Спадчына

«Запісная». У Гродне паказалі перформанс паводле дзённіка вязня гета

Журналіст Hrodna.life Руслан Кулевіч увасобіўся ў аднаго з 29 000 вязняў гродзенскага гета, а Цэнтр гарадскога жыцця ператварыўся ў схованку на гарышчы дому. Тут 23 ліпеня адбылася прэм’ера тэатралізаванага перформанса «Запісная». Пастаноўку зрабіла рэжысёрка Ганна Суліма паводле дзённікавых запісаў невядомага яўрэя. Нататнік з тыпаграфскім надпісам «Запісная» знайшлі на даху аднаго з дамоў у Гродне.

«Менавіта ў гэтым горадзе…»

Ганна Суліма зараз працуе ў Мінску. З Гродна яе звязвае гісторыя сям'і. Некалі бабуля Ганны працавала ў адной з сем’яў гродзенскіх яўрэяў. У адпачынку рэжысёрка прыехала ў Гродна, каб знайсці інфармацыю пра гэтых людзей. У выніку — знайшла і інфармацыю, і спраўджанне даўняга жадання аб пастаноўцы.

Тэатральны перформанс паводле дзённіка яна задумала некалькі гадоў таму. Тады «Запісная» загучала музыкай мінскага кампазітара Дзяніса Кудраўцава і голасам самой Ганны. А вось зрабіць пастаноўку атрымалася толькі зараз, у Гродне.

«Менавіта ў гэтым горадзе на руінах гета быў знойдзены дзённік вязня. Яго аўтарам быў мужчына, меркавана, яму было каля 40 гадоў. Ён хаваўся з іншымі вязнямі на гарышчы аднаго з дамоў у цэнтры горада. Пісаў на польскай мове. Апошні запіс быў зроблены 8 красавіка 1943 года».

Мужчына пачаў весці запісы ў лютым 1943, перад ліквідацыяй гродзенскага гета. Паводле нямецкіх данясенняў ад 13 сакавiка 1943 года, горад стаў «юдэнфрай» — «вольным ад яўрэяў». Але яшчэ ў маі паліцыя лавіла на вуліцах і забівала асобных яўрэяў. З 29 000 вязняў двух гродзенскіх гета ў жывых пасля вайны засталося каля 200 чалавек.

«Гэта баліць многім гродзенцам»

Руслан Кулевіч дапамагаў Ганне ў пошуках інфармацыі па гісторыі сям'і яўрэяў, у каторых працавала яе бабуля. Убачыўшы заангажаванасць журналіста ў тэму, Ганна прапанавала яму сыграць вязня гета. Руслан запрасіў выступіць Раісу Шымбарэвіч, гродзенку 1935 года нараджэння. Яна ў 1942 годзе заходзіла ў гета да сваіх знаёмых і падзялілася ўспамінамі аб тых часах.

На прэм’еру перформанса прыйшло амаль паўсотні гледачоў. «Гэта тэма, каторая баліць многім гродзенцам», — казаў адзін з наведвальнікаў перфоманса, рэжысёр Васіль Калач. Узімку ён разам з акцёрамі тэатра «Гексаген» і рэдакцыяй Hrodna.life рыхтаваў тэатралізаваную экскурсію па гродзенскім гета.


Па гета з Русланам Кулевічам: гродзенцы прайшлі слядамі ахвяр Халакоста


«Шчыра скажу, за 20 гадоў у прафесіі не было больш тэмы, каб так выварочвала душу навыварат, у якую б я сам так ужываўся, як артыст і рэжысёр. Не важна, яўрэі ці не яўрэі. Тыя, што жывуць у Гродне, хоць палякі, хоць беларусы — нельга сказаць, што іх гэта не тычыцца. Мы — гродзенцы. Кожны з нас трохі яўрэй. Гэта нам баліць. Мы — людзі, каторым не ўсё роўна. Я вельмі рады, што тут сабраліся тыя, хто ведае, памятае, адчувае».

Завяршыў сустрэчу выступ Алеся Дзянісава з песняй на вершы Алеся Чобата з «Кароткай гісторыі Беларусі».

youtu.be/TIVkCm4rsKU

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024