«На могілках! А дзе ж яшчэ праводзіць прэзентацыю?» Аўтарка кнігі пра гродзенскі праваслаўны некропаль Святлана Несцярэнка ні хвіліны не сумнявалася, што жадаючыя пазнаёміцца з кнігай і атрымаць аўтограф не спалохаюцца гэтага месца. Бо сама Святлана яго горача любіць і добра ведае. Аб тым, як з’явілася кніга і з якімі гісторыямі пазнаёмяць чытачоў «Гродненские ангелы», яна распавяла для Telegram-канала «Тётя Ира разрешила».
На гродзенскія могілкі - праз Пер Лашэз
Святлане Несцярэнцы амаль 70. Па прафесіі яна эканамістка, а па прызванні - фатографка. Цяпер Святлана на пенсіі і кажа, што без хобі жыццё было б сумным. У мастацкай фатаграфіі яе любімая тэма — архітэктура. Працы Несцярэнкі адзначалі дыпломамі міжнародных конкурсаў і дэманстравалі на некалькіх персанальных выставах.
Чытайце таксама: Балконы, двери, окна: гродненка 10 лет фотографировала Гродно в деталях
Некропалямі Святлана зацікавілася яшчэ ў маладосці.
«Патрапіла ў Львове на старыя могілкі і была ўражана прыгажосцю помнікаў. У Парыжы на Пер Лашэз правяла цэлы дзень — і не хапіла! Гродзенскія могілкі пачалі фатаграфаваць з 2000-х».
Праз фатаграфіі Святлана Несцярэнка пазнаёмілася і з гродзенскім гісторыкам Андрэем Вашкевічам.
«Спачатку проста дзялілася здымкамі, потым пачала шукаць інфармацыю пра пахаваных і захапілася. А потым Андрэй прапанаваў напісаць кнігу».
Тры гады неверагодных гісторый
Частка інфармацыі ў кнізе — з асабістых архіваў Андрэя Вашкевіча, якімі ён падзяліўся з аўтаркай. Таксама Святлана Несцярэнка выкарыстоўвала дадзеныя з кнігі Валерыя Чарапіцы «Гродзенскі праваслаўны некропаль». Большую частку склалі і ўласныя архіўныя знаходкі.
«Працавала прыкладна тры гады. Для пошукаў імя пахаванай пад металічнай капліцай дзяўчыны прыйшлося ехаць у Пецярбург. Там і знайшла нататку аб яе пахаванні ў старой гродзенскай газеце. Калі складала радавод дзяўчыны, вельмі дапамагалі мясцовыя гісторыкі і краязнаўцы. Для гісторыі „Анёл-захавальнік 102 палка“ звязвалася з краязнаўцамі з Валдая і Цверы. Гэта было вельмі цікава. Збіраючы матэрыял для кнігі, паралельна напісала шмат артыкулаў для мясцовай прэсы».
Таксама дапамагаў у працы над кнігай і святар Марфінскай царквы — храма, які стаіць на могілках — айцец Павел. Гісторыя «22 чэрвеня, роўна ў 4 гадзіны» з’явілася дзякуючы таму, што ён убачыў, як людзі даглядаюць старую магілу, падышоў і распытаў.
Ад новых імёнаў да могілкавай моды
«Анёльскіх» гісторый набралася больш, чым на 180 старонак. Уся інфармацыя ў кнізе падзелена на тры часткі:
- «Могілкавыя гісторыі» — 14 апавяданняў пра людзей, там пахаваных. Сем з іх — зусім новая інфармацыя. «Асабліва ганаруся тым, што знайшла імя дзяўчыны, пахаванай пад сіняй капліцай, і ўстанавіла там таблічку», — адзначае аўтарка.
- Другі раздзел кнігі - «Могілкавая мода». Тут сабраны артыкулы аб сімволіцы, крыжах, гродзенскіх майстрах і прыкладах эпітафій.
- Трэці раздзел — гэта самы поўны на сённяшні дзень спіс пахаваных — тых, чые магілы ўдалося ідэнтыфікаваць, з пачатку XIX стагоддзя па 30-я гады XX стагоддзя. «Амаль пра кожнага з іх ёсць хаця б нейкая інфармацыя. А вось аб людзях, пахаваных пазней, ніякай інфармацыі няма. На жаль, старыя спісы пахаваных згублены назаўжды — падчас вайны згарэлі ўсе дакументы ў царкве. А адразу пасля вайны быў наладжаны ўлік і спісы пахаваных ёсць ва ўпраўленні могілкамі».
Ці ёсць жыццё пасля могілак
Кніга «Гродненские ангелы» выйшла ў выдавецтве «ЛитАРы» ў верасні 2024 года. Разам з гісторыямі чытачы знойдуць тут шмат каляровых фатаграфій.
А Святлана Несцярэнка ўжо рыхтуе для публікацыі новыя фатаграфіі. Яны стануць ілюстрацыямі для кнігі Андрэя Вашкевіча пра кафляныя печы, якія захаваліся ў Гродне.
Чытайце таксама:
