«Усю вайну чытала чужыя лісты». 94-гадовая гродзенка расказала, як працавала ў цэнзуры

У ваенны і пасляваенны час спецыяльныя вайсковыя падраздзяленні цэнзуры перачытвалі ўсе лісты, што ішлі з СССР і ў краіну. Такім чынам выяўлялі не толькі рэальных шпіёнаў, але і тых, хто па неасцярожнасці мог выдаць у лістах сакрэтную інфармацыю. Хаміфа Саўкіна з Гродна і цяпер лічыць, што працуючы ў цэнзуры, яна таксама абараняла людзей.

Падчас вайны 16-гадовая Хаміфа Саўкіна прасілася на фронт, але дзяўчыну накіравалі служыць у падраздзяленне цэнзуры ў Горкі (сёння Ніжні Ноўгарад). Супрацоўнікі чыталі ўсю карэспандэнцыю, якая ішла на фронт і з фронта і канфіскоўвалі лісты з «дрэннымі навінамі» ці сакрэтнай інфармацыяй.

ФОТА: Гродна святкуе Дзень Перамогі

«Цяпер гэта б назвалі непапулярным метадам, — кажа Хаміфа Ахмеджанаўна — Але насамрэч, так мы абаранялі людзей! Гэта было важна для Перамогі. Вось уявіце, ідзе з тылу на фронт ліст, што карова здохла і сям’я галадае. Што будзе з салдатам, які яго атрымае? Сям'і то ён у любым выпадку не дапаможа, толькі горш сабе зробіць — ці стане перажываць або, чаго добрага, захоча дэзерціраваць і трапіць у штрафбат. Вось і даводзілася нам такія лісты забіраць».

«Ці вось піша жонка мужу, што ўладкавалася на такі-та завод, робіць нейкую працу, выходзіць у начныя змены, ехаць ад яе пасёлка на ровары да завода 20 хвілін … Здаецца, нічога страшнага, але завод-та стратэгічны! Патрапіць такі ліст у рукі фашыстам — будзе бяда. А калі ён ліст не адзін, можна даведацца ледзь не ўсе стратэгічныя і ваенныя таямніцы. Людзі не са зла пішуць, не дзеля таго, каб „здрадзіць радзіме“, проста дзеляцца сваім жыццём. Усім не патлумачыш, як гэта важна. Вось нам і даводзілася такія лісты вышукваць.»

Пасля вайны Хаміфу перавялі ў Берлін. Яна вывучыла нямецкую і стала чытаць ужо германскія лісты. Адной з асноўных задач было шукаць па змесце карэспандэнцыі «важных для радзімы» спецыялістаў і навукоўцаў. Яна і праз 70 гадоў лічыць сябе пад падпіскай пра неразгалошваньне і распавядае вельмі стрымана, агульнымі фразамі.

«Узімку 47-га нам удалося выйсці на буйнога нямецкага самалётабудаўніка. Мы яго „ўзялі“ і кажам: „Паедзеш у Маскву“. Усю ноч я праседзела з ім адна ў пакоі, не абмовіўшыся ні словам. Па ўсім будынку стаяла ахова. На раніцу мы пераправілі яго цягніком у СССР. Пазней і яго сям’ю. За гэтую справу мне адразу далі малодшага лейтэнанта, а ў пасляваенны час атрымаць афіцэрскую пасаду было не так-та проста!»

Саўкіна Хаміфа Ахмеджанаўна атрымала медаль «За Перамогу над Германіяй» і «За доблесную працу ў час Вялікай Айчыннай Вайны».

«Тады мы не шанавалі гэтыя ўзнагароды. Дзеці гулялі з імі ў пясочніцы. Мы шмат пераязджалі. Не ведаю, дзе яны цяпер. Толькі на фатаграфіі пасведчанні і засталіся «.

«Урад мне часта дасылаў медалі і за Перамогу, і на юбілеі узброеных сіл, і за вызваленне Беларусі. У 95-ом Лукашэнка ўручыў медаль ветэрана вайны».

Апошняя мара пажылой ветэранкі - знайсці зніклую ў Стамбуле ўнучку і яе магчымых дзяцей.

Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

«Прабіце, калі ласка». Як у Гродне адным талончыкам ламалі сістэму

Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…

4 лістапада 2024

«Мяне не перамагчы, я не спаборнічаю». Гродзенка перанесла аперацыю на ствале галаўнога мозгу — вось як змянілася яе жыццё

Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…

1 лістапада 2024

«Воку няма за што зачапіцца». Спыталіся ў дызайнера, што не так з інтэр'ерамі гродзенскіх устаноў

Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…

31 кастрычніка 2024

Куды з’ездзіць на Хэлоўін у Гродзенскай вобласці: 5 містычных месцаў ад замкаў да млыноў

Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…

29 кастрычніка 2024

«Акцэнт» пашыў пальчаткі, «Макей» — сумкі. Як гродзенка паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы

Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…

28 кастрычніка 2024

7 атмасферных месцаў Гродна, якія варта наведаць на Хэлоўін

Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…

25 кастрычніка 2024