Людзі і справы

«Моладзевы хаб стаў домам, а яго каманда — сям’ёй». Дзе шукаць падтрымку ініцыятыўным беларусам і беларускам Польшчы

«Я прыехаў у Польшчу наўпрост з Валадаркі», — кажа Зміцер. «Па першасці асабліва не было куды падацца. Зараблялі тым, што ігралі на вуліцах», — кажа Дзяніс, які, да таго як патрапіць у Варшаву, спачатку выехаў з Беларусі ва Украіну. Яны, як і многія іншыя беларусы, знайшлі падтрымку для сябе і сваіх ідэй у Беларускім моладзевым хабе.

Тут пілі каву з гісторыкамі, гралі на дудзе з «Літым Талерам», танцавалі з «Javaryna Kids», чыталі па-польску і пісалі лісты палітвязням у Беларусь. Тут атрымалі дапамогу больш за 40 беларускіх ініцыятываў, дзясятак з каторых сталі ўжо самастойнымі арганізацыямі. Беларускі моладзевы хаб (БМХ) працуе ў Варшаве ад 2020 года. Пра дзейнасць установы для Hrodna.life расказаў яе кіраўнік Алесь Лапко і прадстаўнікі калектываў, што ўзніклі пры падтрымцы пляцоўкі.

Падтрымаць і дапамагчы на старце

«Я прыехаў у Польшчу наўпрост з Валадаркі, — расказвае Зміцер Шыманскі, які разам з Маргарытай Кубенкевіч аднавілі ў Варшаве працу танцавальна-музыкальнага гурта „Javaryna“ і харэаграфічнай школы для дзяцей „Javaryna Kids“. — Напачатку было складана зарыентавацца, з чаго пачынаць і з кім працаваць на новым месцы. Хаб даў нам стартавую пляцоўку, выхад на зацікаўленых людзей, інфармацыйную і юрыдычную падтрымку — вельмі шмат для нас зрабіў».

Зараз «Javaryna Kids» працуюць з дзецьмі 3−5 гадоў і 6−9 гадоў. Іх вучаць асновам класічнай харэаграфіі і, па ходзе навучання, ставяць танцы, каб практычна замацаваць веды.

Харэографка Маргарыта Кубенкевіч з групай навучэнак школы «Javaryna Kids». Здымак з архіва школы

Заняткі аказаліся запатрабаванымі, бо ў многіх сем’ях эмігрантаў новай хвалі дзеці раней займаліся танцамі, то і на новым месцы шукалі магчымасці працягнуць навучанне.

Надалей у планах «Javaryna Kids» — адкрыццё групы па сучасных танцах для падлеткаў. Дарослым прапануюць пастаноўку парных танцаў на вяселлі ці іншыя ўрачыстасці. На будучыню думаюць і пра стварэнне групы для тых бацькоў, што прыводзяць дзяцей на заняткі.

Фрагмент танца ў выкананні навучэнак школы «Javaryna Kids». Здымак з архіва школы

«Мы стараемся быць такім, умоўна кажучы, акселератарам, — тлумачыць кіраўнік Беларускага моладзевага хаба Алесь Лапко. — Каб тыя, хто да нас прыходзяць, вырашалі свае надзённыя патрэбы, станавіліся на ногі, рэгістраваліся і потым ішлі ў самастойнае вольнае плаванне». Такі варыянт супрацы ён бачыць самым выніковым.

З найбольш яркіх ініцыятываў, што прайшлі праз хаб, ён узгадвае «Каву з гісторыкамі», «Беларускую музычную школу», «Варшаўскі вольны аркестр», «Дом Творцаў» ды іншыя.

«За тры гады існавання хаба праз нас прайшло больш за 40 ініцыятываў. Максімальна было каля 20 адначасова. Зараз — каля 10».

«Людзі пачалі гуртавацца на акцыях»

Моладзевы хаб у Варшаве ўзнік падчас беларускай выбарчай кампаніі 2020 года. Тады актывізаваліся беларусы не толькі ўнутры краіны, але і за мяжой.

«Людзі пачалі гуртавацца на акцыях салідарнасці, сталі прасоўваць беларускую павестку ў інфармацыйнай прасторы», — узгадвае той час Алесь Лапко. На яго думку, Беларускі моладзевы хаб утварыўся як натуральны працяг гэтых дзеянняў.

