«Тут быў Віця». Што гродзенцы пісалі на сценах 100 гадоў таму і што пішуць зараз

У Гродне надпісы на сценах можна знайсці амаль на кожным будынку: і старым, і новым. Сучасныя надпісы раздражняюць камунальнікаў. Старыя — радуюць гісторыкаў. Вывучэннем насценных надпісаў займаецца асобная галіна гісторыі - эпіграфіка. Hrodna.life знайшоў і параўнаў надпісы ў гістарычным цэнтры з сучаснымі ўзорамі насценных пасланняў.

Адзін дом № 1

Адзін з самых характэрных будынкаў на вуліцы Валковіча — дом пад нумарам 1. Пабудаваны ён у 1898−1902 гадах, пачаткова тут знаходзіліся казармы.

Па сценах мільгаюць пасланні ад салдат царскай арміі, якія праходзілі службу ў Гродне. Паверх іх ёсць надпісы школьнікаў розных часоў.

Нейкі Вітальд з Ваўкавыска быў тут 24.05.1939 у 12.15. Адзін з надпісаў на польскай мове, якія з’яўляліся ў міжваенны перыяд
У 1924 годзе дом быў перададзены гарадскім уладам: тут адкрылася сямігадовая жаночая школа імя Каралевы Ядвігі. Ад лістапада 1926 да пераезду ў Новы замак тут размяшчаўся музей прыроды.
Адзін з самых старых надпісаў. Тэкст ужо знік, але дата засталася
Па польску ў школе вучыліся і ў першыя гады савецкай улады, але ад 1948 года асноўнай мовай стала руская. Апошні выпуск навучэнцаў у гэтым будынку прайшоў у 1967 годзе. Выпускнікі «адарваліся» ад душы. На сценах школы тут і там мільгаюць надпісы з імёнамі былых вучняў.

Гісторык Аляксандр Горны ацэньвае, што самыя старыя надпісы гэтага будынка належаць салдатам Расійскай Імперыі пачатку XX стагоддзя. Надпісы міжваеннага перыяду на польскай мове і паваеннага часу на рускай пакідалі школьнікі. Адметна, што дзіцячыя надпісы зроблены простым алоўкам.

«Будынак гэты вельмі цікавы, бо там [надпісы маюць] вельмі шмат сюжэтаў: і прызнанні ў каханні, і проста некае ўзгадванне прозвішча, кшталту „Тут стаяў салдат такі-та“, — расказвае Аляксандр Горны. — Пакуль гэтыя надпісы ніхто не даследаваў. Гэта вельмі перспектыўны пласт для вывучэння айчыннай эпіграфікі XX стагоддзя».

«Тут быў Віця»

У паўсюднай насценнай пераклічцы шкаляроў вылучаецца бясспрэчны лідар. Найбольшая колькасць надпісаў сведчыць, што «тут быў Віця». Для чытачоў з ХХІ стагоддзя ён увасобіў адзін з «твараў эпохі».

«Субкультура стрыт-арту гэта магчымасць для падлеткаў неяк сябе адлюстраваць. Такім чынам аўтар можа адчуць сваю адметнасць, прадэманстраваць дух бунтарства, характэрны для гэтага ўзросту. Яны адчуваюць азарт, пачуццё небяспекі, магчымасць праявіць сябе ў нечаканых і экстрэмальных умовах», — тлумачыць паходжанне падобнага стрыт-арту псіхолаг Святлана Венісяцкая.

Паводле яе, такая творчасць — гэта «свайго роду свабода выяўлення, каторая так неабходна людзям». Таму часам на сценах пішуць не толькі падлеткі, але і дарослыя.

Разбітыя сэрцы гродзенскіх пацаноў. І дзяўчат

Яшчэ адна незалежная ад часу тэма надпісаў на сценах — каханне. Пра тое сведчаць рознага кшталту выявы з сэрцамі, надпісы з імёнамі і знакам «+» ці заклікі аддаваць перавагу каханню замест вайны. Сучасныя прыклады любоўнай лірыкі часам нагадваюць стужку з сацыяльнай сеткі ці мэсэнджара. На сценах высвятляюць адносіны, удакладняюць дачыненні і прасоўваюць гуманістычныя каштоўнасці.

Камунальнікі ці вандалы: хто стварае, а хто знішчае культуру

Сучасныя «насценныя» мастакі і пісьменнікі значна пашырылі тэматыку і набор мастацкіх сродкаў, каб пакінуць свой след на сценах і ў гісторыі.

Побач з наіўным сэрцам бачым графіці з сімвалам разбуранай фінансавай піраміды
Што да барацьбы з падобнай народнай творчасцю, то надпісы знішчае не толькі час. Паводле абавязку працы іх увесь час зафарбоўваюць камунальнікі. Нейкія ўзоры сучаснага стрыт-арту да нашчадкаў не дойдуць. З іншага боку, насценную творчасць працаўнікоў ЖКГ таксама можна лічыць адлюстраваннем эпохі і пасланнем у будучыню.


Чытай больш: Што такое ЖЭС-арт і да чаго ён прывядзе. Гродзенец Максім Швед пра мастацтва цэнзуры


«ЖЭС-арт». Беларус зняў фільм пра стэрыльныя вуліцы і замаляваныя графіці


Не стала беларускага мастака Захара Кудзіна. Яму было 33 гады

Апошнія запісы

«Прабіце, калі ласка». Як у Гродне адным талончыкам ламалі сістэму

Гродзенскія кантралёры - самыя суровыя, а пасажыры - самыя дружныя. Квіток можна на выхадзе з…

4 лістапада 2024

«Мяне не перамагчы, я не спаборнічаю». Гродзенка перанесла аперацыю на ствале галаўнога мозгу — вось як змянілася яе жыццё

Раніцай гродзенка Людміла Юрахно як звычайна пайшла на працу, але дадому вярнулася толькі праз паўгода.…

1 лістапада 2024

«Воку няма за што зачапіцца». Спыталіся ў дызайнера, што не так з інтэр'ерамі гродзенскіх устаноў

Гродзенцы скардзяцца, што шмат якія ўстановы ў горадзе выглядаюць аднолькава. Напрыклад, некаторых расчаравалі рэндары інтэр'ераў…

31 кастрычніка 2024

Куды з’ездзіць на Хэлоўін у Гродзенскай вобласці: 5 містычных месцаў ад замкаў да млыноў

Адчуць таямнічую атмасферу Хэлоўіна можна ў розных месцах Гродзеншчыны: у рэгіёне мноства закінутых сядзіб, старажытных…

29 кастрычніка 2024

«Акцэнт» пашыў пальчаткі, «Макей» — сумкі. Як гродзенка паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы

Гродзенка Кацярына Карлацяну, заснавальніца брэнда Krikate ("Крыкейт"), паказала сваю калекцыю на Тыдні моды ў Парыжы.…

28 кастрычніка 2024

7 атмасферных месцаў Гродна, якія варта наведаць на Хэлоўін

Набліжаецца Хэлоўін, час восеньскага настрою і містыкі. Пакуль у Беларусі яго цэнзуруюць, Hrodna.life сабраў атмасферныя…

25 кастрычніка 2024