Хадзіў у тэатр — былі гастролі. Сучасны мастацкі тэатра з Мінска прывозіў п’есу Аляксандра Астроўскага «Шалёныя грошы».
Але ўсё па парадку. Дазвольце прадставіцца: проста аматар тэатра. Без усялякіх напускных і пафасных прыметнікаў. Мне проста падабаецца гульня акцёраў і добрыя спектаклі. Калі часта ходзіш, пачынаеш прыкмячаць часам адкрытыя дзівацтвы, якімі хочацца падзяліцца.
Як высветлілася, ніхто сёння ў горадзе гэтым не заклапочаны. Праходзяць прэм’еры, іншыя тэатры прывозяць свае спектаклі, а ў СМІ - ні слова. Як быццам гэта не падзея ?! Вось і прыйшлося ўзяць на сябе няўдзячную працу — пісаць пра тое, што бачу. Без прэтэнзій на прафесійнасць.
А ці будзе Астроўскі?
Даўно ўжо Астроўскага не вывучаюць як раней. Ёсць падазрэнне, што, можа, ужо ўвогуле не вывучаюць. Так што параўноўваць публіцы з класічным чытаннем было цяжка. Маладая публіка не ведае, а старэйшая наўрад ці асвяжала свае веды ў нядаўнім мінулым. Гледачы былі гатовыя ўспрымаць спектакль цалкам шчыра.
Першы пытанне ўзнікла, калі пры рассажванні гледачоў акцёры ўжо стаялі за напаўпразрыстымі шырмамі: а ці будзе Астроўскі наогул? Ці застанецца ад яго што-небудзь? Хутчэй гэтыя 6 напаўпразрыстых шырмаў больш былі падобнымі да начнога клуба. Амаль неонавае асвятленне, таямнічыя рухі. Увогуле, быў час пазнаёміцца з акцёрамі. Магчыма, у гэтым і была задума рэжысёра — няма герояў, ёсць картачныя персанажы, якіх можна сустрэць у сучасным жыцці.
Дзе і калі адбываюцца падзеі - не важна
Сюжэт просты: «новы рускі» ўмее і любіць зарабляць грошы. Робіць гэта ў адрозненне ад элітнага грамадства, якое жыве ў асноўным за кошт спадчыны і пасагу, па-іншаму — ён не дазваляе грошам ляжаць, яны ў яго працуюць, яны ў яго пры справе. Дзелавы падыход Савы Васількова распаўсюджваецца і на жаніцьбу, якую ён разглядае, як бізнэс-проект. Увогуле, у грамадстве адбываецца змена герояў. Але, як у канцы аказваецца, і адно не мёд, і другое не рэдзька.
Спачатку спрабаваў уключыць галаву і зразумець — а дзе ж, уласна кажучы, адбываюцца падзеі. А потым, аказалася, што гэта не мае ніякага значэння. Накіраваўшыся за дыялогамі акцёраў, паступова пачынаеш разумець, што гэта не мае ніякага значэння. А важна тое, што ўсё гэта знаёма. Ды і знарочыстая беднасць дэкарацый, не спрабуючы прывязаць нас да пэўнай гістарычнай эпохі, менавіта на гэта і намякала.
Акцёры і іх ігра
Героі апынуліся добрыя. Акцёрам па задуме такімі трэба было быць — за дэкарацыямі схавацца нельга. У меру гратэскныя ўборы зусім не перашкаджалі іх успрыманню. Толькі спачатку герой Уладзіміра Ушакова — Кучумаў, мантач прабазарыўшы ўсе свае грошы, трохі выбіваўся з класічнага разумення гульні на сцэне. Невыразнае мармытанне трохі напружвала, але пасля на гэта перастаеш зважаць, разумеючы, што вось як раз цяпер гэта магчыма — вобраз такі. І мармытанне з крыўляннем тут апынуліся вельмі дарэчы.
Іншыя героі па сваёй яркасці нічым не саступалі Кучумаву. Сам Сава Васількоў быў відавочным рабацягам: у кірзавых ботах з пранізлівай верай у свае ідэалы. Яго маналогі чаплалі і воляй-няволяй у спектаклі сімпатыі былі аддадзены яму. Здавалася, у гэтым прагнілым грамадстве менавіта ўласная праца дае шанец застацца чалавекам.
Бясконца паўтараецца чарада гэтых цыклаў жыцця ў доўг ды не спыняе яго, але робіць тонкім знаўцам тамтэйшага жыцця. Па выніку ўся гэтая чарада падзей агаляе адзіныя застаўшыяся рысы яго індывідуальнасці - ён праяўляе чалавечнасць і жыццёвую мудрасць. І зноў жа гэта не можа не імпанаваць.
калі вельмі не хочацца мяняць сваё звыклае бліскучае жыццё?
Жыццё — выразна прадуманы план
Фінальная сцэна апынулася прыгожай і красамоўнай. «Запакуйте мне яе!». Сава атрымаў жаданае цалкам — Лідачка пагадзілася паехаць нават у вёску, абы не заставацца сам-насам з абавязкамі і рахункамі. І вось, станоўчы вобраз рабацягі, які так доўга ствараўся, раптам адразу паваліўся. Ён апынуўся сумленным і адназначным да агіднасці. Усё жыццё — гэта выразна прадуманы план дзеянняў, якія павінны абяцаць толькі выразна прагназуемую выгаду. Прычым з загадзя задуманым і выдзеленым «бюджэтам». Устаеш са свайго месца, а спектакль не адпускае. І гэта той фінал, пра які рэжысёр можа толькі марыць.
Часам спектакль ствараецца дзеля самога спектакля, а часам — дзеля гледача. Магчыма, гэта акурат другі выпадак, дзе прыкметна, што рэжысёр не толькі жыве ў тэатры, але яшчэ мае ўяўленне, што дзеецца вакол.
Захацелася паглядзець другі спектакль СМТ, пабег за квіткамі - засталіся толькі месцы на балконе. Ажыятаж абяцаў прыемныя ўражанні. Але ўсё павярнулася зусім інакш.
Фота: drama.grodno.by