Спадчына

Ад Каложы да Новага Моста: дзікія мясціны, дзе рабілі гродзенскі брук

Ваколіцы Новага Моста лічацца мясцінамі даволі дзікімі. Ад гэтай збудаванай яшчэ ў пачатку 1970-х артэрыі ўсяго кіламетр да Каложы і менш за паўтара кіламетры да Старога Замка. Аднак асаблівага добраўпарадкавання тут ніколі не праводзілася.

Будоўля Новага моста. 1970 г.

Нягледзячы на адсутнасць гістарычнай забудовы, гэтыя мясціны складаюць цікавую частку гістарычнага абшару Гродна. Напрыклад, некаторыя чытачы цікавіліся ў нас, што за прыступкі вядуць «у нікуды» ад Рыбацкай вуліцы да асфальтавай пляцоўкі, зарослай цяпер кустамі.

Тут рабілі знакаміты брук

Тое адзінае ацалелае сведчанне заснаванай тут у 1920-х і праіснаваўшай аж да пачатку 2000-х гродзенскай бетанярні (бетоннага завода). Некалі тут была грунтоўна забудаваная тэрыторыя і менавіта тут былі выраблены дзясяткі тысяч каменна-бетонных плітак, якімі цяпер выкладзены вуліцы Савецкая і Ажэшкі.

Нёман з Новага Моста ў 1979 г. Злева бетонны завод і лесвіца.
Тут жа рабілі і знакамітыя бардзюрыны з надпісам па-польску «Магістрат горада Гродна». Дарэчы, у будаўнічым сэнсе тое месца знакамітае не толькі бетонным заводам, але і цагельняй, якая размяшчалася крыху далей на сучаснай вуліцы Нёманскай. Сёння ад яе не засталося нават слядоў, а вось печы для абпалу цэглы стаялі на беразе Нёмана яшчэ ў пачатку 18 ст.

Ачыстныя збудаванні: планавалі ў 30-х, збудавалі ў 60-х

Цяпер адзінай «прамысловай» канструкцыяй, якая стаіць каля новага моста, з’яўляецца схаваная за надзейным бетонным заборам каналізацыйна-насосная станцыя, праз якую ў бок ачысных збудаванняў каля Зарыцы перапампоўваюць адыходы жыццядзейнасці гродзенцаў.

Каналізацыйна-насосная станцыя і бетонны завод. 1970 г.
Станцыя паўстала толькі ў канцы 1960-х, а да гэтага ачысных збудаванняў горад не меў. Між тым, у 1939 польскія інжынеры ўжо планавалі пачаць будоўлю ачысных збудаванняў акурат побач з былым бетонным заводам, змяніўшы нават цячэнне так званага Літоўскага ручая.

Драўляны мост, якому 100 гадоў

У сухія гады з Нёмана побач вызіраюць рэшткі старога драўлянага моста. Тут іх было як мінімум два. Адзін быў збудаваны немцамі ў час Першай сусветнай вайны, а другі ўзвялі польскія сапёры на тым самым месцы вясной 1921 г. Мост выкарыстоўваўся найперш у вайсковых мэтах і дарога, якая спускалася да яго на правым і на левым беразе Нёмана, атрымала назву «фартавой».

Мост праз Нёман у раёне сучаснага Новага Моста, 1920-я гг
Цвікі ды палі - усё што засталося ад таго моста

Месца мастакоў

Дарэчы, у гэтыя маляўнічыя і некалі бязлесныя мясціны любілі забрыдаць мастакі. Напрыклад, Напалеон Орда зафіксаваў карчму, якая знаходзілася акурат недзе на месцы Новага моста, а знакаміты Станіслаў Жукоўскі забраўся на гару за мостам і намаляваў маляўнічы паварот Нёмана на поўнач. Калі стаць там цяпер, то ўжо не пабачыш бязлесных палёў, а толькі дахі раёна прыватнай забудовы ў Баранавічах.

Станіслаў Жукоўскі. Нёман. Пачатак ХХ ст.

Карчма на малюнку Напалеона Орды...
...і тое самае месца цяпер

[irp posts="54 314″ name="Як выглядаў кляштар на месцы драмтэатра ў Гродне — шмат старых фота"]

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Прабіце, калі ласка». Як у Гродне адным талончыкам ламалі сістэму

Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…

4 лістапада 2024

«Мяне не перамагчы, я не спаборнічаю». Гродзенка перанесла аперацыю на ствале галаўнога мозгу — вось як змянілася яе жыццё

Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…

1 лістапада 2024

«Воку няма за што зачапіцца». Спыталіся ў дызайнера, што не так з інтэр'ерамі гродзенскіх устаноў

Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…

31 кастрычніка 2024

Куды з’ездзіць на Хэлоўін у Гродзенскай вобласці: 5 містычных месцаў ад замкаў да млыноў

Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…

29 кастрычніка 2024

«Акцэнт» пашыў пальчаткі, «Макей» — сумкі. Як гродзенка паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы

Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…

28 кастрычніка 2024

7 атмасферных месцаў Гродна, якія варта наведаць на Хэлоўін

Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…

25 кастрычніка 2024