Амаль два гады мы звыкаем да новай рэальнасці - той, дзе трэба насіць маскі, дзе адмяняюць канцэрты і закрытыя межы. За гэты час мы зразумелі, як жыць ва ўмовах пандэміі, а некаторыя нават сталі задумвацца аб падарожжах. Калі вы з такіх, пачытайце пра магчымасць стаць валанцёрам у праекце Health & Help. Яго заснавальніцы распавялі Hrodna.life, як яны пабудавалі клініку, у якой зараз працуюць людзі з усяго свету.
Гватэмала — гэта краіна ў Цэнтральнай Амерыцы, якая славіцца кавай, какавай і ромам. А яшчэ багатай спадчынай майя, беднасцю і амаль поўнай адсутнасцю даступнай медыцыны. Апошнія пяць гадоў у краіне з’явілася яшчэ адна славутасць — клініка праекта Health & Help. Яе пабудавалі і ў ёй працуюць валанцёры амаль з 30 краін, уключна з Беларуссю. Вы таксама можаце далучыцца да іх каманды. Нават калі ў вас няма медыцынскай адукацыі, занятак для вас дакладна знойдзецца.
«Мы з сяброўкай пабудавалі клініку, а ўсе казалі-мы звар’яцелі»
«Мы з сяброўкай пабудавалі дабрачынную клініку ў Гватэмале, а потым яшчэ адну — у Нікарагуа, для людзей, у якіх няма доступу да базавай медыцынскай дапамогі. У нас не было грошай і сувязяў, а ўсе вакол казалі, што мы звар’яцелі. Зараз наш праект Health & Help зарэгістраваны ў ЗША, Гватэмале і Нікарагуа, нас ведаюць, і да нас едуць валанцёры з усяго свету. А пачалося ўсё з „Доктара Хаўса“», — кажа Вікторыя Валікава з Уфы.
Доктар Хаўс быў інфекцыяністам, а я глядзела серыял, і хацела быць як ён. Я скончыла школу, адвучылася ў башкірскім медыцынскім універсітэце на лекара, а потым выйграла грант і паехала ў магістратуру ў Бельгію. Вывучаць трапічныя інфекцыі і арганізацыю аховы здароўя ў месцах абмежаваных рэсурсаў. Адтуль я з’ехала на практыку лекарам-валанцёрам у Гватэмалу.
І там я ўбачыла, што такое сапраўдная беднасць. Што дзеці, якія галадаюць, могуць сапраўды галадаць. Што жанчыны могуць не ведаць, што такое пліта — яны да гэтага часу гатуюць на адкрытым агні. Што цяпер, у XXI стагоддзі, ёсць людзі, у якіх няма туалета. Наогул ніякага. Вадаправода ў іх таксама няма, як і доступу да чыстай вады. Яны п’юць ваду са студняў, а потым пакутуюць ад кішачных інфекцый і паразітаў. Вось вы, можа, здзівіцеся, але банальная дыярэя — гэта адна з галоўных прычын смяротнасці ў свеце. Ад яе памірае больш людзей, чым, напрыклад, ад дыябету. І гэта дадзеныя СААЗ.
Чвэрць насельніцтва тут не ўмее чытаць, пісаць і лічыць. Асабліва жанчыны ў вёсках. Афіцыйная мова ў Гватэмале — іспанская, але многія людзі ва ўзросце на ёй не гавораць. У мясцовых тут свае мовы, якія ім дасталіся ад іх продкаў-індзейцаў. Тут у сем’ях у сярэднім па шэсць дзяцей, і звычайна бацькі не могуць іх пракарміць. Але і не нараджаць жанчыны таксама не могуць — тут мала хто ведае, што такое кантрацэпцыя. У людзей няма грошай, каб пайсці да лекара, вось і лечацца змовамі, траўкамі і малітвамі.
