Судовая шырма і цялесныя пашкоджанні ў абвінавачаных. Як гродзенцаў судзяць па «палітычных» артыкулах

На 79 жыхароў Гродзенскай вобласці завялі крымінальныя справы ў сувязі з пратэстамі пасля выбараў прэзідэнта 2020 года, падлічылі праваабаронцы цэнтра «Вясна». У лістападзе 2020 года дзяржаўныя медыя пісалі пра 200 крымінальных справах, узбуджаных у вобласці пасля 9 жніўня. Рэпарцёрка Hrodna.life прааналізавала асаблівасці крымінальных спраў у Гродзенскай вобласці.

Па якіх артыкулах судзяць удзельнікаў мірных акцый

Удзельнікаў мірных акцый судзяць па 15 крымінальных артыкулах, палічылі праваабаронцы цэнтра «Вясна».

Самыя «папулярныя» артыкулы ў Гродне і вобласці ў сувязі з пратэстамі

 — 342 КК «Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак, альбо актыўны ўдзел у іх» — 26 абвінавачаных;

— 364 КК «Гвалт альбо пагроза прымянення гвалту ў дачыненні да супрацоўніка органаў унутраных спраў» — 29 абвінавачаных.

Судовыя паседжанні праходзяць па ўсёй вобласці: Гродна, Скідзель, Навагрудак, Бярозаўка, Ліда, Смаргонь, Масты, Ваўкавыск, Слонім.

Судовая шырма

Яшчэ адна прыкмета палітычных спраў у Гродзенскай вобласці - пацярпелыя і сведкі з АМАП кажуць пра пагрозу іх жыццю і здароўю. Просяць прымяніць меры бяспекі, разглядаць справу, не паказваючы іх асоб і не афішуючы персанальныя дадзеныя. Адвакаты адказваюць: абвінавачаныя і іх сваякі ўсё роўна знаёмыя з матэрыяламі справы.

Ужо на першым пасля выбараў судовым пасяджэнні паводле арт. 364 КК пацярпелы на судовым пасяджэнні «ў мэтах бяспекі» знаходзіўся за шырмай і назваўся псеўданімам. Следства прызнала яго пацярпелым пасля таго, як 63-гадовы Юзэф Немера даў яму штурхель нагой у сцягно на акцыі пратэсту 6 верасня.

Таксама пад псеўданімам і за шырмай у судзе выступаюць сведкі з АМАП. Напрыклад, так дапыталі сведак па справе Мікіты Самарына, якога абвінавацілі па тым жа артыкуле.

На адным з пасяджэнняў пацярпелыя давалі паказанні праз прыадчыненыя дзверы за спіной суддзі. Замест адрасу прапіскі яны ўказалі адрасы гродзенскіх актывістаў. «Так прыйшло ў галаву і назваў…», — растлумачыў тады пацярпелы ў судзе.

Пацярпелыя па «справе Ціханоўскага» 8 лютага хадайнічалі аб допыце ў закрытым судовым пасяджэнні ў сувязі з тым, што «справа атрымала грамадскі рэзананс, і ў іх адрас пачалі паступаць пагрозы».

З ростам колькасці палітычных крымінальных спраў у судзе таксама забаранілі фатаграфаваць і здымаць відэа перад паседжаннем. Ва УУС Гродзенскага аблвыканкама паведамляюць, што ізаляцыя асоб, якія ўтрымліваюцца пад вартай, мае на ўвазе выключэнне кантактаў, у тым ліку візуальных. Яшчэ вясной 2020 года з гэтым у карэспандэнтаў Hrodna.life не было праблем.

«Групай асоб па папярэдняй змове»

Калі ў справе ўдзельнічаюць некалькі чалавек, у абвінавачванні паказваюць, што яны дзейнічалі «групай асоб па папярэдняй змове». Напрыклад, паводле версіі дзяржабвінавачання, гродзенцы Дзмітрый Фурманаў, Уладзімір кніга і Яўген Рэзнічэнка яшчэ ў 2019 годзе планавалі правакацыю ў цэнтры Гродна з удзелам Сяргея Ціханоўскага 29 траўня, заявіў пракурор. У той дзень блогера затрымалі, ён знаходзіцца пад вартай ужо дзевяць месяцаў.

Некаторыя акцыі, паводле версіі дзяржаўнага абвінавачання, прывялі да парушэння працы грамадскага транспарту. Напрыклад, з-за вялікай колькасці людзей на вул. Гарнавых 6 верасня аўтобусны парк панёс страты ў памеры 20,10 рублёў, тралейбуснае кіраванне — 51,59 рубля, сказала пракурор у судзе.

