Асуджаныя на вялікія тэрміны за наркотыкі беларусы вяртаюцца дадому

Да снежня сотні беларускіх грамадзян, якія адбывалі працяглыя тэрміны пазбаўлення волі за розныя нарказлачынствы, выйшлі на волю па амністыі. Як гэта адбываецца — у DW.

Пасля многіх гадоў барацьбы адбылося тое, пра што марылі актывісткі беларускага «Руху маці 328»: з-за зніжэння ніжняй мяжы пакарання за незаконны абарот наркотыкаў нават асобам, якія заставаліся ў зняволенні, асуджаным па дадзеным артыкуле КК Беларусі, тэрмін быў зменшаны на два гады. Дзякуючы чэрвеньскай амністыі 29 лістапада вярнуўся дадому ў Гродна сын Ларысы Жыгар, лідара «Руху маці 328», які стварылі бацькі грамадзян, асуджаных за нарказлачынствы.

А 2 снежня са магілёўскай ВК-15 вызваліўся і сын кіраўніка гомельскай ініцыятывы «Наша права» Таццяны Канеўскай. Менавіта дзве гэтыя жанчыны арганізавалі самыя гучныя масавыя галадоўкі ў Беларусі апошняга часу, пратэстуючы супраць празмерна жорсткіх прысудаў за злачынствы, звязаныя з наркотыкамі. Ці прывядзе вызваленне сыноў Жыгар і Канеўскай да самароспуску ініцыятыў бацькоў, якія аб’ядналіся дзеля абароны сваіх дзяцей, якія апынуліся за кратамі за наркотыкі ў Беларусі, высвятляў карэспандэнт DW.

Максім Жыгар адчуў на сабе ўсе этапы барацьбы з наркаманіяй ў РБ

У 2012 годзе Максіму Жыгару споўнілася васямнаццаць гадоў. Хлопец сур’ёзна захапляўся фатаграфіяй і любіў круціцца сярод творчых людзей, частка з якіх нярэдка пачыналі гаварыць пра расслабляльныя уласцівасці марыхуаны. Разам з сябрам Максім знайшоў дзікарослыя кусты канапель, каб пасля паспрабаваць папаліць марыхуану, што атрымліваецца з іх.

У гэты момант хлопцы і трапіліся міліцыі. Сёння Максім Жыгар прызнае, што юнацкая памылка абышлася яму занадта дорага. На падставе часткі 3 артыкула 328 КК «Незаконны абарот наркотыкаў» ён быў асуджаны на 8 гадоў і 1 месяц калоніі, бо вага канопляў склала 147 грам — суд палічыў, што гэта буйны памер.

Максім адчуў на сабе ўсе этапы барацьбы з наркаманіяй ў Беларусі. У 2013 годзе яго этапавалі ў папраўчую калонію № 22 «Воўчыя норы» ў Івацэвічах, якая пазней стане спецыялізавацца на наркозначынцах. Самым складаным перыядам Жыгараў называе другі год зняволення. Спачатку адбываецца прывыканне да новых умоў, тлумачыць ён, а потым ўсведамленне працягласці тэрміну — яшчэ цэлых сем гадоў! — проста ўганяе ў дэпрэсію.

Жыццё ў калоніі рэзка змянілася са студзеня 2015 года, калі ўступіў у сілу дэкрэт прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі «Аб неадкладных мерах па супрацьдзеянні незаконнаму абароту наркотыкаў». Тады ж Лукашэнка асабіста запатрабаваў стварыць для гэтай катэгорыі вязняў ўмовы, «каб самі смерці прасілі». Адразу ж, успамінае Максім Жыгараў, з ІЧ-22 перавялі ў іншыя месцы ўсіх вязьняў з «ненаркатычнымі» артыкуламі. А далей з кожнага новага этапу прывозілі адразу па дваццаць маладых хлопцаў, асуджаных на велізарныя тэрміны па 328-м артыкуле КК. На піку ў калоніі, разлічанай на 870 чалавек, знаходзілася каля 1200 вязняў.

У калоніі пра наркотыкі асуджаныя даведаліся яшчэ больш

Тады ж з’явіліся і спецыяльныя зялёныя нашыўкі «наркаманаў», з-за якіх персанал калоніі стаў ставіцца да такіх вязням больш жорстка. Ім забаранілі карыстацца дасланым з волі абуткам, не дазвалялі забіраць з сабой перадачы пасля доўгатэрміновых спатканняў.

Аляксандр Канеўскі пацвярджае словы свайго таварыша па няшчасці. Канеўскага затрымалі ў 2016 годзе за куплю марыхуаны і таксама асудзілі на 8 гадоў пазбаўлення волі, але ўжо ў адпаведнасці з прэзідэнцкім дэкрэтам. Хлопцы ўспамінаюць, што жылі ў велізарных бараках, падзеленых на сектары, у кожным з якіх знаходзіліся па два атрада колькасцю ў паўтары сотні чалавек.

Падобнае ўтрыманне адбываючых пакаранні за нарказлачынствы Максім Жыгар называе немэтазгодным. Па-першае, тлумачыць ён, зняволеныя дзяліліся адзін з адным спосабамі прыгатавання зелля. Па-другое, самі прафілактычныя лекторыі ўключалі ў сябе прагляд ролікаў накшталт «Топ-10 самых небяспечных рэчываў». «Менавіта ў калёніі я даведаўся пра наркотыкі практычна ўсё», — дзеліцца Жыгар.

Акрамя таго, на думку Аляксандра Канеўскага, метады працы адміністрацыі калоніі прыводзяць да таго, што маладыя хлопцы замест імкнення да працы яе зненавідзелі. Даводзілася чысціць драты ад ізаляцыі, здабываючы алюміній, а плацілі за гэта толькі 19 капеек у месяц (каля 2 еўрацэнтаў у пераліку).

Што «Рух маці 328» і «Наша права» будуць рабіць далей?

Па амністыі тэрмін Максіма Жыгара паменшыўся ўсяго на год. У калоніі хлопец атрымаў дыплом краўца, працаваў на швейнай вытворчасці і быў на добрым рахунку. У ліпені гэтага года Максіма спачатку адправілі на так званую «хімію» (выпраўленчую ўстанову адкрытага тыпу), а цяпер адпусцілі дадому. Яго маці Ларыса Жыгара такім вынікам незадаволеная. Сына, лічыць яна, можна было вызваліць і раней, але ўлады штучна адцягвалі гэты момант. «Караць за наркотыкі трэба, але сем гадоў за куст канопляў - гэта занадта жорстка», — упэўненая Жыгар.