Людзі і справы

Наркотыкі, суіцыд і Дед Мароз. Пра што пішуць беларускія падлеткавыя пісьменнікі (і чаму на расійскі рынак)

26 кастрычніка гродзенцы двойчы сустрэліся з Андрэем Жвалеўскім і Яўгеніяй Пастэрнак. Пісьменнікі з парога пераўтварылі творчую сустрэчу на душэўную бяседу не толькі пра літаратуру, але і пра асабістае. Ранкам пісьменнікі сустрэліся з дзецьмі і падлеткамі, а пасля абеду — з бібліятэкарамі і дарослымі чытачамі.

Пачалі з казак, скончылі cуіцыдам

Жвалеўскі і Пастэрнак пазіцыянуюць сябе як падлеткавыя пісьменнікі. Яны — уладальнікі шматлікіх прэмій у Беларусі і за яе межамі. Кнігі Яўгеніі і Андрэя разлічаны на розных падлеткаў. Напрыклад, «Правдивая история Деда Мороза» — для дзяцей з 10 гадоў. А апошнюю кнігу «Пока я на краю», якая пакуль не выйшла, лепш чытаць ад 16 гадоў.

— Мы пачалі творчую дзейнасць з казкі пра Дзеда Мароза («Правдивая история Деда Мороза») і прозы, дзе хлопчык і дзяўчынка мяняюцца часам («Время всегда хорошее»), — кажуць аўтары.

Увогуле, пісьменнікі працуюць у розных жанрах і на розныя тэмы. «Гимназия № 13» — фэнтазі, «Москвест» — «москвоведческая сказка» пра падлеткаў, якія правальваюцца ў часе, «Типа смотри короче», «52 февраля», «Я хочу в школу!» — сучасная проза. «Охота на Василиска» — кніга пра наркатычную залежнасць. Апошняя кніга пад назвай «Пока я на краю», якай выйдзе з тыпаграфіі праз месяц, прысвечана тэме падлеткавага суіцыду.

— Мы пішам не пра наркотыкі, мы пішам пра людзей, — кажа Яўгенія.

— Мы былі б шчаслівыя, калі б такой тэмы не існавала. Але яна існуе, і мы абавязаны выказацца — зрабіць усё ад нас залежнае, каб гэтую праблемы зменшыць, — дадае Андрэй.

Часам тэмы пісьменнікам падкідваюць уласныя дзеці. А часам яны «круцяцца ў паветры».

— На тэму суіцыду я выйшла, калі прааналізавала спіс кніг, якія падлеткі рэальна чытаюць. Сайты вывешваюць спісы на статыстыцы спампоўванняў. Я прачытала першыя 20 кніг. І ў 18 з іх галоўны герой быў на мяжы суіцыду. Я зразумела, што гэта актуальная тэма.

Кніга як навукова-даследчая праца

Творчы саюз Андрэя і Яўгеніі з’явіўся, калі «па адукацыі - фізікі, у душэ — лірыкі» пазнаёміліся на фізічным факультэце БДУ. Падыход да кніг у аўтараў застаўся амаль навуковы.

— Кожная кніга — гэта навукова-даследчая праца, — расказваюць пісьменнікі наперабой. — Вывучаем тэму праз працы, манаграфіі, інтэрнэт, кансультацыі са спецыялістамі. Калі мы пісалі пра славянскую міфалогію («Гимназия № 13»), паўгода пра яе чыталі. Калі пісалі «Охоту на Василиска», бесперапынна камунікавалі з нарколагамі і псіхолагамі. Каб напісаць «Москвест», дзе шмат гістарычных фактаў, узялі персанальную экскурсію па Крамлі.

Адзіны раз, калі пісьменнікі не кансультаваліся — кніга пра бальныя танцы «Открытый финал». Яўгенія сама займаецца бальнымі танцамі і выступілі ў ролі эксперта.

Спрэчак па развіццю сюжэта ў аўтараў не ўзнікае. Пішуць кнігі партнеры па-рознаму: раней кожны пісаў лінію свайго героя, а потым гэта злучалі ў адзін тэкст, або перасылалі кавалкі кнігі адзін аднаму па электроннай пошце. Цяпер — адзін піша, другі «вакол яго ходзіць». Ролі ў пісьменнікаў - вядучы і вядзёны, логік і эмацыянал — таксама ўвесь час змяняюцца. Праз нейкі час яны нават не могуць пазнаць, хто з іх які кавалак тэксту пісаў.

Андрэй і Яўгенія кансультуюцца не толькі ў спецыялістаў, але і ў тэст-чытачоў Укантакце. Па іх словах, гэта вельмі дапамагае. Часам падлеткаў цікавяць нязначныя дэталі, пра якія варта сказаць.

У Расіі кнігі прадаюцца ў 40 разоў лепш, чым у Беларусі

Андрэй і Яўгенія працуюць у Мінску, але выдаюцца ў расійскіх выдавецтвах. На расійскі рынак яны трапілі выпадкова: звярнуліся ў першае выдавецтва, а яно аказалася расійскім. Зараз пісьменнікі думаюць, што ў беларускім выдавецтве іх бы не выдалі. А калі б выдалі, то кнігі б не прадаліся.

— «Гимназия № 13» выйшла ў «ЛіМе» на рускай мове тыражом 1 700 экзэмпляраў і была прададзена. «Время всегда хорошее» выйшла у выдавецтве «Четыре четверти» тыражом 500 экзэмпляраў і яны не прадаліся за тры гады. У той жа час «Время всегда хорошее» прадаецца ў Расіі у 40 разоў лепш, — кажуць пісьменнікі.

Тым не менш, пісьменнікі адкрытыя да супрацоўніцтва з беларускімі выдавецтвамі:

— Раіса Баравікова пераклала «Гимназию № 13» на беларускую мову. І мы ўжо гадоў пяць ці сем прапаноўваем яе ўсім беларускім выдавецтвам. Мы не просім ганарар, просім толькі заплаціць Раісе Баравіковай за пераклад. І мы даведаліся, што бібліятэкары катэгарычна не хочуць кнігі на беларускай мове. Кажуць: навошта, калі тое ж ёсць па-руску?

Дарэчы, бібліятэкары, што сабраліся, не згадзіліся і сказалі, што беларускамоўныя кнігі карыстаюцца вялікім попытам.

Са слоў Андрэя і Яўгеніі, у Беларусі не так шмат падлеткавых пісьменнікаў. Яны называюць імёны Валеры Гапеева, Людмілы Урублеўскай, Аляксея Шэйна. Пісьменнікі ўпэўненыя, што падлеткі могуць чытаць усё і на любыя тэмы, нават гісторыі пра феячак Winx.

— Любая кніга будзе карыснай, а нашкодзіць можа толькі мысленне асобных людзей, — кажуць аўтары.

Падзяліцца

Апошнія запісы

Статус — першы крок да захавання. Інструкцыя, як унесці аб’ект у спіс спадчыны

У мястэчку Радашковічы на 6 тыс. чалавек стаіць касцёл, дзе хрысцілі Янку Купалу. У Вілейцы…

22 лістапада 2024

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024