяла. Апынулася — ва ўсіх ужо ўсталяваўся склад і для новага гульца няма месца. «Тады вырашыла — раптам ва УЗВ гэта таксама кагосьці зацікавіць. Такія людзі знайшліся і мы стварылі сваю каманду — «Залаты запас».
З тых часоў Наташа стала ў гульцом і трэнеркай. Каманда збіраецца кожны тыдзень, а Наташа рыхтуе для іх пытанні. У мінулым годзе гульцоў было толькі 8, а каманда — адна. Сёлета гуляе больш за 20 чалавек у трох камандах. Да «Залатога запасу» дадаліся сталыя «Самародкі» і «Непаседы».
Слава, ён жа Вячаслаў Паўловіч, адзін з пачаткоўцаў клуба. «Апошні раз гуляў у „Што? Дзе? Калі?“ яшчэ студэнтам», — прызнаецца ён. Потым пытанні задавала галоўным чынам праца і было не да гульні. Толькі часам глядзеў па тэлевізары. «Бывала, раней знатакоў на некаторыя пытанні адказваў. А што сам буду гуляць — нават не думаў». Цяпер Слава ўжо чацвёрты год зноў студэнт і зноў у гульні. Ён — капітан «Непаседаў». Паводле яго слоў, гуляць прыходзіцца не толькі за сваю каманду, але і «супраць Альцгеймера, дэменцыі і іншых балячак».
«Мне наогул падабаюцца такія гульні. Для мазгоў добрая трэніроўка і яшчэ для маральнага самаадчування, — кажа Лора Гірас. Яна гуляе ў клубе з самага пачатку. — Бывае, хтосьці нават прамаўчыць, але гэта падтрымка вялікая. Аднаму быць інтэлектуалам не так эфектыўна і не так цікава».
Пайду, спытаю, што такое «лічка»
У сацыяльных сетках у клуба ёсць свае групы. Туды Наташа закідвае розныя тэсты і карысную інфармацыю — як трэніраваць памяць, якой фізкультурай займацца, як харчаванне і рэжым дня ўплываюць на мозг. Каб знатакі не засумавалі паміж заняткамі, задае ім пытанні. І папярэджвае: «Адказы — ў лічку». Спачатку адказы ўсё роўна з’яўляліся ў першым жа каментары.
— Вы не далі астатнім пагуляць, — засмучалася Наташа.
— Пайду спытаю, што такое «лічка», — прасіў прабачэння знаток, што праштрафіўся.
«Так за адно і камп’ютарную пісьменнасць падцягвалі», — жартуе Наташа.
Не адставаць ад маладых
Каб не адрывацца ад жыцця і не замыкацца толькі на ўзроставай тэматыцы, сябры клуба часта гуляюць у складзе іншых каманд, ці сваёй зборнай у гарадскіх інтэлектуальных турнірах. Гульні з моладдзю паказваюць — з логікай і дакладнасцю высноваў у сталых усё нармальна. Пытанні з мінулага — пра песні Хіля ці люстру Чыжэўскага — таксама не складаюць праблем. А вось з сучаснай музыкай і айцішнымі задачамі ў іх не вельмі.
«Усе гэтыя хэдлайнеры і спойлеры, чаты і юзэры для многіх сталых — проста незнаёмыя словы. Цяпер уключыла ў нашы трэніровачныя гульні пытанні па новых тэрмінах. Каб можна было іх растлумачыць з дапамогай ведаў і логікі. Многія нашы студэнты вучаць замежную, так што атрымліваецца здагадацца, як перавесці гэтыя загадкі на зразумелую мову».
У мінулым годзе зборная УЗВ згуляла ў «зялёнай» і «футбольнай» мазгабойнях. «Нас было 9 чалавек у камандзе. Усе „цётачкі“. Разбавіць жаночую кампанію запрасілі мужа адной з удзельніц, Лоры Гірас, — Гі. Праўда, ён француз і абмяркоўваць пытанні яму было цяжкавата. Але ўсё роўна была мужчынская падтрымка, — успамінае Наташа. — І ведаеш, мы дастаткова добра адказвалі. Хоць і пра футбол, а логіка важная. А ў „зялёнай“ мазгабойні мы былі 17-я з 34-х каманд. Для пачаткоўцаў гэта вельмі добры вынік. Самаацэнку дакладна павышае».
Свая «залатая» ліга
Каб пажылым інтэлектуалам было з кім пагуляць, у мінулым годзе «Універсітэт Залатога Веку» арганізаваў Першы гарадскі турнір па спартыўным «Што? Дзе Калі?» для пенсіянераў. Тады ў горадзе з’явілася адразу 6 такіх каманд. Сваіх пенсіянераў-інтэлектуалаў сабралі «Азот», «ГІАП», «Хімвалакно», Савет ветэранаў Кастрычніцкага раёна і УЗВ.
«Прыйшло вельмі шмат заўзятараў. Яны б самі маглі яшчэ некалькі каманд скласці, проста пасаромеліся, напэўна, вырашылі прыгледзецца. Думаю, у гэтым годзе будзе больш каманд. Ужо пенсіянеры з „карданных валаў“ пыталіся, Савет ветэранаў Ленінскага раёна цікавіўся, Саюз палякаў сваіх пенсіянераў рыхтуе, ад УЗВ будзе тры каманды, так што пагуляем!»
Сёлета гарадскі турнір па спартыўным «Што? Дзе? Калі?» для сталых пройдзе 11 снежня. Можа, пенсіянеры вашага прадпрыемства ці двара таксама хочуць скласці сваю зборную? Яшчэ ёсць час заявіцца на ўдзел!
