Каля 10 гадоў раварысты Гродна ходзяць «па кабінетах», каб стварыць у горадзе годную веласіпедную інфраструктуру. Апошнія пяць гадоў - не толькі ад свайго імя, але і ад імя тых, хто аб’яднаўся ў «ВелаГродна» — гэтым займаецца Юлія Каляда.
Пакуль годнай інфраструктуры так і не з’явілася. Але стала зразумела: развіваць веларух можна толькі ў супрацоўніцтве.
Атрымліваць асалоду ад малых крокаў
У ідэальным свеце Юліі «горад для людзей» можа развівацца толькі пры супрацоўніцтве ўсіх трох сектараў: грамадскіх арганізацый, мясцовай улады і бізнесу. Гэта і стала адным з прынцыпаў працы «ВелаГродна».
«Адносіны паміж нашай арганізацыяй і дзяржаўным сектарам складваліся па-рознаму. Але ў „ВелаГродна“ ёсць мэта,
а ў мяне мара — веласіпедызацыя Гродна. Я аналізавала ўзнікаючыя сітуацыі, вучылася выбудоўваць стратэгію, прымала новыя рашэнні. Прыйшлося выпрацоўваць унутранае цярпенне, быць гатовай да доўгіх зменаў, умець атрымліваць асалоду ад вынікаў малых крокаў».
Не толькі інфраструктура. Пяць дасягненняў «ВелаГродна» за пяць гадоў
Увайшлі ў грамадскія саветы
Сёння «ВелаГродна» ўваходзіць у склад каардынацыйных грамадскіх Саветаў: у Савет па турызме і Савет па развіцці веларуху пры Гродзенскім выканаўчым камітэце, у экалагічны Савет пры Камітэце прыродных рэсурсаў. Гэта дазваляе Юліі, як адной з кіраўнікоў арганізацыі, лабіраваць пытанні развіцця веларуху, уносіць прапановы па мерапрыемствах, інфраструктурных зменах, дзяліцца меркаваннем, што палепшыць камфорт велатурыстаў у горадзе і г. д.
«ВелаГродна» таксама ўдзельнічае ў грамадскіх абмеркаваннях будаўніцтва новых мікрараёнаў і ў падрыхтоўцы праграмных дакументаў. «У 2019-м мы ўжо накіравалі прапановы ў Канцэпцыю Стратэгіі ўстойлівага развіцця, якая распрацоўваецца, і ў Генеральны план Гродна. Частка была прынятая», — кажа Юлія.
У абмеркаванні бюджэту не ўдзельнічаюць
«ВелоГродно — грамадскае недзяржаўнае аб’яднанне. Закон не прадугледжвае бюджэтную фінансавую падтрымку такіх, як мы», — кажа Юлія. У некаторых краінах ёсць магчымасць атрымліваць гранты з гарадскога або рэспубліканскага бюджэту на конкурснай аснове на дзейнасць па якой-небудзь тэматыцы. У Беларусі такога няма. Ёсць, праўда, праграма сацыяльных заказаў, але яна не распаўсюджваецца на інфраструктуру і аматарскі спорт.
«У абмеркаванні бюджэту горада мы не прымаем удзелу. Думаю, ні адзін бок пакуль да гэтага не гатовы, у бюджэце няма радка «веларух», — кажа Юлія.
Горад як завод
Прапановы ад веласіпедыстаў паступаюць на ўсе ўзроўні: ад ЖКГ да Савета Міністраў. Бываюць прапановы па рашэнні гарадскіх праблем, а бываюць і «хацелкі» — каб у горадзе з’явілася нешта зусім новае.
«Свае „хацелкі“ падмацоўваем дадзенымі, планамі. Бывае неадназначнае стаўленне да заяваў аб праблемах, але куды горш прамаўчаць, — кажа Юлія і тут жа дае прыклад. — Уявіце, што горад — гэта вялікі завод. Калі рабочыя ходзяць міма ўзнікаючых праблем, не звяртаючы на іх увагу, ці не паведамляючы пра іх своечасова, завод можа спыніцца або разваліцца».
Драбіць праблемы на часткі
Бываюць праблемы, якія хутка не вырашаюцца. Рэсурсы — час, людзі, грошы — ва ўсіх арганізацыях абмежаваныя.
«Таму задача „ВелаГродна“ — аргументаваць, чаму зараз трэба вырашаць менавіта гэтае пытанне, а не іншае. Дапамагае драбненне вялікай праблемы на часткі, якія можна вырашаць паступова. Напрыклад, калі мы зразумелі, што сеткі веладарожак у горадзе пакуль не будзе, мы заняліся велапаркоўкамі, пазней бардзюрамі і г. д.», — распавядае Юлія.