Адкрыццё моладзевага хаба. Вітанне Святланы Ціханоўскай да ўдзельнікаў. Здымак з архіва БМХ

«Мы дапамагалі ўладкоўвацца беларускім студэнтам, у тым ліку, адлічаным з універсітэтаў, паступаць на праграму Каліноўскага, шукаць іншыя стыпендыяльныя магчымасці, дапамагалі шукаць працу. Потым пайшла плынь уцекачоў і мы заняліся гуманітарнай падтрымкай, разам з іншымі ініцыятывамі і арганізацыямі сталі фундатарамі Цэнтра беларускай салідарнасці і далей працягвалі сваю дзейнасць, кіруючыся патрэбамі беларусаў у Польшчы, займаліся лобінгам і адвакаваннем іх правоў у гэтай краіне».

Такая дзейнасць зараз вельмі патрэбная, лічыць Лапко, бо толькі колькасць студэнтаў з Беларусі за апошнія тры гады павялічылася ў чатыры разы — з 3000 да 12 000 чалавек.

Пра жыццё за МКАДам і магчымасці за межамі Варшавы

З Беларускім моладзевым хабам могуць супрацоўнічаць не толькі варшаўскія ініцыятывы. «Некаторыя Беларусы прыехалі ў Польшчу з хатняй устаноўкай, што за МКАДам [у сэнсе — па-за межамі сталіцы — Hrodna.life] няма жыцця. Але тут усё інакш. У Польшчы умовы для працы прыкладна аднолькавыя і ў сталіцы, і ў маленькіх мястэчках. Часта моцныя беларускія згуртаванні з’яўляюцца ў невялікіх гарадах і мы таксама можам іх падтрымаць, — расказвае Лапко. — Мы арганізуем для актывістаў з іншых месцаў адукацыйныя візіты, дзелімся досведам, як дасягаць поспеху ў сваіх гарадах, як супрацоўнічаць з мясцовай адміністрацыяй і палітыкамі».

Так, пры падтрымцы Моладзевага хаба арганізавалі такія лакальныя ініцыятывы, як хаб «Новая зямля» ў Беластоку, плануецца адкрыццё хаба ў Кракаве.

Фрагмент Instagram-старонкі хаба «Новая зямля» у Беластоку, які адкрыўся пры падтрымцы БМХ. Скрыншот Hrodna.life

Тыдзень у Беларускім моладзевым хабе: у панядзелак — мужчынскі хор, у пятніцу — жаночы клуб

У Варшаве Беларускі моладзевы хаб нядаўна змяніў месца, але ўжо цалкам аднавіў працу. Новы адрас — Дажынкавая, 6а. «У нас штодня адбываюцца мерапрыемствы, арганізаваныя ініцыятывамі, якія гуртуюцца ў хабе», — кажа Алесь Лапко.

Расклад працоўнага тыдня сапраўды ўражвае.

Панядзелак

У панядзелак тут рэпетуе мужчынскі хор. Гэтыя заняткі ініцыяваў музыка Сяржук Доўгушаў, калі з’явілася ініцыятыва спявачкі Русі са «спевамі пад мостам» для жанчын.

Аўторак

Па аўторках у хабе збіраюцца на чытанні ўголас польскіх кніг. Іх арганізавалі дзве польскія філалагіні. «Людзі разам вучацца чытаць, успрымаць мову на слых. Гэтыя сустрэчы вельмі папулярныя і падабаюцца наведвальнікам хаба».

Пасля чытанняў па аўторках збіраюцца ўдзельнікі клуба «Што? Дзе? Калі?». Гэты інтэлектуальны клуб — адна з самых масавых ініцыятываў хаба. «На адну з апошніх гульняў зарэгістравалася 17 каманд, у кожнай да 6 чалавек», — расказаў Алесь Лапко.

Адзін з турніраў клуба «Што? Дзе? Калі» у БМХ. Здымак з архіва Беларускага моладзевага хаба

Серада

Па серадах наведвальнікі хаба пішуць лісты палітвязням. «Мы дапамагаем канвертамі і маркамі. Каардынатары падказваюць, як пісаць, каб была хоць тэарэтычная магчымасць, што лісты дойдуць, што іх не спыняць цэнзары».

На думку Алеся, гэтыя сустрэчы сталі месцам падтрымкі не толькі для палітвязняў, але і для тых, хто чакае іх на волі: «Для саміх удзельнікаў магчымасць сустрэцца, паразмаўляць — гэта вялікая псіхалагічная падтрымка, якая нам усім зараз вельмі патрэбная».

Чацвер

Па чацвяргах і нядзелях хаб збірае моладзевую суполку. Яны арганізуюць адукацыйныя, культурніцкія ці забаўляльныя мерапрыемствы, кінапрагляды, настолкі, дэбаты, лекцыі.

Пятніца

Па пятніцах збіраецца жаночы клуб «Я ёсць», а таксама праходзяць выступы, канцэрты, чытанні - мерапрыемствы для сумеснага адпачынку.

