Людзі і справы

«Форс-мажор». Выставу пра фота-акалічнасці непераадольнай сілы прадставіла ў Мінску Наталля Дораш

Рэтраспектыўную выставу работ гродзенскай фатографкі адкрылі ў фотаклубе «Мінск» 12 студзеня. Тут прадстаўлены сканы з негатываў 70-х гадоў. Тады Наталля палічыла іх бракам. Зараз рызыкнула паказаць гледачам. Для Telegram-канала «Тётя Ира разрешила» Наталля распавяла пра здымкі, якія ўвайшлі ў экспазіцыю, і пра тое, як пад налётам часу няўдалыя фотаспробы становяцца творамі мастацтва.

Асаблівасць форс-мажорных здымкаў - непадобнасць да лічбавай фотадасканаласці

«Мяне нядаўна пакалечыла хвароба, я стала карыстацца інваліднай каляскай, але хіба праз гэта я сама стала заняпалай як асоба? — разважае фатографка. — Наадварот, стала больш паглыбленай ва ўласны свет, не растрачваю сябе ў мітусні навакольнага свету. Так і са скалечанымі негатывамі ў самым пачатку маёй фатаграфічнай „кар'еры“ адбылося. Адляжаліся ў скрынцы амаль паўстагоддзя і раптам адкрыліся для гледачоў сваёй дзіўнай непадобнасцю на цяперашнюю лічбавую фотадасканаласць».

Чытайце таксама: «Карані»: Наталля Дораш — пра натхненне з мінулага, беларускія хаткі і містычную сувязь з дзедам-фатографам

Шлях у фатаграфію пачаўся з форс-мажора

Упершыню «панаціскаць кнопачку» фотаапарата Наталлі давялося ў сем гадоў: «У суседзяў сабралася кампанія таварышаў па службе з жонкамі. Яны зладзілі шумную вечарынку. Запрасілі на сабантуй і маю маці. Я круцілася сярод падвыпілых дарослых. Мама мне сказала: „У спальні ў ніжняй шуфлядзе камоды ляжыць бацькоўскі фотаапарат, прынясі яго, будзеш суседзяў здымаць“. Гэта я ўмела! Мне падабалася пераводзіць кадры, глядзець у акенца відашукальніка і націскаць на кнопку, каб пстрыкнула».

Чытайце таксама: Аналагавае фота вяртаецца ў Гродна. Тут адкрылі клуб KAMORA

«Калі тата праявіў гэтую плёнку, негатывы аказаліся празрыстымі, з кепска адрознымі контурамі людзей і прадметаў. Як у фотаапараце выставіць для экспазіцыі патрэбную вытрымку і дыяфрагму, ніхто мяне ў сілу майго малалетняга ўзросту не змог бы навучыць. Праз гэты форс-мажор я пацярпела няўдачу, хоць і ўмела правільна націскаць на кнопку бацькоўскага фотаапарата».

Прыкрыя прамашкі і фатальнае нешанцаванне

«У пачатку 70-х гадоў у юным узросце я актыўна стала фатаграфаваць, нават не задумваючыся, навошта здымаю сабаку ў двары, а з акна фіксую звычайны від на хлеў і марную кадры на іншае глупства. Акрамя таго, не спрактыкаваная практычнымі ведамі ў апрацоўцы фотаплёнак хімікатамі, пастаянна ператрымлівала ў растворы негатывы, або выцягвала з бачка бледную стужку са зліплымі бакамі.

Першы час пасля фіксажу плёнку наогул не прамывала. Навошта? І без гэтага на ёй усё было відаць. З часам непрамытыя негатывы пакрываліся белымі крышталічнымі плямамі і шэрым налётам. Але я была ўпэўненая, што ўсе гэтыя прыкрыя прамашкі здараюцца з-за непераадольнай сілы фатальнага нешанцавання.

З гэтай жа прычыны ў фотаапараце захрасала плёнка і кадры накладваліся адзін на адзін. І «гарызонт завальвала» паспяхова, здзіўляючыся потым, чаму так крыва атрымалася".

Чытайце таксама: «Люблю здымаць на хаду». Гродзенка Наталля Дораш атрымала гран-пры ў фотаконкурсе

Бабуліна цікаўнасць і іншыя форс-мажорныя непрыемнасці

«З 18 гадоў мяне ўжо запрашалі ў якасці фатографа на вясковыя вяселлі. Але я маладых і іх сваякоў пакідала без памятных фатаграфій шлюбу, бо здымкі аказваліся без рэзкасці і з такімі расплывістым выявамі людзей, што немагчыма было адрозніць жаніха ад нявесты.

Калі, нарэшце, справілася пераадольваць нешанцаванне, набраўшыся з часам досведу ў фотасправе, сталі здарацца іншыя форс-мажорныя непрыемнасці. Напрыклад, калі адзнятая фотастужка праяўлялася ў бачку, які стаяў на стале ў кухні, а я на хвіліну адышла, у гэты самы час у кухню зайшла бабуля, старэнькая зняла вечка з праяўляльнага бачка і стала на святле разглядаць катушку з наматанай на яе плёнкай. Яна патлумачыла свой учынак цікаўнасцю, ёй захацелася зразумець, што гэта за дзіўны чорны посуд. Засвятленне мокрых негатываў у выніку дала цікавы эфект салярызацыі малюнка. Гэта стала маім адкрыццём. Але спецыяльна ім карыстацца я не стала"

Чытайце таксама:«Вылізанай гламурнасці тут няма». Нацюрморты з лецішча ад Наталлі Дораш дапамогуць справіцца з зімовай дэпрэсіяй

Форс-мажор і час — найлепшыя фотарэдактары

Сапсаваныя негатывы Наталля захоўвала дома ў доўгай скрынцы ад зефіру.

«Калі іх адсканавала, зразумела: форс-мажорныя абставіны ў фатаграфіі - не прыкрая перашкода для атрымання добрага здымка, а стыхійны мастацкі рэдактар. Ён пераўтворыць брак у здымак зусім іншай якасці, са сваім асаблівым настроем, пакрытым натуральным налётам часу».

Такія эфекты, па словах фатографкі, «немагчыма сёння стварыць з лічбавым фота пры дапамозе самай крутой праграмы фотошопа».

Чытайце таксама: Жаночы раман часоў пандэміі. Наталля Дораш піша «фота-серыял» аб тым, што было і прайшло

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024