У Гродне будуць ратаваць каштаны — на гэта выдаткуюць амаль 400 тысяч еўра

У Гродне збіраюцца сістэмна змагацца з мінуючай моллю, галоўным шкоднікам для конскіх каштанаў. Да гэтага часу лячэнне зводзілася да санітарным высечках, піша greenbelarus.info.

Новы праект «Эфектыўныя экалагічныя рашэнні на прыгранічных тэрыторыях» будзе рэалізаваны ў Гродне і ў літоўскіх Друскеніках па праграме ЕС «Латвія, Літва, Беларусь». Яго мэта — абарона конскага каштана ад інвазівного выгляду матылькоў з сямейства моляў пястранак, якая наносіць сур’ёзны ўрон гарадскім пасадак. Падчас падрыхтоўкі заяўкі палічылі: у Гродне заражаныя прыкладна 2000 дрэў, у Друскінінкаі каля 400.

Агульны кошт праекта ацэньваецца ў 890 тысяч 700 еўра, доля муніцыпалітэта Друскенікаў складае 522 тысячы 148 еўра, для Гродна — 368 тысячы 552 еўра.

Як паведамляе мэрыя Друскенікаў, праект «збіраецца выкарыстоўваць два метады: механічны (збор лісця і кампаставання / аднаўленне) і біялагічны (пастка з ферамонамі). Будзе арганізаваны маніторынг стану каштанаў, каб пасля выпрацаваць агульную методыку барацьбы з мінуючай моллю». Для збору лісця закупяць сучасныя ўборачныя машыны (з тэхналогіяй «пыласоса»).

Запланавалі сумесную акцыю: у Гродне ў гэтым годзе збіраюцца пасадзіць 80 каштанаў, у Друскеніках — 30.

«Не толькі каштаны ў горадзе сохнуць, але і ліпы, клёны» …

Яшчэ ў 2012 годзе ініцыятыўная група гродзенскага біёлага, выкладчыка ГрДУ ім. Янкі Купалы Ігара Лапеха правяла маніторынг: абследавалі, пералічылі каштаны ў горадзе і прыйшлі да высновы: усе дрэвы хворыя, а уборкі лісця і пасткі для шкоднікаў мера недастатковая. Экаактывісты прапанавалі спосабы барацьбы з мінуючай моллю, але да гэтага часу іх не ўжывалі: «Калі дрэва ўжо высахла, яго проста прыбіралі».

Як распавёў Ігар Лапеха, мінуючая моль пакідае на лісці каштанаў карычневыя плямы-каналы, зелёная маса памяншаецца, дрэва губляе жыццёвыя сілы, імунітэт да шкоднікаў. Калі ж бок ліста і ўвесь ліст сохне, значыць на саслабленае расліна напаў грыбок.

— Мы выявілі, у жніўні цэнтры горада няма нармальных дрэў, не толькі каштаны, але і клёны, ліпы ў парку Жылібера, напрыклад, пашкоджаныя грыбком, — кажа Ігар Лапеха.

— Першы спосаб барацьбы з мініруючай моллю: хімічныя рэагенты. Трэба апырскваць прыкладна тыдзень у сярэдзіне траўня, менавіта калі матылёк падымаецца на лістоту, але яшчэ не паспеў адкласці яйкі. Неабходна злавіць момант: прапусціў - і ўсё марна. Другі спосаб: рэагент ўводзіць ўнутр ствала шпрыцам, і разам з вадой ён дойдзе да лісця. Тэхналагічна шпрыцаванне — дарагі складаны варыянт, але самы бяспечны, бо не выклікае алергічных рэакцый.

Ферамонавая пастка стварае своеасаблівы парасон з пахаў, але яе эфектыўнасць не такая высокая, як хімічная апрацоўка.

Калі мінуючая моль не знікла, на наступнае лета яна зноў з’яўляецца. Але нават калі апрацавалі дрэва цалкам, шкоднік з’явіцца не праз год, так гадоў праз 5 гадоў. Апрацоўка павінна быць пастаяннай.

Апалае лісце неабходна прыбраць, закопваць яго нельга. Мінуючая моль пад лісцем выдатна зімуе, не баіцца маразоў.

Як ратаваць дрэвы на участках?

-Людзі могуць на сваіх участках ратаваць дрэвы, — раіць Ігар Лапеха. — У траўні можна з шланга паліваць вадой кроны, не даючы магчымасці пікіруючай молі ўзляцець. Па восені збіраць лістоту, вывозіць, каб спальваць, ня зарываць. Гэта не вырашыць праблему цалкам, але неяк дасць магчымасць дрэву жыць.