Спадчына

Каштоўнасць, пра якую не ведалі. Як 10 гадоў таму ў Гродне зруйнавалі будынак XVI ст.

У 2008 годзе ў Гродне знеслі адзін з пяці самых старых будынкаў горада. І ніхто гэтага не заўважыў, бо гісторыкі і самі яшчэ пра яго амаль нічога не ведалі.

«Рэканструкцыя» Гродна, якая праводзілася былым губернатарам Уладзімерам Саўчанкам у 2005−2009 гг., была суцэльным кашмарам для гісторыка-культурнай спадчыны горада. Закатаная ў плітку Савецкая плошча, знос будынкаў на Новым Свеце, знесеная карэтная палаца віцэ-адміністратара 18 ст. — гэты спіс можна доўжыць і доўжыць…

Аднак некаторыя суперкаштоўныя будынкі Гродна зніклі ў тыя гады так і не будучы «апазнанымі» гісторыкамі. Веды пра архітэктуру нашага горада былі яшчэ занадта слабыя, каб належным чынам ацаніць маштаб пагрозы і паспрабаваць абараніць гэтыя будынкі.

Напрыклад, быў развалены адзін з магнацкіх палацаў на Падоле, які лічыўся сціплай прыбудоўкай да былога тэкстыльнага камбіната.

Але самай вялізнай стратай стала знічшэнне былых каралеўскіх канюшняў, узведзеных яшчэ ў 16 ст. Там трымалі сваіх коней каралі Жыгімонт Аўгуст і Стэфан Баторый. Выглядае, што гэты будынак уваходзіў у пяцёрку самых старых будынкаў нашага горада. Сёння пра яго разбурэнне пісалі б усе сайты, а тады проста не заўважылі.

Раскажам яго гісторыі пры дапамозе малюнкаў, планаў і фатаздымкаў.

Знакаміты будынак Stabula Regia — каралеўскія стайні - вельмі добра бачны на гравюры Цюнта-Адэльгаўзэра 1568 г. Яшчэ няма бернардынскага касцёла, а стайні ўжо ёсць. Навокал скачуць коннікі каб прадэманстраваць прызначэнне будынка.

План бернардынскага манастыра 1804 г. Кругам абведзеныя будынкі стайняў, якія былі ўключаны ў манастырскі комплекс.
Самы стары фотаздымак Гродна. У 1861 г. існавалі яшчэ абодва вялікія будынкі стайняў. Праз некаторы час больш доўгі будынак разваляць, а другі пражыве яшчэ больш за сто гадоў.
У пачатку ХХ ст. у ацалелым будынку ізноў прабілі вокны.
Навокал была вялікая пустая тэрыторыя з агародамі.
На плане 1932 г. будынак стайняў добра бачны. Чырвонымі контурамі нанесены будынак школы № 1.
Фотаздымкі канца 1950-х гг. Будынак стайняў на фоне школы №1.
На здымку 1979 г. добра бачна, што будынак стайняў спакойна прастаяў у двары элітарнай гродзенскай школы ўсю другую палову ХХ ст.
На спутнікавым здымку 2006 г. будынак стайняў бачны.
Таксама відаць яго фасад з-за разрослых дрэваў на здымку 2007 г.
У верасні 2008 г. будынка ўжо няма. Таксама няма і дрэваў. Бетонную гаргару актавай залы больш нічога не закрывае ад прагляду.
Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024