Часы, калі беларускамоўныя ў Беларусі ўспрымаліся як жменька змагароў і інтэлектуалаў, сышлі ў нябыт. Таксама як і час, калі іх лічылі перажыткам неадукаванай вёскі. Сённяшніх беларускамоўных больш цікавяць простыя рэчы — нераскрытая тэма сісек і падрабязнасці крымінальных разборак.
«Мы не збіраемся перавыхоўваць аўдыторыю і прапануем чытачам тыя навіны, якія яны згодны чытаць па-беларуску» — распавёў новы галоўрэд «Нашай Нівы» Ягор Марціновіч на сустрэчы ў Гродне 29 верасня.
Замест «хлеба-солі» — шмаравідла
Калі на зары «Нашай Нівы» беларусы патрабавалі «хлеба, солі, зямлі, волі» то зараз хочуць пераважна волі і шмаравідла для сэксу. Прынамсі, самымі чытанымі за апошнія паўгода былі менавіта рэпартаж з Дня Волі і артыкул пра гэта самае шмаравідла.
Найбольш папулярныя матэрыялы выдання, прызнае Марціновіч, былі якраз з рубрыкі «Каханне і сэкс». «Гэта абсалютна нармальна. Мы абралі такую стратэгію, што прапануем чытачу тое, што яму хочацца прачытаць».
«Я разумею, што пра якую-небудзь выставу прачытае 500 чалавек. Тэкст пра шмаравідла ў выніку прачытала 70 тысяч. Для мяне прынцыпова, каб як мага большая колькасць людзей прачыталі слова „шмаравідла“ з беларускім „і“ ўсярэдзіне».
Максімальны ахоп аўдыторыі, паводле Марціновіча, дазволіць «пратрымацца» на хаця б пасіўным веданні беларускай мовы да тых часоў, калі сітуацыя ў краіне зменіцца.
Хоць бла-бла-бла, але па беларуску
Ахоп аўдыторыі «Нашай Нівы» складае сёння каля 40 тысяч наведвальнікаў штодня. Прычым рэдактар ўпэўнены ў «абсалютнай лаяльнасці» гэтай аўдыторыі. Сярэднестатыстычны карыстальнік адкрывае 5 старонак і праводзіць на сайце 11,5 хвілін.
«Гэта найлепшы паказчык з усіх беларускіх медыяў у прынцыпе. Гэта азначае, што чытач высока ацэньвае працу».
Ягор прызнае і наяўнасць «таго 1% людзей, што заходзяць на «Нашу Ніву», каб потым напісаць у фэйсбуку, наколькі дэградавала выданне, і штодня абяцаюць «не буду ніколі больш яго чытаць». Далейшы шлях да поспеху, мяркуе галоўрэд, гэта «любыя тэмы і максімальная шырыня поглядаў».
«Тое, што сур’ёзнай інфармацыі робіцца менш — можа гэта натуральны працэс? У нас хапае і гісторыі, і літаратуры. Хто захоча — адшукае. Але ў сітуацыі цяперашняй мы павінны ісці за чытачом, які хоць у нейкім выглядзе гатовы атрымаць інфармацыю па-беларуску».
Не падабаецца «Наша Ніва» — ідзіце на свае дзялкі
Інтэлектуалам, што чыталі «Нашу Ніву» раней і ўсё яшчэ спадзяюцца знайсці на яе інтэрнэт-старонках разумныя доўгія тэксты, рэдактар раіць пакінуць надзею. «Ніхто не перашкаджае інтэлектуалам стварыць свой гурток па-беларуску і рабіць сваё інтэлектуальнае СМІ. Чамусці ўсе хочуць, каб гэта зрабіла „Наша Ніва“, але ніхто не хоча зрабіць сам». Урэшце, пачытаць аналітыку па-беларуску можна на «Новым часе» ці на «Свабодзе».
Яшчэ адна нагода для максімальнага пашырэння аўдыторыі - непазбежная камерцыялізацыя СМІ. Яна стварае падмурак, дае фінансы і гарантыі для працы рэдакцыі.
«Калі ты ствараеш партал, каторы чытае 2000 чалавек, табе ніякі бізнес на камерцыйных умовах грошы ніколі не дасць. Таму што ён разумее — гэта мінімальная аўдыторыя, з якой не зможаш узяць шмат грошай».
Фарфале не будзе
Рэдактар параўноўвае сітуацыю з пошукам інфармацыі з паходам у сталоўку:
«Калі я, напрыклад, прыходжу у сталовую і прашу:
— Дайце мне сасіску ў цесце. Прымітыўну. Самую звычайную.
А мне афіцыянт расказвае:
— Не бярыце, яна адстой, гэта абышто. Вазьміце фарфале.
Я не хачу фарфале, а мне пачынаюць тады тлумачыць:
— Не. Вы павінны ўзяць фарфале, вы павінны дарасці да адчування таго, што вы гурман і ўсё такое.
Чытач нікому нічога не павінен. Калі імкнуцца яму «скармліваць» сур’ёзныя тэмы, ён проста развернецца, сыдзе і знойдзе той партал, на каторым яго не будуць вучыць, а дадуць пажаданую інфармацыю".
«Наша Ніна», альбо сherchez la femme па нашаніўску
Калі шлях да сэрдаў беларусаў нашаніўцы знайшлі, то з беларускамі пакуль усё не так проста. Ягор кажа, што «Нашу Ніву» з задавальненнем чытае яго мама і нават 83-гадовая бабуля, але яны пакуль што застаюцца ў меншасці. Жаночая частка аўдыторыі выдання складае толькі каля 30%. Выправіць сітуацыю намагаюцца з дапамогай «Нашай Ніны», але і там пакуль што суадносіны жаночай і мужчынскай часткі аўдыторыі кладаюць каля 40 да 60, што далёка ад чаканняў рэдакцыі.
Да таго ж, «Ніна» ад пачатку існавання патрапіла пад перакростны агонь. Са словаў Марціновіча, феміністкі сварацца, што яна транслюе занадта патрыярхальныя погляды, а прыхільнікі традыцыйнага ладу абвінавачваюць яе ў залішнім фемінізме. Так ці інакш, за беларусак нашаніўцам прыдзецца яшчэ пазмагацца. Чаго хочуць жанчыны застаецца для іх загадкай.
Планы і мары
Апроч жаночай навінкі ў планах рэдакцыі ёсць і стварэнне гістарычнага дадатку да «Нашай Нівы». Ён таксама мае быць разлічаны на масавага чытача. «Там будзе хутчэй не пра развіцце філасофіі ХХ стагоддзя, а пра топ-5 каханак Станіслава Панятоўскага. Каб любы ўмоўны дзесяцікласнік змог атрымаць інфармацыю». Паводле Ягора, «іначай — ніяк». «Архэ мае наклад 300 асобнікаў. Там працуюць найсумленнейшыя гісторыкі, але іх чамусці не хоча ніхто чытаць».
Стаўку «Наша Ніва» робіць на сённяшніх падлеткаў.
«Той, каму зараз 15−16 гадоў, праз 5 год адвучыцца ва ўніверсітэце, будзе самым перадавым і перспектыўным у плане аплаты. Хочам зачапіць падлеткаў, каб чыталі „Нашу Ніву“. Шкада, што 40-гадовыя сыходзяць — трошкі не склался. Але трэба глядзець на перспектыву».
