«За матывацыю – дзякуй “фэйспалмам”». Каманда «Цудоўні» разам з гродзенскай культурніцкай супольнасцю запусцілі відэапраект пра беларускую культуру

У Гродне запусцілі навукова-папулярны відэапраект пра беларускую культуру. Пілотны ролік прывечаны святу Купалля. Відэа будуць з’яўляцца раз на месяц ці два. Асноўная мэта — расказаць пра рэчы, з якімі беларусы сутыкаюцца штодня, але мала што пра іх ведаюць.

Ідэя нарадзілася ў сценах этнакрамы “Цудоўня”, але лічыць краму адзіным аўтарам не зусім правільна. Ініцыятыва – сумесная з іншымі прадстаўнікамі мясцовай культурніцкай супольнасці. Каманда “Цудоўні” і раней рабіла відэакантэнт на тэму беларускай культуры ў розных фарматах: ад ролікаў у TikTok да кніжных аглядаў на YouTube. Некаторы час таму яны задумаліся аб тым, што добра было б зняць навукова-папулярныя відэа на тэму беларускіх традыцый, святаў і рамёстваў. Ідэю падтрымалі іншыя гродзенскія “культурнікі” – і праца распачалася.

“Цудоўня” – крама беларускіх рамесных выбараў. Тут можна набыць рэчы з натуральных экалагічных матэрыялаў, у традыцыйных беларускіх тэхніках, стылёвыя і практычныя ва ўжытку. Таксама ў краме можна выбраць беларускія кнігі для дзетак і дарослых. На прасторы “Цудоўні” ладзяць імпрэзы, прысвечаныя беларускай культуры – лекцыі, прэзентацыі, музычныя выступы, майстар-класы.

Першы ролік – пра Купалле. У ім расказваецца пра «атрыбуты, рытуалы, варожбы ды цікавыя адметнасці, пра ўсякіх нячысцікаў, ад якіх купальскае ноччу ў вачох мігціць», а таксама пра некаторыя заблуджэнні, звязаныя са святам. Згодна з планам, гэта будзе першы ролік з цыклу. Выпускаць іх плануюць раз на месяц-два. Стваральнікі лічаць, што відэа могуць збіраць і па 200 тысяч праглядаў, бо кантэнт фактычна не мае аналагаў у беларускім медыяполі. 

Выхад ролікаў будзе залежаць ад магчымасцяў каманды, у тым ліку – фінансавых. Першае відэа рабілі “на каленцы” месяц. Сышло шмат часу, сіл і грошай – на выезды і дакупку неабходнай тэхнікі. Шмат часу адабрала “капаніна ў інфармацыі” – відэапраект хочуць зрабіць навукова дакладным.  

Развянчанне міфаў

— Праект ці ініцыятыва заключаецца ў тым, каб з пэўнай рэгулярнасцю выпускаць “навукпоп”-ролікі на тэму беларускай культуры і традыцый з прыгожым візуалам і цікавым падыходам. Каб гэта прыгожа глядзелася і класна слухалася, каб хацелася гэтым дзяліцца. Сектар агляду шырачэзны: і арнаментыка, і міфалогія, і моўныя асаблівасці, і значэнні рэчаў, да якіх мы ўсе звыклі, але ў значэннях якіх мала хто і цяміць. Адна з фішак таго, што аб’ядноўвае ўсё ў канцэпцыю — развенчванне ўсякіх міфаў і распаўсюджаных памылковых меркаванняў пра тое, what is what, — расказаў Hrodna.life гаспадар «Цудоўні» Андрэй Несцяровіч.

Таму відэа пра Купалле пачалі з таго, што такое наогул “свята”, і ў чым сэнс паміж яго “перажываннем” і “ладжаннем”.

«У нас большасць рэчаў проста „ладзіцца“, то бок, усё ўпіраецца ў знешні выгляд, абалонку. А элементы традыцыі, святы – яны ж нашмат глыбейшыя. Яны – падмурак таго свету, у якім мы жывем. І іх трэба разумець, прачуваць, перажываць. Хацелася б, каб людзі разумелі, з чым яны маюць справу кожны дзень. Напрыклад, беларускі ручнік — гэта не проста “палаценца”, рэч для выцірання. Слуцкі паяс – не тканы з воўны ці лёну штодзённы паяс звычайнага чалавека, а шляхецкі спосаб дэманстрацыі статуса і багацця. Русалка – не вадзяная дзеўка, а вегетатыўны дух прыроды. А пакуль жа людзі могуць адзначыць двойчы Каляды, тройчы — Купалле, але не зразумець сэнс перажытага. Поле тут непаханае, а пахаць трэба, бо пустазеллем зарастае», — лічыць Андрэй.

Яшчэ адна рэч, якая зматывавала на стварэнне кантэнта — тое, як народныя святы ладзяцца на дзяржаўным узроўні. “Так скажаць не толькі сэнсы, але нават і формы – не можна ні ў якім выпадку. І гэтым вобразам варта даць хоць якую альтэрнатыву”, – лічыць Андрэй. Па той жа прычыне, прызнаецца ён, у свой час з’явілася «Цудоўня» — як адказ на меркаванні, што беларусы «нічога не маюць і не ўмеюць», а беларускае рамяство – гэта выраб саламяных лялек з “крыповымі” тварамі і какошнікамі з сінтэтычных стужак.

“Гэта будуць ролікі пра розныя, у першую чаргу ўсеагульна вядомыя прыкметы і прадметы беларускай культуры, але сэнс каторых людзі, на маё бачанне, разумеюць няправільна ці не разумеюць наогул”, – тлумачыць Андрэй.

Дакладная інфармацыя і прыгожы відэашэраг

Інфармацыю, якая з’яўляецца ў відэа, аўтары стараюцца максімальна спраўджваць. Пры падрыхтоўцы праграмы яны звярталіся да знаёмых навукоўцаў і навуковых артыкулаў. Спраўджаная інфармацыя – гэта пытанне рэпутацыі, лічыць Андрэй. У першым роліку таксама зняліся акторы з гродзенскага фрык-тэатру.

 — Сутнасць задумы — зацікавіць тых, хто патэнцыйна можа мець цікавасць да беларускай культуры, каб даць ім той кантэнт, якім захочацца падзяліцца, які захочацца прасунуць, пры тым — максімальна спраўджаны. Каб чалавеку 21-га стагоддзя, сярэдняму гледачу «ютубчыка» было цікава глядзець кожную хвіліну роліка, трэба даць яму прыгожую карцінку, прыгожы і якасны аўдыёшэраг. Мы імкнемся выдаваць максімальна годны з усіх бакоў кантэнт.

Ён дадае, што лекцыі даследчыкаў набіраюць мала праглядаў, а навуковыя кнігі мала хто чытае. Таму для сябе яны ўзялі ролю пасярэднікаў, каб данесці інфармацыю да людзей у той форме, якой яны будуць карыстацца. А прасуне відэа, на думку ініцыятараў праекта, сама аўдыторыя. Прынамсі, менавіта на гэта яны разлічваюць.