На мяжы Беларусі з ЕС зноў неспакойна. Хто і за колькі дапамагае мігрантам і як у нашай краіне караюць такіх правадыроў (гады калоніі і штрафы)

Апошнія некалькі месяцаў расце колькасць нелегальных мігрантаў, якія праз нашу краіну спрабуюць трапіць у ЕС. На гэтым фоне Польшча збіраецца ўмацаваць узведзены плот на мяжы з Беларуссю. Тым часам у нашай краіне амаль незаўважна праходзяць суды над праваднікамі, якія дапамагаюць мігрантам прабрацца ў ЕС. Дзеля грошай яны рызыкуюць здароўем і свабодай. Рэдакцыя Hrodna.life вывучыла судовыя рашэнні, якія тычацца падобнай міграцыі.

Усе імёны прыдуманыя для зручнасці чытача. У пастановах суда яны ананімныя.

Не разабраліся ў маршруце і ішлі да мяжы некалькі дзён без ежы

Чэслаў і Шаміль — ураджэнцы замежнай дзяржавы (якой — у банку судовых рашэнняў не гаворыцца). Чэслаў - беспрацоўны. Ці ёсць у іх віды на жыхарства ў Беларусі, не сказана.

Чэслаў дамовіўся быць правадніком для грамадзян Ірана з арганізатарамі міграцыі. Аднаго з гэтых людзей судзілі ў асобным пасяджэнні, астатніх — пакуль не выявілі. Чэславу абяцалі па $ 300 за кожнага замежніка, усяго — $ 3000. Шамілю — столькі ж.

Шаміль у адным беларускім горадзе атрымаў металічную рыдлёўку і прадукты. Ён забраў мігрантаў з кватэры і паехаў з імі да мяжы. На маршруце да іх далучыўся Чэслаў, якому перадалі двое арматурных нажніц. Невядомыя кіроўцы высадзілі групу ля лесу каля адной з вёсак Гродзенскага раёна. Чэслаў і Шаміль павялі 10 замежнікаў да беларуска-польскай мяжы па пракладзеным маршруце.

Хлопцы не разабраліся з маршрутам у лесе, таму трапілі да мяжы не адразу — праз некалькі дзён. У іх і мігрантаў скончыліся ежа і пітво. Яны начавалі на зямлі ў лесе. Пазней мужчын абвінавацяць яшчэ і ў тым, што ўмовы ўяўлялі для іх небяспеку і прыніжалі іх годнасць.

Нарэшце Чэслаў і Шаміль прыйшлі да памежнай паласы і зрабілі падкоп лапатай пад загародай, якая знаходзілася пад сігналізацыяй. Трое іракцаў адмовіліся ісці з імі праз лаз і сышлі. Для астатніх сямі арматурнымі нажніцамі пашкодзілі яшчэ адну сігналізацыю. Але групу затрымалі супрацоўнікі вайсковай часці 2141. Гэта адбылося 30 верасня — верагодна, 2022 года.

Чэслаў прызнаў віну. Ён распавёў, што здзейсніў злачынства, бо меў патрэбу ў грошах. Тое ж распавёў Шаміль. Суд Гродзенскага раёна 17 сакавіка 2023 года прысудзіў кожнага да 3,5 гадоў пазбаўлення волі са штрафам па 100 базавых велічынь (3700 рублёў). У Чэслава канфіскавалі тэлефон. Па амністыі з нагоды Дня народнага адзінства ім скасцілі па годзе пакарання.

Канфіскацыя «заробку» і апеляцыя на рашэнне суда

Андрэй, Ягор, Канстанцін — грамадзяне Беларусі. Усё тваё — беспрацоўныя. Ва ўсіх, акрамя Канстанціна, ёсць малалетнія дзеці.

Андрэй распавёў, што ў красавіку (верагодна, 2023 года — Hrodna.life) яму паступіла паведамленне з невядомага расійскага нумара. Аказалася, яно было ад «яго сваякоў» з Афганістана. Ён ператэлефанаваў у WhatsApp. «Браты» папрасілі сустрэцца з ім у беларускім горадзе — верагодна, Мінску. Яны распавялі, як ім дрэнна жывецца ў Афганістане. Маўляў, ці ня ведае ён каго-небудзь, хто можа дапамагчы ім перасекчы мяжу Беларусі і Еўрасаюза.

Пра гэта Андрэй спытаў Ягора і Канстанціна, пакуль сядзеў з імі ў кавярні. Канстанцін адказаў, што, магчыма, дапаможа. Андрэй даў афганцам яго нумар. Андрэй «паспачуваў» афганцам, папрасіў мужчын зняць ім дом і даў на гэта 200 рублёў Ягору. Ягор і Канстанцін знайшлі таксістаў да мяжы за 50 рублёў. Пакуль іх шукалі, яны прывозілі афганцам прадукты і тапілі печ.