За час вучобы ў Бельгіі я паспела папрактыкавацца ў Гватэмале і Гандурасе. Я была сярод тых, хто ліквідаваў эпідэмію халеры на Гаіці.
«Супер, — думала я, — зараз вярнуся ў родную Уфу, буду самым можным спецыялістам у горадзе, уладкуюся ў платную клініку. Усе гэтыя карцінкі страшныя забудуцца, а я буду працаваць і атрымліваць добрую зарплату».
Але не забылася. Асабліва запала Гватэмала. З’явілася ідэя — хачу пабудаваць клініку. Каб хоць бы ў адным раёне людзі не паміралі ад пнеўманіі і дыярэі.
Калі я вярталася дадому з валанцёрскай місіі, у нашым самалёце загарэўся рухавік. Калі гэта здарылася, мы былі ў паветры ўсяго 20 хвілін. За наступныя 20 хвілін я зразумела, што жыццё можа абарвацца ў любы момант і нельга важныя справы адкладаць на потым. Тады я вырашыла: калі ўсё абыдзецца, то я пабудую клініку.
Валанцёраць усё — ад святароў да фатографаў
«Усё пачалося з таго, што майму сябру трэба было да лекара. Я пайшла за кампанію. У той дзень у прыёмным пакоі башкірскай гарадской бальніцы працавала яго сяброўка — Віка Валікава. У першыя пяць хвілін нашага знаёмства яна распавяла мне пра Гватэмалу і пра ідэю пабудаваць клініку. „А што, давай пабудуем“, — сказала я. І закруцілася», — распавяла Карына Башарава, сузаснавальніца праекта Health & Help.
Мне тады было 17 гадоў, я вучылася ў 10 класе, і мне вельмі не хацелася быць як усе. Я адчувала ў сабе сілы зрабіць штосьці глабальнае, выратаваць свет, сябе рэалізаваць. Па сутнасці я тады была гатовая ўзяцца за любую вялікую справу, а тут Віка з клінікай.
На наступны дзень я стаяла ля ўваходу ў бальніцу з ноўтбукам і чакала Віку з дзяжурства. І мы пачалі працаваць. Мы распавядалі пра нашу ідэю ў інтэрнэце, піярылі сябе як маглі, праводзілі лекцыі, на якіх Віка распавядала пра сваё валанцёрства ў Лацінскай Амерыцы. Мы запусцілі кампанію на краўдфандынгавай платформе, і людзі сталі адгукацца: хтосьці дасылаў па 5 даляраў, хтосьці па 10. Так мы сабралі першыя 20 тысяч даляраў і зразумелі, што зваротнага шляху няма.
Высветлілася, што наша ідэя зачапіла многіх, і ў нас сабралася каманда. Знайшліся архітэктары, якія распрацавалі праект будынка, адгукнуліся людзі, якія ўмелі ці хацелі будаваць. У выніку з намі ў Гватэмалу прыехалі людзі абсалютна розных прафесій: ад святара да фатографа.
І вось я здала ЕГЭ і паляцела ў Гватэмалу. Замест выпускнога ў мяне была будоўля.
Клініка для нашчадкаў індзейцаў майя
Міністэрства аховы здароўя Гватэмалы выдала нам спіс месцаў з самай высокай дзіцячай і мацярынскай смяротнасцю. Гэты рэгіён называецца «калідор Сека» або «сухі калідор». Тут беднасць: на гэтых землях дрэнна растуць садавіна і гародніна, людзі харчуюцца ў асноўным кукурузай. Тут жывуць нашчадкі індзейцаў майя, якім, калі нешта здарыцца, складана трапіць у бальніцу: у іх няма машыны, каб прыехаць у горад, яны не могуць заплаціць за прыём і купіць медыкаменты. А многія нават не могуць паразумецца з лекарам на іспанскай, бо размаўляюць на іншай мове, іх у Гватэмале 23.
