Днямі гродзенскі гісторык Генадзь Семянчук адшукаў у архіве план капліцы ў Падароску, у якой хавалі апошніх уладальнікаў маёнтка — сям’ю Бохвіцаў. Дзякуючы знаходцы магчымасць аднавіць гэтую важную частку сядзібы стала рэальнай. Адбудоўваць яе плануюць новым для Беларусі спосабам.
Сядзібу Чачотаў-Бохвіцаў у Падароску, гісторыя якой вядзецца ад XVI стагоддзя, яшчэ ў 2013 годзе выкупіў расійскі бізнесмен беларускага паходжання Павел Падкарытаў. З таго часу тут займаюцца аднаўленнем маёнтка і рыхтуюцца да адкрыцця музея беларускай шляхты і турыстычна-рэкрэацыйнага цэнтра. Рэшткі фамільнай капліцы месцяцца метрах у 400−500 ад будынка сядзібы.
— Пра гэтую каплічку я ведаў ад пачатку працы ў Падароску, мы расчышчалі яе разам з валанцёрамі з Таварыства аховы помнікаў ад зараснікаў і смецця, — расказаў Андрэй Колас, гісторык і дырэктар комплексу Падароск.
Цяпер цяжка вызначыць дакладную дату пабудовы капліцы. Як мяркуе Андрэй Колас, гэта можа быць 2-я чвэрць XIX стагоддзя. Каплічка была мураваная, таму лагічна меркаваць, што яна паўстала разам з мураваным маёнткам у 1830-х гадах, ці крыху пазней (1835 ці 1850 гг.). Другая верагодная дата — 1872 год: у 1870-х маёнтак перабудоўваўся, і, верагодна, цэглу выкарыстоўвалі і для іншых аб’ектаў.
«Зараз яна амаль разбураная, але, дзякуй Богу — месца захавалася: мясцовы СПК не заараў яго, пры пабудове трансфарматарнай падстанцыі (на задах катакомбы) яе не зачапілі таксама» — напісана на старонцы маёнтка Падароск у facebook.
Зямля, на якой знаходзяцца рэшткі капліцы, цяпер належыць калгасу, і ўласнікі адноўленага маёнтка не маюць права на ёй нешта рабіць. Больш за тое, паводле дакументаў землеўпарадкавальнай службы, на афіцыйных планах капліцы наогул няма. Гэта ўскладняе пераафармлення гэтага лапіку зямлі.
«Ужо сто гадоў дзяржаве нецікава»
Гэтую капліцу, ці, дакладней, склеп, разрабавалі саветы яшчэ ў 1939 годзе, а парэшткі ўладальнікаў маёнтка выкінулі вонкі. У 1950-я гады былі знятыя пліты з даху на каўгасныя патрэбы, а смецце, якое скаплівалася ў ёй, ніхто тады не прыбіраў.
Як расказаў Андрэй Колас, да цяперашняга часу ўжо былі створаны эскізы і распрацоўкі для аднаўлення капліцы. Але апошняя знаходка ў архіве — план капліцы — мусіць цалкам змяніць праект, хаця першапачатковая ідэя аўтарскай рэканструкцыі захаваецца. Яна палягае ў тым, каб закансерваваць захаваныя парэшткі, а страчаныя часткі капліцы ўзвесці са шкла і металу. Сэнс такога дызайну ў тым, каб паказаць, якой формы была капліца, не хаваючы аўтэнтычных частак і таго, што яна была страчана.
Чытайце таксама: «Тут ёсць геній месца». Як расійскі бізнесмен з беларускімі каранямі ажыўляе мястэчка Падароск
Са шкла мяркуюць зрабіць дзверы, сцяну і дах. Памяшканне не будзе замкнёным, каб не ствараць унутры ўласную атмасферу, якая можа разбурыць захаваныя рэшткі. На адшуканых планах няма памераў, таму аднавіць так, як было дакладна, немагчыма.
«Зробім надбудову празрыстай, і калі даць падсветку ў цёмны час, мусіць выглядаць вельмі цікава. Гэта будзе першая ў Беларусі спроба аднавіць усыпальніцу такім чынам. Будзем старацца інтэрпрэтаваць нашую спадчыну новымі формамі і новай падачай», — паабяцаў Андрэй Колас.