Канстанцін дзве гадзіны вёў замежнікаў да мяжы. Андрэй павінен быў сустрэць іх на тэрыторыі Літвы. Калі яны пералезлі праз плот каля паўночы, трывожнай групе памежнай заставы паступіў сігнал. Тыя выявілі сляды і пусцілі па іх службовага сабаку. Людзей знайшлі і затрымалі. Канстанцін быў п’яны. Мужчына прызнаўся, што яны незаконна перасякаюць мяжу, а ён выступае ў ролі правадніка. Іх даставілі ў памежную камендатуру.

Афганцы пасля затрымання распавялі, што жылі ў Беларусі па адным адрасе. Праз некалькі дзён яны знайшлі «групу бежанцаў» з Афганістана ў WhatsApp. Там яны напісалі, што ім неабходна трапіць у Еўропу. Незнаёмец адгукнуўся і даў ім нумар Канстанціна з беларускім грамадзянствам. З ім размаўлялі праз Google-перакладчык у WhatsApp. Канстанцін напісаў, што дапаможа трапіць у Еўропу, і за гэта яны павінны будуць заплаціць яму па $ 6000 кожны. Канстанцін перавёз іх на іншую кватэру, у якой яны прабылі два-тры дні, а затым — у дом. Замежнікі перадалі па $ 1000 авансу.

Суд лічыць, што Андрэй кіраваў нелегальнай міграцыяй і хацеў атрымаць $ 6000. «Калегі» таксама разлічвалі атрымаць грошы. Сума не агаворвалася, але хлопцы разумелі, што Андрэй іх «не пакрыўдзіць».

Прысуд вынеслі 24 жніўня 2023 года ў судзе Астравецкага раёна. Андрэя асудзілі на тры гады сем месяцаў калоніі ўзмоцненага рэжыму са штрафам 130 базавых велічынь (4 810 рублёў). Ягора — на тры гады калоніі ўзмоцненага рэжыму са штрафам у памеры 100 базавых велічынь (3 700 рублёў). Канстанціна — на тры гады калоніі ўзмоцненага рэжыму са штрафам у памеры 80 базавых велічынь (2960 рублёў). «Заробленыя» грошы канфіскавалі. Жонка Андрэя сцвярджала, што грошы, якія знайшлі ў яго пры сабе — агульныя назапашванні для аперацыі ёй на сэрцы. Пра гэта мужчына распавёў у апеляцыі. Ён сцвярджаў, што яго агаварылі. Суд яму не паверыў.

«Галоўнае, каб даехаць нармальна»

Кіроўца Ян — іншаземец з відам на жыхарства ў Беларусі. Ён — бацька дваіх малалетніх дзяцей, беспрацоўны. Мужчына пагадзіўся стаць правадніком і дапамагчы чатыром грамадзянам Шры-Ланкі нелегальна трапіць з Беларусі ў краіны Еўрасаюза. З Янам звязаўся незнаёмы (хто гэта быў, так і не выявілі) і накіраваў яму каардынаты, дзе забраць замежнікаў. У судзе Ян распавёў, што раней падвозіў людзей і раздаваў візітоўкі, таму не здзівіўся, калі яму напісалі ў Telegram і папрасілі пра паслугу. Праўда, сам ён не мог, таму папрасіў іншага кіроўцу.

Замежнікі распавялі, што нейкі С. сказаў ім, што праз свае сувязі ў Беларусі арганізуе выезд у Еўрасаюз. Ён скінуў ім скрыншоты карт з маршрутам руху да мяжы і перапіскі з «памагатым». Ім і апынуўся Ян. Ён сустрэў іх на аўтамабільнай стаянцы каля гандлёва-забаўляльнага цэнтра ў адным беларускім горадзе — верагодна, Мінску.

Ян падабраў мужчыну і трох жанчын у 16.30 і адвёз іх на запраўку на трасе М6 Гродзенскай вобласці. Купіў там ім вады (па версіі замежнікаў — сок і піва) і дачакаўся кіроўцы Аляксандра. Жыхары Шры-Ланкі перадалі яму $ 350. Пазней замежнікі раскажуць, што пры сустрэчы Ян паклаў у аўто знаёмага вялікія шчыпцы па метале.

Аляксандр выехаў, а Ян адпраўляў яму паведамленні з каардынатамі і стэлефаноўваўся. «Гэта нам добра, не відаць, хто там, што там. Галоўнае, каб даехаць нармальна, каб сказалі, што ад душы нас завезлі», — казаў ён. Аляксандр павінен быў з’ехаць з дарогі, высадзіць ланкійцаў, сказаць ім «Давай, бягом», абняць іх і пажадаць поспеху. А яшчэ — узяць $ 350 і € 90.