Мы пачалі будаваць з трэцяй спробы: у першай вёсцы, якую мы выбралі, пачаўся ўзброены канфлікт, у другой — падманулі старэйшыны. Так мы прыехалі ў мястэчка пад назвай Чуінахтахуюб і ўжо хацелі было брацца за працу, але не тут-та было!
Не паспелі мы рыдлёўкі ў зямлю ўторкнуць, да нас падышоў кіраўнік вёскі (па сумяшчальніцтве галоўны шаман раёна) і прапанаваў рушыць услед мясцовай традыцыі і папрасіць блаславення духаў. Нам трэба было прайсці абрад, а да яго нас чакаў тыдзень падрыхтоўкі, на які мы мусілі адмовіцца ад курэння, алкаголю, мату і сэксу.
Калі наступіў дзень Х, нас прывезлі да майянскага алтара і далі кожнаму некалькі какава-бабоў. Палову боба мы мусілі з’есці самі, а другую кінуць у агонь — падзяліцца з духамі. Потым нас акрапілі святой вадой, і шаман доўга чытаў нейкія замовы. Пасля гэтага духі нас дабраславілі, як сказаў кіраўнік вёскі, і мы пачалі будаваць.
Нашы першыя 20 тысяч додараў сышлі на будматэрыялы, больш грошай не было. І я стала пісаць ва ўсе арганізацыі з просьбамі дапамагчы нам ежай, цаглінамі ці хаця б дзвярнымі ручкамі. А па вечарах мы з Вікай ішлі ў мясцовыя будаўнічыя лавачкі і прасілі ахвяраваць нам краны, цвікі, дошкі.
З харчаваннем у нас таксама была напруга — выратавала адна гватэмальская прадуктовая кампанія, якая ахвяравала нам тону ежы. Праблема была ў тым, што ўся гэтая ежа аказалася пратэрмінаванай: нейкія прадукты на месяц, а нейкія на год. Мы выбіралі жучкоў з мукі і пяклі аладкі, запраўлялі старыя макароны прагорклым алеем, елі і пляваліся, але працягвалі будаваць. Мясцовыя нам дапамагалі на будоўлі і часам падкормлівалі.
Нашы валанцёры-медыкі адкрылі ў вёсцы пункт першай дапамогі і сталі прымаць першых пацыентаў. Лекаў не было зусім — іх з сабой прывозілі валанцёры ў якасці гуманітарнай дапамогі.
Мы жылі ў будынку мясцовай школы, душ у нас быў у нейкай кладоўцы, гарачая вада — праз раз. Але нічога, выжылі неяк і пабудавалі клініку.
…На адкрыццё клінікі прыйшла ўся вёска, там былі старэйшыны на чале з нашым знаёмым шаманам. Гэта было вялікае свята. А мы стаялі і плакалі. Праз некалькі дзён нашы валанцёры сталі раз’язджацца, і мы з Вікай засталіся ў клініцы адны чакаць новых.
Чэргі на прыём выстройваюцца са світання
— Я даведалася пра Health & Help з суполкі ВКонтакте, — распавяла Ганна Плотніцкая з Мінска. — Я тады вучылася на другім курсе Беларускага медыцынскага — марыла паехаць працаваць куды-небудзь у цяжкі рэгіён і пастаянна шукала праграмы для медыкаў у Афрыцы, але знайшла праект у Цэнтральнай Амерыцы. І паехала.
На падрыхтоўку ў мяне сышоў прыкладна год, і вось я ўпершыню лячу ў Лацінскую Амерыку. Адна. З валізкамі, у якіх 50 кг медыкаментаў. Было страшна, але нічога кепскага не здарылася — на перасадцы ў Мексіцы мытнікі нават дапамаглі мне дацягнуць чамадан да майго гейта.
Я памятаю, што ў Гватэмале мяне ўразіла ўсё: ад разетак да менталітэту. Я нават трохі спалохалася — людзі ў нашай вёсцы гавораць на мове кічэ, а іспанскую ведаюць не ўсе.
