Удзельнікі незвычайных экскурсій пад Гродна знаёмяцца з птушкай 2017 года ў Беларусі - рэдкім і знікаючым чубатым жаўранкам, паведамляе карэспандэнт БЕЛТА.
Птушку года традыцыйна аб’яўляе грамадская арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» (АПБ). Чубаты жаўрук занесены ў Чырвоную кнігу і адносіцца да ліку тых відаў, чыя колькасць скарачаецца. Аднак яго цалкам можна сустрэць у прыродзе.
«Часам варта толькі ўважліва прыгледзецца. Чубатыя жаўрукі не ляцяць на поўдзень, таму іх можна сустрэць зімой. У Бераставіцкім і Гродзенскім раёнах мы на днях заўважылі некалькі стай па дзясятку і больш гэтых птушак», — па дарозе на імправізаваную экскурсію распавядае намеснік старшыні Гродзенскага абласнога аддзялення АПБ Дзмітрый Вінчэўскі. Птушкі быццам бы чакаюць наведвальнікаў: сустракаем іх на ўзбочынах дарог адразу ў некалькіх месцах. Зрэшты такая цікавасць птушак да месцаў інтэнсіўнага перамяшчэння сельгастэхнікі не дзіўная.
«Беларуская назва птушкі „жаўрук-смяцюх“ кажа аб яе перавагах. Яна любіць насенне пустазелля, збожжа, селіцца па ўскраінах палёў і на пустках непадалёк ад жылля. Наогул гэты паўпустынны і стэпавы від птушак на тэрыторыі Беларусі з’явіўся, калі чалавек стаў апрацоўваць зямлю», — кажа Вінчэўскі.
Для захавання віду важна не знішчаць месца яго пражывання: тое, што людзі лічаць шкоднымі раслінам, пустазеллямі, напрыклад на абочыне дарогі, можа быць жыццёва важным для птушак.
У Еўропе папуляцыя чубатых жаўрукоў знізілася на 95% за апошнія трыццаць гадоў. Звязана гэта не толькі са скарачэннем месцаў для гнездавання, інтэнсіўнай апрацоўкай палёў гербіцыдамі, але і з тым, што гнёзда птушак на зямлі руйнуюцца вандроўнымі сабакамі і катамі.
Чубатыя жаўрукі, якіх у Беларусі налічваецца не больш за 1−1,5 тыс. пар, на чалавека рэагуюць спакойна. Падпускаюць фатографа на 5−6 метраў, пазіраюць, нават, здаецца, пазіруюць, калі глядзець на іх у падзорную трубу.
Дзмітрый Вінчэўскі ў гэты час праводзіць лікбез: у Беларусі птушку часцей за ўсё можна сустрэць на поўдні. Гняздуюцца ў нас яе «браты» — палявыя і лясныя жаўрукі. Адрозніць іх можна па даўжыні, напрыклад, чубка на галаве, аднак калі ўдасца сустрэць жаўрука зімой — значыць, пашанцавала ўбачыць птушку года, чубатую. Зрэшты, калі пашанцуе яшчэ больш, то зімовыя сустрэчы паднясуць і іншыя сюрпрызы: на адным з палёў пад Гродна заўважаем стаю з 200 асобін паўночных рагатых жаўрукоў і пуначак. Гэтыя птушкі ў нас не гняздуюцца, але прылятаюць з тундры зімой. Дарэчы, летам чубатага жаўрука можна адрозніць ад палявога сабрата і па тым, што першы з іх ніколі не спявае ў палёце, а сядае для гэтага на куст або траву.
Каб паназіраць за птушкамі, не варта ехаць далёка за горад. У межах горада можна ўбачыць з дзясятак відаў птушак. Прычым разгледзець іх можна ва ўсіх падрабязнасцях, напрыклад, на кармушцы. У бліжэйшыя выхадныя ў Беларусі пройдзе акцыя «Птушкі на кармушцы», далучыцца да якой можа любы жадаючы: удзельнікам варта толькі палічыць колькасць птушак, якая зазірнула на абед, і паведаміць пра гэта арганізатарам.
«Даследаванні апошніх гадоў паказваюць, што зімовая падкормка ў цэлым таму ці іншаму віду птушак асабліва на карысць не зграе — птушкам важней старыя дрэвы, непрыбранае на зіму лісце або няскошаны ўчастак травы. Але менавіта кармушка, у якую паклалі ласунак — семкі, зерне ці сала — дапаможа бліжэй пазнаёміцца з птушкамі, даведацца іх звычкі», — адзначыў Дзмітрый Винческий. Нават у горадзе на пачастунак могуць зазірнуць не толькі звыклыя сінічкі і вераб'і, але і дзятлы, сойкі, дубаносы і зелянушкі.