Але ў 21.30 у памежнай зоне каля вёскі (верагодна, Беняконі Воранаўскага раёна) кіроўцу і мігрантаў спынілі памежнікі. Яны праверылі дакументы — пашпарт быў толькі ў Аляксандра. Ян параіў казаць, што яны заедуць на запраўку і з’едуць назад. Але памежнікі заўважылі ў аўтамабілі сапёрныя нажніцы для рэзкі дроту і разарваныя студэнцкія квіткі. Яны выклікалі трывожную групу, якая іх затрымала. Замежнікі пацвердзілі, што заплацілі Аляксандру грошы за падвоз да мяжы, паказалі ў тэлефоне маршрут яе перасячэння і кропкі на тэрыторыі Літвы, куды яны павінны былі прыйсці пешшу. Далейшы лёс Аляксандра невядомы — верагодна, ён застаўся на волі.

Пасля няўдалай спробы перасячэння мяжы з Янам зноў звязаўся незнаёмы і папрасіў падвезці туды трох ланкійцаў. Аляксандр ад прапановы Яна адмовіўся. Той прапанаваў Георгію. Ён пагадзіўся і падвёз мігрантаў да вёскі Астравецкага раёна. Мужчына атрымаў € 530 і $ 65, а пазней — прысуд. Трох мігрантаў затрымалі па дарозе да мяжы, а Георгія судзілі за нелегальную міграцыю — асобна ад Яна.

Ян настойваў, што хацеў дапамагчы суайчыннікам падзарабіць у таксі і не атрымліваў грошай. Але аказалася, што яго пачалі праслухоўваць. Сілавікі пачулі, як Ян абмяркоўвае з грамадзянінам Расіі на азербайджанскай мове затрыманне іх знаёмага. Таго «злавілі з інструментам». Ян перажываў, што «яны пойдуць як саўдзельнікі, што яму ўжо нічым не дапаможаш, тое, што яго могуць пасадзіць і ён уліп».

Прысуд мужчыну вынеслі 15 ліпеня 2022 года ў судзе Астравецкага раёна.

Яна асудзілі паводле ч. 2 арт. 371−1 КК на 4,5 года калоніі ўзмоцненага рэжыму са штрафам у 200 базавых адзінак (6400 рублёў) і спагнаннем атрыманых $ 350.

«„Go-Go“ і яны сыдуць»

Гарык быў студэнтам універсітэта, ён прыехаў з Туркменістана. У яго ўзніклі фінансавыя праблемы. Хлопец звязаўся з туркам, каб заняць грошай. Той грошай не пазычыў, але паведаміў, што з Гарыкам звяжуцца ў WhatsApp. Там яму сапраўды патэлефанаваў незнаёмец і сказаў, што ёсць 10 сірыйцаў, якіх трэба правесці да мяжы Беларусі і Польшчы. За гэта яму павінны былі аддаць $ 2000.

Гарык прыехаў у Мінск у названае месца. Там яго паклікаў кіроўца Mercedes. Гэта быў беларус Павел. Гарык размясціўся на заднім сядзенні разам з трыма сірыйцамі. Побач з кіроўцам быў яшчэ адзін мігрант. Павел рушыў. За імі ехала яшчэ адна машына з сірыйцамі.

У Паўла ў судзе была свая версія падзей. Мужчына распавёў, што ўбачыў у Telegram паведамленне, што ў Гродна трэба даставіць 10 чалавек. Ён патэлефанаваў іншаму кіроўцу і прапанаваў падзарабіць — даставіць пасажыраў за $ 250. Той узяў шэсць чалавек, Павел — чатыры. Усе пасажыры былі «арабскай знешнасці». Кіроўца сабраў грошы з сірыйцаў.

Павел прывёз усіх у кропку, якая была адзначана ў яго ў тэлефоне. Далей Павел паказаў рукой кірунак руху і з’ехаў. Гарык павёў групу ў бок мяжы. Іншы кіроўца, які выступаў сведкам, распавёў, што ён павінен быў сказаць арабам «Go-Go» і тыя сыдуць. Так ён і зрабіў. Пасля дастаўкі, са слоў Паўла, пасажыры «кудысьці сышлі». Сабе Павел пакінуў $ 150.

Гарык падышоў да плота з дроту, адкрыў сваю сумку, у якой ляжалі прадукты, цыгарэты, кусачкі, рыдлёўка. Яны з сірыйцамі зрабілі падкоп і апынуліся за плотам. Спрацавала сігналізацыя. Сабака ўзяла след. За 120 метраў на поўнач ад памежнага знака 636 мяжы Беларусі і Польшчы Гарыка з сірыйцамі затрымалі. Пазней у апеляцыі адвакат скажа, што яго падманулі — сказалі, што ў Беларусі няма мяжы.

Гарык прызнаў віну. Павел не пагадзіўся з тым, што садзейнічаў міграцыі. Яны прызначылі па 3,5 года калоніі ўзмоцненага рэжыму са штрафам 100 базавых велічынь (4000 рублёў) 12 сакавіка ў судзе Гродзенскага раёна. Тры тэлефоны і аўтамабіль канфіскавалі. Гарык пачуў прысуд ад перакладчыка туркменскай мовы. Апеляцыю не задаволілі.