Пры гэтым сведкі і абвінавачаныя часам адзначаюць, што транспарт не мог праехаць з-за таго, што сілавікі і ДАІ перакрывалі дарогу.

Сума запытанай кампенсацыі даходзіць да 8000 рублёў

Пацярпелы па «справе Ціханоўскага» міліцыянт Уладзімір Казлоўскі заявіў іск аб кампенсацыі маральнай шкоды да абвінавачанага Разнічэнкі - на 8 000 рублёў. «Сярэдні заробак — тысяча рублёў у месяц. На працягу ўсяго часу пасля таго, што здарылася, а менавіта восем месяцаў, у мой адрас і адрас маёй сям'і паступаюць пагрозы фізічнай расправы. І што нажом зарэжуць, па ўсіх законах шарыяту разбяруцца».

У сярэднім пацярпелыя сілавікі просяць кампенсацыю ў 1000−3000 рублёў. Адзін з пацярпелых патлумачыў суму тым, што дрэнна спаў і пасварыўся з жонкай, другі - што крыкі «Фашысты!» прычынілі яму маральныя пакуты. На некалькіх апошніх пасяджэннях пацярпелыя прасілі кампенсацыю, якая ім прызначаецца, адправіць у дзіцячы дом.

Закрытыя суды

У закрытым судовым пасяджэнні разглядаліся справы аб абразе прэзідэнта (арт. 368 КК). Так судзілі Юрыя Панасюка і Дзмітрыя Чарапко. Таксама так судзілі Вітольда Ашурка, Яўгена Вінчу, Віктара Царыкевіча. У некаторых выпадках суддзі спасылаліся на распаўсюд каранавіруса.

У абвінавачаных — аперацыі і траўмы, у пацярпелых — сінякі

Мікіта Самарын. Пасля затрымання 5 кастрычніка Мікіту Самарына кінулі ў мікрааўтобус у кайданках, зацягнутых на запясце — у яго засталіся шнары ад рэзаных ран. Прама ў аўтобусе Самарыну абрэзалі доўгія валасы — нажом.

Аляксей Лапа. Пасля сустрэчы з АМАПам абвінавачанаму паводле арт.364 КК Аляксею Лапе рабілі аперацыю на нос і сківіцу ў кайданках.

Ігару Лазавіку з чэрапна-мазгавой траўмай перад шпіталізацыяй далі падпісаць пратакол аб адміністрацыйным правапарушэнні.

Сяргей Рымша. «Як ад’ехалі з Савецкай, мяне калашмацілі, разбілі ўсё, левае вуха да гэтага часу тагавата чуе <…> Як мяшок, як баксёрская груша», — казаў аб сваім затрыманні Сяргей Рымша. «Высокі суд! Я да гэтага часу, як і многія прысутныя, знаходжуся ў здзіўленні, і нават трохі шакаваны, тым, што я ўсё яшчэ застаюся ў ролі абвінавачанага, а не пацярпелага ў выніку фізічных дзеянняў супрацоўнікаў АМАП», — сказаў ён у сваім апошнім слове.

Юзэф Нямера. «Калі б вы не ўцяклі, то мы б цяпер не размаўлялі», — перадаў словы сілавікоў на судзе Юзэф Нямера, якога затрымалі праз месяц пасля акцыі.

Сяргею Рымшы, Аляксею Лапе і многім гродзенцам у адказе на заяву з Следчага камітэта паведамілі, што ў распачынанні крымінальнай справы адмоўлена. Пры гэтым у пацярпелых, як правіла, сінякі і сінякі.

Гродненцам отказывают в возбуждении уголовных дел против силовиков. Почему все равно важно жаловаться на пытки

Занадта мяккія прысуды

 — Сумесна з праваахоўнымі органамі цяпер прымаюцца самыя рашучыя меры да таго, каб спыняць любыя спробы радыкальных дзеянняў з боку грамадзян. <…> Хачу адразу сказаць, што дзяржаўныя абвінаваўцы па гэтых і іншых справах, звязаных з парушэннем грамадскага парадку, арыентаваныя на падтрыманне дзяржаўнага абвінавачвання ў частцы таго, каб прасіць суды прызначаць максімальныя меры пакарання, — казаў раней генеральны пракурор Андрэй Швед.

Дзяржабвінаваўцы ў Гродне так і паступаюць: яны палічылі занадта мяккімі прысуды па справах Юзэфа Нямеры, Мікіты Самарына і Дзмітрыя Зімніцкага.

Некаторых абвінавачаных узялі пад варту з моманту затрымання, некаторых — пасля абвяшчэння прысуду ў зале суда. Некаторыя абвінавачаныя пакінулі краіну, не чакаючы судовага разгляду.