Замест бізуна — пернік. Як урад мог бы павялічыць занятасць не запалохваннем, а падтрымкай грамадзян

Чаму другі варыянт «дармаедскага» дэкрэта, як і першы, незаконны і неэфектыўны, разбіраемся разам з экспертамі.

Дэкрэт № 3 аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства прывёў толькі да аднаго выніку — аб’яднаў жыхароў вялікіх і маленькіх гарадоў, якія выйшлі ў 2017 годзе на вулічныя пратэсты. Яшчэ ён паказаў, што грамадзяне не рвуцца выконваць любы капрыз улады, бо сотні тысяч атрымаўшых лісты «шчасця» проста праігнаравалі патрабаванне ўрада і прэзідэнта плаціць у казну «дармаедскі» падатак.

Улада не стала прызнаваць, што дэкрэт неэфектыўны, а зрабіла людзям ласку, «аптымізаваўшы» яго і ператварыўшы ў дэкрэт № 1 аб садзейнічанні занятасці. Зараз з незанятых, на думку чыноўнікаў, у эканоміцы будуць браць поўны кошт некаторых камунальных паслуг, а адмыслова створаныя камісіі - прапаноўваць ім працу.

[the_ad id="112 956"]

— Калісьці ў савецкай Канстытуцыі было напісана, што кожны савецкі чалавек абавязаны працаваць. У сучаснай беларускай Канстытуцыі і ў падпісаных краінай міжнародных пагадненнях прадугледжваецца менавіта права на працу. А прымусовая праца забараняецца, за выключэннем працы па прыгаворы суда, — тлумачыць юрыст Сяргей Балыкін.

Базы незанятых у эканоміцы складаліся без згоды саміх грамадзян, без пастановы судоў або санкцый пракурораў. У іх знаходзіцца шмат асабістай інфармацыі пра жыхароў краіны. Гэта супярэчыць заканадаўству аб персанальных дадзеных.

З’яўленне падобнага дэкрэта — псіхалагічная і гістарычная праблема для краіны, адзначае кіраўнік праекта «Кошта урада» Уладзімір Кавалкін.

— Гэты праект не павінен быў нарадзіцца наогул. Але ён з’явіўся, дзякуючы гістарычнай памяці, у тым ліку савецкай. Гэта ў часы Андропаўшчыны і позняга Савецкага Саюза людзей спрабавалі прымушаць працаваць падобнымі мерамі. Мы ведаем, чым тады ўсё скончылася, — кажа эканаміст.

Ці плацяць падаткі «дармаеды»?

Калі ўлады кажуць, што «дармаеды» не ўдзельнічаюць у фінансаванні дзяржаўных расходаў, яны скажаюць рэальнасць. Удзельнічаюць усе, як мінімум, за кошт ускосных падаткаў. Любая камерцыйная структура плаціць дзяржаве 20% (калі не мае льгот) ад кожнага прададзенага тавару ці паслугі і ўключае гэты падатак у цану для спажыўцоў. Гэта значыць, купляючы прадукт у кампаніі, якая плаціць падаткі ў Беларусі, чалавек ускосна плаціць у бюджэт. Дарэчы, падатак на даданую вартасць складае прыкладна траціну ўсіх падатковых паступленняў. Па дадзеных праекта «Кошта урада», у мінулым годзе кожны грамадзянін уносіў у бюджэт больш за 100 рублёў у месяц у выглядзе ўскосных падаткаў.

[the_ad id="82 761"]

Затраты на працу «дармаедскіх» камісій у шмат разоў перавысяць эканамічны эфект ад усіх мер, што прымаюцца па выяўленні незанятых у эканоміцы, спроб іх працаўладкаваць, а таксама ад грашовых паступленняў за аплату жыллёва-камунальных паслуг.

— Гэты палітычны праект, не пралічаны ні з эканамічнага, ні з сацыяльнага складніка, будзе абсалютна стратным, — прагназуе Уладзімір Кавалкін.