Важна прымаць удзел у працэсе. «ВелаГродна» выконвае працу ў рамках сваёй кампетэнцыі: вывучае праблемы веласіпедыстаў, збірае дадзеныя, шукае рашэнні, робіць абгрунтаваныя прапановы і г. д.
«На прыкладзе сям'і. Мала казаць „у доме павінен заўсёды быць чысты посуд“ і чакаць, што яго нехта іншы памые. Калі вы не можаце вымыць, то можаце сабраць яго ў ракавіну, купіць сродак для мыцця і г. д.».
Веларух, пажылыя гараджане і драўляная спадчына. Пра што забылі ў генплане для Гродна
Ангажаваць грамадзян
«Мы дзелімся вопытам і напрацоўкамі з жыхарамі Гродна», — кажа Юлія. Звярнуўшыся ў «ВелаГродна» або прагледзеўшы сайт арганізацыі можна даведацца, як усталяваць велапаркоўку, як вырашыць праблему высокіх бардзюр, куды і як звяртацца з інфраструктурнымі праблемамі.
«Ёсць веласіпедысты, якія па сваім пастаянным маршруце самі забяспечваюць камфорт сабе і іншым. І гэта выдатна», — кажа Каляда. Бо «ВелаГродна» — маленькая арганізацыя з адным штатным супрацоўнікам і проста не можа ахапіць складанасці ўсяго горада.
Не чакайце, што нехта іншы забяспечыць вам выгоды для перамяшчэння па горадзе. Уключайцеся ў іх рашэнне або станавіцеся сябрам «ВелаГродна».
Колькі чалавек у «ВелаГродна»?
У «ВелаГродна» 125 членаў. Але гэта не значыць, што ўсе яны мераюць бардзюры, пішуць лісты або арганізоўваюць мерапрыемствы. Асноўны (і абавязковы) ўдзел большасці - фінансавая падтрымка арганізацыі. Такім чынам, нават калі сам чалавек нічога не робіць у арганізацыі, ён пацвярджае давер да яе і становіцца датычным да дасягненняў.
Чаму не ўступаюць?
Хтосьці параўноўвае любыя грамадскія арганізацыі з камсамолам і кажа, што ніколі нікуды не ўступіць. Хтосьці не бачыць сэнсу плаціць сяброўскія складкі. Але і тыя і другія не супраць «карыстацца» вынікамі працы «ВелаГродна», кажа Юлія. І дадае: не было б членскіх узносаў, не было б і паніжэння бардзюр, удзелу ў грамадскіх абмеркаваннях, велапрабегаў і ўсяго іншага.
Аднаго даверу да НДА ў форме «я вам давяраю, зрабіце ўсё за мяне без мяне» недастаткова, лічыць Юлія. «Мне хочацца, каб людзі давяралі, прыходзячы ў арганізацыю для стварэння чаго-небудзь або рашэння праблемы».
Вынік ёсць, а спонсараў яшчэ няма: каманда «ВелаГродна» падвяла вынікі гоначнага сезону
Галоўная задача на сёння
Супрацоўніцтва з іншымі арганізацыямі і медыя — абавязковая частка працы ў «ВелаГродна». А вось з бізнесам супрацоўнічаць пакуль яшчэ складана. Мала хто гатовы стаць спонсарам не сацыяльнай арганізацыі, а той, якая займаецца пытаннямі інфраструктуры і аматарскага спорту.
«На іх [бізнесменаў] думку, нас павінен падтрымліваць велабізнес. Але велабізнес Гродна пакуль не разумее важнасці гэтага: падтрымліваць арганізацыю, якая развівае веларух. У маім ідэальным свеце існуе бізнес-мадэль, пры якой продажы растуць не ад прамых укладанняў у рэкламу, а ад паляпшэння ўмоў выкарыстання ровара іх мэтавай аўдыторыяй», — распавядае Каляда.
З юрыдычнымі асобамі некамерцыйныя арганізацыі могуць заключыць дагавор на мэтавую спонсарскую дапамогу, але гэта рэдка цікава бізнэсу. Наша заканадаўства не стымулюе бізнес да спансавання, не дае за гэта ільгот. Закон таксама абмяжоўвае рэкламныя паслугі ў абмен на спонсарства.
Прыцягнуць бізнес — галоўная задача для «ВелаГродна» на сёння.
