Апошні сойм Рэчы Паспалітай прайшоў у Гродне ў 1793 годзе. Ён пачаў працу 17 чэрвеня, а скончыў - 23 лістапада. Завяршыўся сойм падзелам краіны. Як палітычныя інтрыгі і ціск разам з балямі і забавамі прывялі да такога рашэння і чаму сойм увайшоў у гісторыю, як «маўклівы», чытайце ў новым артыкуле «Гарадзенскай азбукі».
«Гарадзенская азбука» ад Hrodna.life — гэта 32 артыкулы пра цікавосткі Гродна. Кожнаму з іх адпавядае адна з літар алфавіту. А — Ажэшка, Б — Баторый, В — Вітаўт і так далей. У кожным артыкуле азбукі вы знойдзеце па пяць цікавых фактаў аб адметных гродзенскіх асобах, месцах ці з’явах.
У студзені 1793 года, праз 20 год пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай, Расія і Прусія падпісалі канвенцыю аб другім падзеле. Зацвердзіць яе ўлады вырашылі на сойме.
Штрушком да гэтых падзей стала канстытуцыя Рэчы Паспалітай, прынятая 3 траўня 1791 года. Яна прадугледжвала палітычныя і эканамічныя рэформы і ўзмацняла незалежнасць. Кацярына II палічыла прэцэдэнт небяспечным і пабаялася страціць уплыў на краіну. Таму ва ўмовах таемнасці расійскія палітыкі спрыялі стварэнню Таргавіцкай канфедэрацыі. Гэта аб’яднанне падтрымала частка вяльможаў і армія. Канфедэрацыя ініцыявала скліканне сойму ў Гродне. У караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага практычна не засталося свабоды выбару.
Яшчэ з вясны горад пачалі рыхтаваць да сойму. Сюды прыехалі з Варшавы шмат мадэльераў, музыкаў і артыстаў. На вуліцах Гродна з’явіліся модныя сталічныя ды замежныя крамы. Знайсці кватэру ў арэнду стала амаль немагчыма. На вуліцах было столькі брычак, конных і пешых, што цяжка было рухацца. Гродна стаў мнагалюдным, як сталіца. У траўні прыехалі чальцы сойму. Сярод іх было 12 міністраў, 140 паслоў з Расіі, Прусіі, Швецыі, Галандыі ды Англіі. Кароль Станіслаў Аўгуст з невялікай світай прыбыў ў Гродна 12 чэрвеня.
«Жыццё ў Гродне падчас сойму, — пісаў польскі даследчык Генрык Масціцкі, — было напоўнена нейкім вар’яцтвам. Гук танцавальнай музыкі, бразганне застольных келіхаў, звон злотага, які без памяці кідалі на картачнае палатно, запаленыя на плошчах вогнішчы аховы чужаземных лагераў і затоеныя дзесьці ў кутках чыстых, беззаганных сэрцаў роспач і глухі і бяссільны боль — вось вобраз таго звычайнага, штодзённага фону, на якім разыгрываліся сцэны нямога трагізму, якога можа ніколі да таго ані пасля не зведала зямля польская»
Падрыхтоўка да сойму і праўда суправаджалася неймавернай колькасцю баляў, прыёмаў, абедаў, раўтаў, карнавалаў, вячэраў ды фейерверкаў.Толькі імяніны расійскіга пасла Якава Сіверса святкавалі больш за тыдзень.
Расійская армія ўвесь гэты час стаяла лагерам вакол Гродна. 22 жніўня войскі ўвайшлі ў горад, занялі галоўныя вуліцы і акружылі замак. Выйсці з дому можна было толькі па спецыяльным дазволе ад расійскага каменданта. У двары і ў калідорах замка стаяла ахова. У соймавай зале знаходзіліся генерал Раутэнфельд з групай афіцэраў - каб дапамагаць у падтрыманні парадку. Наступным днём каля гарматаў у акружэнні замка з’явіліся кананіры з запаленымі кнатамі ў руках.
Перад паседжаннем 23 верасня чатырох найбольш апазіцыйна настроеных чальцоў сойму забралі з дамоў і гвалтоўна вывезлі з гораду. Астатнія паслы праходзілі ў аточаны войскам замак праз строй грэнадзёраў. Генерал Раутэнфельд абвясціў, што нікога не выпусцяць з залі, пакуль не будзе падпісаны трактат. У адказ на шматлікія прапановы Сіверса прыняць прапанову Кацярыны II, усе маўчалі. Урэшце, кракаўскі пасол Іосіф Анквіц прамовіў, што маўчанне азначае згоду. У гэты час гадзіннік гучна прабіў палову на чацвёртую раніцы, адзначыўшы падзею, што ўвайшла ў гісторыю як «маўклівы сойм».
Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…
Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…
Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…
Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…
Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…
Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…