Супраць логікі «сацыяльнай дзяржавы»

Да гэтага часу не вельмі зразумела, на каго менавіта накіраваны дэкрэт. Калі ўлады ўпэўнены, што ўзровень шэрай эканомікі ў краіне настолькі вялікі, то варта было б прымаць меры, якія стымулявалі б людзей выходзіць з ценю. Больш эфектыўным было б прадастаўленне падатковых ільгот альбо вакацый, якія сталі б падмогай для тых, хто займаецца, напрыклад, прадпрымальніцкай дзейнасцю. А падатак на «дармаедства» або павышаныя тарыфы за камунальныя паслугі - гэта не тая мера, якая вымусіць людзей легалізаваць сваю дзейнасць, перакананая навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Марыя Акулава.

Кожны месяц за камунальныя паслугі так званыя дармаеды будуць плаціць прыкладна на 20−30 рублёў больш, чым астатнія грамадзяне.

Працуючым нелегальна акурат будзе прасцей заплаціць крыху больш за ЖКП, таму што ў іх, у адрозненне ад беспрацоўных, ёсць на гэта грошы.

[the_ad id="82 763"]

Пакуль жа асноўны ўдар прыйшоўся на тых людзей, якія з-за адсутнасці занятасці апынуліся альбо практычна на мяжы беднасці, альбо за яе рысай. Многія з іх хацелі б знайсці працу, але не маюць такой магчымасці. Нярэдкія выпадкі, калі жыхар рэгіёну ці сельскай мясцовасці не можа знайсці працу, згодную з яго ўменнямі, з-за закрыцця адзінага горадабудаўнічага прадпрыемства, мізэрных заробкаў і проста адсутнасці адпаведных вакансій.


Куды імкнуцца беларускія медыкі. І што іх чакае за мяжой?


— Праблема тут, хутчэй, у тым, што дзяржава не стварае магчымасці працаўладкавацца. Бо калі кваліфікацыя работнікаў не адпавядае той, што патрабуецца на рынку працы, трэба дапамагаць гэтым людзям перанавучацца, а не ўскладаць на іх дадатковы падатак у выглядзе поўнай аплаты камунальных паслуг, — тлумачыць Марыя Акулава.

Што тычыцца людзей з алкагольнай або іншай залежнасцю, якія не маюць ні кваліфікацыі, ні дастатковай для працы дысцыпліны, то часцей за ўсё працадаўцу такія працаўнікі не патрэбныя, дапаўняе Сяргей Балыкін.

Браць з іх дадатковыя зборы — гэта практычна падштурхоўваць іх да крыміналу.

Тыя ж, хто ў стане і хоча працаваць, і без стымулаў з боку дзяржавы шукаюць і знаходзяць працу — хтосьці ў сваім горадзе ці за сто кіламетраў у сталіцы, а хтосьці з’язджае на заробкі ў Расію ці Польшчу, адзначаюць эксперты.

— Мы не можам казаць, што людзі не хочуць працаваць, а сядзяць і чакаюць, што ўрад прынясе ім грошы. Людзі актыўна шукаюць працу, проста не могуць знайсці яе ў краіне, — кажа Уладзімір Кавалкін.

Калі б улады надалі больш увагі таму, як дапамагчы народу перажыць перыяд трансфармацый у эканоміцы, то людзі без якога-
небудзь на іх ціску самі вырашылі б пытанне з занятасцю, лічаць эксперты.

— Многія доўгі час займаліся адной справай, якая страціла сваю актуальнасць. Каб уладкавацца на працу, гэтым людзям трэба будзе асвоіць новыя навыкі. Дзяржава магла б не патрабаваць з іх дадатковага ўкладу ў эканоміку прама сёння, а падтрымаць так,
каб гэтыя людзі змаглі пачаць працаваць і падтрымаць эканоміку заўтра, — падкрэслівае Марыя Акулава.

Такі падыход паспрыяў бы таму, што людзі, якім не ўдаецца рэалізаваць сябе па сваёй спецыяльнасці, змаглі б набыць дадатковую прафесію і павысіць свае шанцы на рынку працы.

Для глабальнага змянення сітуацыі ўраду варта было б заняцца стварэннем такіх умоў у эканоміцы, пры якіх з’явяцца новыя працоўныя месцы, арганізаваць такі бізнес-клімат, пры якім у краіну пойдуць інвестыцыі, перакананы Уладзімір Кавалкін. Гэта значыць працаваць над структурнымі рэформамі, перакваліфікацыяй работнікаў і адэкватнымі дапамогамі па беспрацоўі.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024