Як павінна скончыцца вайна ва Украіне і якім будзе свет пасля? Даследчыкі спыталі ў жыхароў 15 краін

Роўна год таму, 24 лютага 2022 года, Расія пачала поўнамаштабнае ўварванне ва Украіну. Праз год розныя краіны па-рознаму ставяцца да таго, што адбываецца, і па-рознаму бачаць пасляваенны свет. Еўрапейская рада міжнародных адносін (ECFR) правяла глабальнае даследаванне пра вайну ва Украіне — у Вялікабрытаніі, дзевяці краінах Еўропы і яшчэ пяці буйных краінах па-за ёй.

Даследаванне праходзіла ў канцы снежня 2022-га — пачатку студзеня 2023 года. Яно закранула Вялікабрытанію і Данію, Эстонію, Францыю, Германію, Італію, Польшчу, Партугалію, Румынію і Іспанію ў Еўропе, а таксама Кітай, Індыю, Турцыю, Расію і ЗША па-за яе. Усяго ў апытанні прынялі ўдзел 19 765 чалавек старэйшых за 18 гадоў. Аўтары апытання адзначаюць, што вынікі з Расіі і Кітая варта ацэньваць асцярожна, бо некаторыя рэспандэнты маглі адчуваць сябе сціснутымі ў свабодзе выказвання меркавання. Да таго ж, у Кітаі ў апытанні ўдзельнічалі толькі жыхары агламерацый Шанхая, Пекіна, Гуанчжоу і Шэньчжэня. У Расіі - толькі гарадоў з насельніцтвам больш за 100 000 чалавек. А ў Індыі апытанне не закранула сельскія раёны і невялікія гарады праз праблемы з інтэрнэтам.

Як бачыць заканчэнне вайны і пасляваенны свет Захад

Краіны Захаду па выніках занялі прыкладна адну пазіцыю. Еўрапейцы і амерыканцы згодныя з тым, што яны павінны дапамагчы Украіне перамагчы.

Значная колькасць грамадзян Еўропы па-ранейшаму хочуць, каб вайна спынілася як мага хутчэй. Пры гэтым апытанне паказвае выразную тэндэнцыю за апошні год на карысць перамогі Украіны, нават калі канфлікт працягнецца яшчэ некаторы час. Амерыканцы таксама лічаць, што Украіна павінна вярнуць сваю тэрыторыю, калі мы хочам забяспечыць трывалы мір.

71% рэспандэнтаў у ЗША, 77% у Вялікабрытаніі і 65% апытаных у краінах ЕС лічаць Расею «праціўнікам» або «супернікам». Яны разглядаюць будучыню адносінаў з Расеяй як будучыню канфрантацыі.

Якая расце варожасць еўрапейцаў да Расеі знаходзіць сваё адлюстраванне ў іх нежаданне купляць расійскія выкапнёвыя віды паліва, нават калі гэта прывядзе да праблем з энергазабеспячэннем. Гэта пераважнае меркаванне ў кожнай з дзевяці апытаных краін ЕС, у сярэднім яго падтрымліваюць 55% грамадзян ЕС. За забеспячэнне бесперашкодных паставак энерганосьбітаў і куплю іх у Расіі выступіла толькі 24%.

Чытайце таксама: Опять 3%! Столько белорусов хотят воевать с Украиной. Что было в опросе Chatham House в марте 2022

Таксама краіны Еўропы і ЗША лічаць, што будучы глабальны парадак, хутчэй за ўсё, будзе вызначацца двума блокамі, узначаленымі адпаведна ЗША і Кітаем. Пры гэтым толькі 9% апытаных у ЗША, 7% у краінах ЕС і 4% у Вялікабрытаніі лічаць сусветнае панаванне Амерыкі найбольш імаверным становішчам праз дзесяць гадоў.

	Канфлікт паміж Расіяй і Украінай павінен быць спынены як мага хутчэй, нават калі гэта азначае, што Украіна перадасць кантроль над тэрыторыяй Расіі	Заходняе панаванне ў свеце трэба спыніць, нават калі гэта азначае прыняцце тэрытарыяльнай агрэсіі Расеі супраць Украіны	Украіна павінна вярнуць сабе ўсю сваю тэрыторыю, нават калі гэта азначае зацяжную вайну або большую колькасць забітых і перамешчаных украінцаў
Індыя	54%	12%	30%
Турцыя	48%	8%	27%
Рассія	44%	29%	5%
Кітай	42%	12%	23%
9 краін ЕС	30%	5%	38%
Вялікабрытанія	22%	4%	44%
ЗША	21%	6%	34%

…а як-іншыя краіны

Грамадзяне Кітая, Індыі і Турцыі аддаюць перавагу хуткаму заканчэнню вайны, нават калі Украіне прыйдзецца саступіць сваю тэрыторыю.

У Кітаі большасць апытаных (42%) згодныя з тым, што канфлікт паміж Расіяй і Украінай неабходна спыніць як мага хутчэй, нават калі гэта азначае, што Украіна перадае кантроль над участкамі сваёй тэрыторыі Расіі. Гэта імкненне хутчэй скончыць вайну яшчэ мацнейшае ў Турцыі (48%) і Індыі (54%). Аднак амаль траціна жыхароў абедзвюх гэтых краін аддалі перавагу б, каб Украіна вярнула сабе ўсю сваю тэрыторыю, нават калі гэта азначае зацяжную вайну ці большую колькасць забітых і перамешчаных украінцаў.

Больш за палову — 51% - жыхароў Індыі лічыць Расію хаўруснікам, які падзяляе іх інтарэсы і каштоўнасці, яшчэ 29% - неабходным для супрацы партнёрам. У Кітаі такіх людзей адпаведна 35% і 44%, у Турцыі — 14% і 55%.

Людзі ў гэтых краінах і ў Расіі таксама лічаць найбольш імаверным з’яўленне шматпалярнага светапарадку, чым двухпалярнага. Або шматпалярнасць, або кітайскае (або іншае незаходняе) дамінаванне ў будучыні бачаць 61% насельніцтва Расіі, 61% насельніцтва Кітая, 51% насельніцтва Турцыі і 48% насельніцтва Індыі.

За што ідзе вайна і хто лічыць сябе дэмакратамі

Многія ў Кітаі заяўляюць, што амерыканская і еўрапейская падтрымка Украіны прадыктавана жаданнем абараніць дамінаванне Захаду. І для пераважнай большасці кітайцаў і туркаў заходняя падтрымка Украіны матывуецца іншымі прычынамі, чым абарона тэрытарыяльнай цэласнасці Украіны ці яе дэмакратыі.

На пытанне, якая краіна бліжэй за ўсё да «сапраўднай дэмакратыі», 77% апытаных у Кітаі адказалі «Кітай». 57% індыйцаў адказалі «Індыя». У Расіі і Турцыі адказы менш адназначныя, але, тым не менш, найбольш частым адказам для жыхароў Турцыі з’яўляецца іх ўласная краіна (36%). Апытанне паказвае, што 20% расіян лічаць Расію сапраўднай дэмакратыяй. Амаль траціна рэспандэнтаў у Расіі не назвалі рэальнай дэмакратыяй ніводную краіну.

Чытайце таксама:

• «Стихии против войны». Гродненская группа Dzieciuki презентовала мини-альбом
• «Самое главное — то, что делается в головах людей». 9 цитат из рассуждений Александра Милинкевича о войне, политике и образовании