Я была ў шоку ад таго, які тут моцны патрыярхат: да нас прыйшла пацыентка з цяжкай пнеўманіяй, а ў нас у клініцы заканчваўся кісларод. Нашы лекары адправілі яе ў шпіталь — нават праезд да горада былі гатовыя ёй аплаціць. А яна: «Я не магу, галава сям'і - сын, ён павінны вырашыць. А ён у горадзе». Але ведаеце, з бальніцамі тут яшчэ адна праблема — моцная дыскрымінацыя, і сельскіх жыхароў рэдка прымаюць у дзяржаўныя клінікі.
У клініцы нас было шасцёра: два лекары, два медбраты, загадчык гаспадаркі і фатограф. Сюды прыязджаюць не толькі людзі з медыцынскай адукацыяй — галоўнае мець жаданне і сілы дапамагаць. Праца знойдзецца кожнаму.
Мы адкрывалі прыём, а 8 раніцы, але чарга пачынала шыхтавацца на досвітку. Да нас прыходзілі людзі з суседніх вёсак, прыязджалі з горада, былі нават пацыенты з іншай часткі краіны. Слых пра нашу клініку разышоўся па ўсім рэгіёне, і кожны дзень мы прымалі па 30−60 чалавек. Не адмаўлялі нікому. Для экстранных выпадкаў мы былі адкрыты 24/7.
Тут няма складанага абсталявання, акрамя УГД-апарата, і няма магчымасці правесці поўную дыягностыку або перанакіраваць на кансультацыю да вузкага спецыяліста. А калі нават перанакіруеш, то ўсё роўна не факт, што пацыент дойдзе. Але гэта вельмі добрая практыка: у клініцы збіраюцца дактары розных спецыялізацый, і атрымліваецца так, што вы пастаянна вучыцеся адзін у аднаго. А яшчэ гэта вельмі добрая школа жыцця — велізарны рост у плане камунікацыі, асабістых межаў і вырашэння бытавых праблем.
На праекце ў Гватэмале я была два разы і яшчэ адзін — у клініцы Health & Help ў Нікарагуа, якая тады яшчэ будавалася. Яна зараз ужо на ўсю моц працуе, прымае валанцёраў і пацыентаў.
Пасля майго досведу ў Лацінскай Амерыцы я не сышла з Health & Help, а засталася працаваць SMM-менеджарам праекта, а зараз зноў збіраюся ў Гватэмалу — ужо надоўга. Зараз я буду дырэктарам клінікі.
Стаць валанцёрам
Health & Help расце і развіваецца, пастаянна шукае новых валанцёраў у сваю каманду і публікуе вакансіі на сайце he-he.org. Праект прапануе як працу ў Гватэмале і Нікарагуа, так і магчымасці дапамагаць анлайн.
«Аднойчы я сустрэла інтэрв'ю з заснавальніцамі праекта, Вікай і Карынай. І мяне зачапіла. Я не медык, у Лацінскую Амерыку паехаць не гатовая, але мне вельмі хацелася стаць часткай такой вялікай справы, — распавяла Hrodna.life Марыя Марыніч. — І я стала дапамагаць анлайн — зараз я валанцёру ў PR-аддзеле Health & Help, дапамагаю знаходзіць СМІ, у якіх мы маглі б расказаць аб праекце. Такая праца дазваляе нам атрымліваць новыя ахвяраванні і шукаць новых валанцёраў у каманду.
Вы таксама можаце зрабіць разавае ахвяраванне або падтрымліваць Health & Help штомесяц на афіцыйным сайце арганізацыі. Так вы дапаможаце своечасова закупляць лекі і выратаваць тысячы пацыентаў. Нам заўсёды патрэбна ваша дапамога — нават невялікая сума важная для нас і нашых пацыентаў".
