Людзі і справы

«Першы час страшна было». Як Даменік ужо два гады займаецца гадзіннікам на Фарным касцёле

«Нішто ў гэтым свеце не выпадкова», — кажа майстар вежавага гадзінніка ў Гродне Даменік Пралейка. Ужо два гады ён апякуецца гарадскім гадзіннікам на вежы Фарнага касцёла, які ў траўні 2017 года засталіся без майстра пасля смерці Іосіфа Ясюкевіча. Як Даменік асвойваў старадаўні механізм, ён распавёў Hrodna.life.

Папярэднік Даменіка Іосіф Ясюкевіч працаваў з гадзіннікам больш за 30 гадоў. Закінуты гадзіннік на вежы Фарнага касцёла аднавілі ў канцы 1980-х па ініцыятыве тагачаснага дацэнта фізічнага факультэта ГрДУ Аляксандра Мілінкевіча. З тых часоў, з 1989 года, калі гадзіннік зноў усталявалі на вежы, Іосіф Ясюкевіч амаль кожны дзень падымаўся на вышыню 10-
павярховага будынка, каб уручную заводзіць механізм.

Аналага гродзенскаму гадзінніку, які датуецца пачаткам 16 стагоддзя, у Еўропе няма. Нават у Празе, у знакамітых курантах з рухомымі фігуркамі, не захаваўся арыгінальны механізм, яго цалкам замянілі сучасным. У Гродне механізм цудам ацалеў.

«Аказалася, думкі матэрыяльныя»

30 красавіка 2017 года шматгадовы майстар найстарэйшага ў Еўропе вежавага гадзінніка памёр на сваім працоўным месцы. Неўзабаве гадзіннік у цэнтры Гродна спыніўся і ў касцёле сталі шукаць новага майстра. Так выйшлі на Даменіка, які працуе ў Гродне гадзіннікавым майстрам ужо 40 гадоў. Свой шлях у механіцы ён пачаў ад вывучэння простага будзільніка.

«Не проста так я трапіў на гэтую працу, мабыць Бог так вырашыў, — распавядае Даменік. — Аднойчы я прыйшоў у Фарны касцёл на імшу і ў канцы службы ксёндз абвясціў, што памёр наглядчык гадзінніка. Усе жахнуліся: як так? Чалавек яшчэ не стары быў - і раптам памёр. Я падумаў: хто ж цяпер будзе абслугоўваць гадзіннік? Як жа пакінуць такі гадзіннік без майстры, няўжо мне давядзецца? А ці змагу я яго абслужыць?

Як аказалася, думкі матэрыяльныя. Сябе я не прапаноўваў у ролі майстра, але ў адзін дзень на мяне выйшлі памочнікі пробашча касцёла і прапанавалі паспрабаваць. І тады я падумаў, што гэта лёс. Бог дае мне шанец. За паўгода прайшоў выпрабавальны тэрмін і цяпер я магу з гонарам сказаць, што даглядаю галоўны гарадскі гадзіннік".

Даменік Пралейка — майстар вежавага гадзінніка ў Гродне

«Падняўся — быццам у космас паляцеў»

На месца майстра разглядалі некалькі кандыдатур. Але не ўсе пагаджаліся на такую ​​адказную працу. Да таго, як Даменіку прапанавалі працу, механізм гадзінніка на вежы касцёла ён ні разу не бачыў.

«Я ведаў Іосіфа, але ніколі не падымаўся да яго. Ды і туды простаму чалавеку складана было патрапіць. Пасля смерці майстра касцёлу цяжка было знайсці новага. Хтосьці не згаджаўся па стане здароўя, гэта ж трэба пераадолець больш за сотню прыступак каб падняцца. Хтосьці адмаўляўся бо не ведаў такога механізма.

Першы час, калі мне паказалі механізм, страшна было. Падняўся — быццам у космас паляцеў. Такога механізма я яшчэ ніколі не бачыў. Здзіўляла не толькі канструкцыя, але і від з вежы на цэнтр горада. Некалькі месяцаў я выдаткаваў на вывучэнне механізма. У гэты працэс трэба было абавязкова ўглыбіцца. На першых этапах даводзілася спыняць гадзіннік і гараджане на гэта звярталі ўвагу. Але так трэба было. Я вычышчаў там усё, парадкаваў".

Каб трапіць да механізма Даменіку даводзіцца пераадольваць 109 прыступак

Заўсёды звярае гадзіннік

За два гады Даменік прывык да гадзінніка і вывучыў яго. Гадзіншчык адзначае, што вельмі ганарыцца сваёй працай і магчымасцю, якую даў лёс.

«Майстар вежавага гадзінніка — гэта рэдкая прафесія. Сёння я адзін такі ў Беларусі. Я атрымаў магчымасць дакрануцца да найстарэйшага гадзінніка і на мне ляжыць вялікая адказнасць. Бо з вежавым гадзіннікам касцёла гараджане звяраюць і свае гадзіннікі. Менавіта таму я імкнуся правяраць механізм кожны дзень. А калі праходжу міма касцёла, то заўсёды звяраю гадзіннік, каб ён правільна паказваў».

Даменік на фоне Фарнага касцёла
Дарэчы, Даменік ў бліжэйшы час хоча пазнаёміцца ​​з механізмам старадаўняга гадзінніка на вежы лютэранскай кірхі. Яго пачалі аднаўляць у 2018 годзе, яму больш за 100 гадоў. Працай па аднаўленні гадзінніка займаецца магілёўскі майстар Генадзь Галоўчык, які з’яўляецца наглядчыкам гарадскога гадзінніка ў Магілёве.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Прабіце, калі ласка». Як у Гродне адным талончыкам ламалі сістэму

Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…

4 лістапада 2024

«Мяне не перамагчы, я не спаборнічаю». Гродзенка перанесла аперацыю на ствале галаўнога мозгу — вось як змянілася яе жыццё

Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…

1 лістапада 2024

«Воку няма за што зачапіцца». Спыталіся ў дызайнера, што не так з інтэр'ерамі гродзенскіх устаноў

Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…

31 кастрычніка 2024

Куды з’ездзіць на Хэлоўін у Гродзенскай вобласці: 5 містычных месцаў ад замкаў да млыноў

Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…

29 кастрычніка 2024

«Акцэнт» пашыў пальчаткі, «Макей» — сумкі. Як гродзенка паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы

Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…

28 кастрычніка 2024

7 атмасферных месцаў Гродна, якія варта наведаць на Хэлоўін

Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…

25 кастрычніка 2024