Калі «пачаткоўцы» робяцца «калегамі»

«Мы экстранна пакінулі Беларусь, нейкі час былі ва Украіне і толькі пераехалі ў Варшаву. Па першасці асабліва не было куды падацца. Зараблялі тым, што ігралі на вуліцах. Распавядаю пра гэта, каб падкрэсліць, наколькі важным для нас стала знаёмства з хабам. Хаб стаў для нас новым домам, а яго каманда — сям’ёй. Гэта было месца, куды заўжды можа было прыйсці са сваёй ідэяй, абмеркаваць магчымасці і проста папрацаваць у цішыні. Ды і проста, калі я аказваўся побач, заўжды заглядаў на каву, міма не праходзіў», — расказаў для Hrodna.life дудар і франтмэн гурта «Літы талер» Дзяніс Шматко.

Удзельнікі гурта да гэтага часу збіраюцца ў хабе на рэпетыцыі, а таксама даюць там канцэрты ці забяспечваюць музычную падтрымку мерапрыемстваў.

«У Беларусі мы часам ездзілі па школах, часам разам з рыцарамі. Мы бясплатна ладзілі такія сустрэчы ці майстар-класы, каб школьнікі маглі пазнаёміцца з даўнімі музычнымі інструментамі, каб дзеці ведалі, як выглядалі і гучалі колавая ліра, гуслі ці дуда».

Гурт «Літы талер» на адным з сярэднявечных фестываляў. Здымак з архіва гурта

Зараз у Варшаве працуе Беларуская музычная школа і Дзяніс выкладае клас дуды. Сёлета ў яго восем вучняў ва ўзросце ад 9 да 40 гадоў. Агулам жа там можна навучыцца граць на фартэпьяна, баяне, жалейцы, гітары ці дудзе.

Для актывістаў, журналістаў і прадстаўнікоў культурніцкіх ініцыятываў у хабе працуе каворкінг. А яшчэ ёсць крама з беларускімі кніжкамі, мерчам ад беларускіх дызайнераў і вырабамі беларускіх рамеснікаў.

Дзеля чаго працуе Беларускі моладзевы хаб

Усю арганізацыйную працу хаба вядзе каманда з 6−7 чалавек. «На добры лад, патрэбна ўдвая больш людзей, але гэта пытанне рэсурсаў, — тлумачыць Алесь Лапко. — На тое, каб забяспечыць заробкі персаналу, не так шмат магчымасцяў».

Але кожны і кожная, хто працуе ў хабе, умеюць дакладна і дасканала рабіць сваю працу — планаваць мерапрыемствы, забяспечваць камунікацыю і прасоўванне інфармацыі, арганізоўваць івэнты і забяспечваць іх тэхнічную падтрымку. Дзякуючы гэтаму праца хаба робіцца запатрабаванай і карыснай. Але ж ці збіраюцца самі арганізатары пляцоўкі задавольвацца дасягнутым?

Алесь Лапко кажа, што яшчэ ёсць куды расці:

«Хацелася б, каб тое, што мы робім, выходзіла на новы ўзровень. Каб больш ініцыятываў станавіліся на ўласныя рэйкі. Яшчэ хацелася б, каб беларускі і беларусы ў Польшчы былі больш актыўнымі у стварэнні новых ініцыятываў і праектаў. Каб не толькі карысталіся існуючымі прапановамі, але і праяўлялі ўласную ініцыятыву.

Можна сабрацца і разам зрабіць нават нешта сваё, нават невялічкае. Гэта захоўвае беларускую атмасферу, нацыянальную ідэнтычнасць. З іншага боку, у сумеснай працы можа нараджацца нешта класнае і арыгінальнае. Калі прадстаўнікі розных прафесій, кшталту айцішнікі, музыкі, прадстаўнікі тэатра ды палітыкі збяруцца разам дзеля творчасці - з гэтага можа атрымацца вельмі цікавы прадукт — хоць спектакль, хоць мабільная аплікацыя.

Выступ гурта «Ясакара» ў БМХ. Здымак з архіва хаба

І, канечне, хочацца, каб беларускасць захоўвалася за мяжой. Каб дзяцей выхоўвалі ў беларускім духу, каб з імі прыходзілі ў моладзевы хаб, вучылі беларускую мову. Каб разам прайшлі гэты шлях і потым вярнуліся у Беларусь з новым досведам, са сваімі напрацоўкамі. Каб у Беларусі ў розных гарадах маглі ствараць такія хабы, якія вакол сябе будуць гуртаваць беларускую культуру, ідэнтычнасць і нават дзяржаўнасць".

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024