«Да гэтага часу ўсё як у сне, — распавядае Надзея Сцепанцова. — Не разумею, у чым маё злачынства. Крымінальніцай сябе не адчуваю». Пакуль яе сястра Жанна Захаркевіч запарвае каву, Надзея пачынае расповяд пра здарэнне, якое прывяло сясцёр на лаву падсудных. Абедзве жанчыны атрымалі тэрміны ў папраўчых установах адкрытага тыпу — «хімію». Жанна — 3 гады, Надзея — 3,5. У дзень, калі абвясцілі вырак, 10 сакавіка, сыну Надзеі спаўнялася 18 гадоў. 12 сакавіка, калі жанчыны атрымалі прысуд на рукі, у Надзеі быў юбілей. Ёй споўнілася 50 гадоў. «Ніколі мяне так с днём нараджэння не віншавалі», — жартуе яна. Пра тое, як сёстры апынуліся злачынцамі і пра планы на будучыню яны распавялі Hrodna.life.
«З дзяцінства Жанна бегала за мной, як лісіны хвосцік, — успамінае Надзея. — А ў мяне ж свае сяброўкі, свае таямніцы. Потым жыццё паказала, што лепш і надзейней за сястру нікога няма».
«Нас бацькі з’ядналі, — распавядае Жанна. — Мы заўсёды разам, заўсёды стаялі адна за адну».
Надзея Сцепанцова і Жанна Захаркевіч — родныя сёстры. Надзеі зараз 50 гадоў. Жанна на два гады маладзейшая. Яны жывуць ў Гродне ад нараджэння. Кватэра бацькоў была на Фартах, абедзве сястры скончылі школу № 21. Надзея паводле спецыяльнасці інжынер. Жанна — юрыст. Абедзве замужам, у сем’ях па двое дзяцей.
Пасля смерці бацькоў сёстры зблізіліся яшчэ больш. «Раней толькі мама нас збірала. Цяпер часцей сталі сустракацца, амаль кожныя выхадныя разам праводзім».
У «счэпцы» з сястрой
У той дзень, 6 верасня, сёстры таксама былі разам. «Сабраліся ў горад пагуляць, па крамах прайсціся. Я такая няўпэўненая ў пакупках, заўсёды прашу Жанну дапамагчы выбіраць», — кажа Надзея.
Жанчыны выйшлі на прыпынку ля завода карданных валаў і пешшу накіраваліся ў бок Савецкай плошчы.
«Калі і быў там мітынг, то мы да яго не дайшлі. Нас сталі абганяць, мы апынуліся ў натоўпе. Наперадзе — людзі ў чорным. Пазней даведаліся, што гэта быў АМАП», — распавядае Жанна.
Па справе «аб счэпцы» абвінавачанымі праходзілі пяць чалавек. Іх вінавацілі ў тым, што 6 верасьня 2020 года, каля 13.20 на вуліцы Гарнавых, 10 яны прынялі актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушалі грамадскі парадак (арт. 342 КК). Пазней, па версіі пракурора, яны ўсталі ў счэпку і «целам сталі выштурхоўваць супрацоўнікаў са свайго шляху», што прычыніла 11 супрацоўнікам фізічны боль і пабоі (арт. 364 КК).
«Страшна было бачыць такую жорсткасць. Людзей кідалі на зямлю. Па дзяўчыне маладой нагамі тапталіся. Мужчыну амапавец каленам шыю да зямлі прыціскаў - чалавек спачатку пачырванеў, а потым стаў сінець. Усе вакол крычалі, і мы таксама — ад жаху», — успамінае Надзея.
«Жанчыны крычалі: „Што вы робіце!“, А яны ў адказ: „Мы вас білі і біць будзем“, — распавядае Жанна. „Толькі матам“, — папраўляе Надзея. „Так“, — згаджаецца Жанна, — матам».
Чытайце таксама: Омоновец в суде Гродно: скандирование «Фашисты!» причинило моральные страдания
— На судзе потым пыталіся — чаму вы засталіся? — успамінае Надзея. — А што было рабіць? Мы ідзём па родным горадзе, а тут людзей збіваюць. Як уцякаць, калі так здзекуюцца з народа?"
«За тое, што проста бачылі гэта, нас і прызналі «злачынцамі», — кажа Жанна.
«Як я збівала спецатрад міліцыі»
Першыя адгалоскі вераснёўскіх падзей прыйшлі ў пачатку лістапада. Абедзвюх жанчын позвамі выклікалі ў следчы камітэт. Дома ў іх прайшлі ператрусы. У Надзеі наклалі арышт на маёмасць — халадзільнік і два тэлефоны. «Тады думалі, што штрафам ўсё абыдзецца», — кажа яна. Далей выклікалі да следчага амаль кожны дзень: «Хадзілі туды, як на працу».
Спачатку сёстрам ставілі ў віну ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадзкі парадак (арт. 342 КК). У снежні да абвінавачвання дадалі прычыненне супрацоўнікам міліцыі фізічнага болю і збіцця (арт. 364 КК). Надзею палічылі асабліва актыўнай. На відэа з месца жанчыне паказалі - у яе рухаецца рука.
«Я сумку на плячы папраўляла, — кажа Надзея. Але следства і абвінавачванне налічылі не менш за пяць „удараў“. — Так і пайшло, што я збіла гэты спецатрад міліцыі».
«Не так мы планавалі адзначыць паўналецце сына»
«Першае пасяджэнне [суда] - гэта быў кашмар. Я яшчэ трымалася, а ў Надзі проста каленкі трэсліся, кажа Жанна — На апошнія пасяджанні мы прыходзілі ўжо з рэчамі». Вынясенне прысуду адкладалі тройчы: «Гэта было як здзек. Раз ужо вінаватыя — скажыце адразу», — успамінае Надзея пра псіхалагічны ціск сітуацыі.
Прысуд гродзенкам вынеслі 10 сакавіка. У гэты дзень у сына Надзеі быў дзень нараджэння. Хлопцу споўнілася 18 гадоў. На суд прыйшлі абедзве сям'і ў поўным складзе. Калі суддзя агучыла прысуд, усе плакалі.
«Вядома, не так мы планавалі адзначыць паўналецце сына, — распавядае Надзея. — У нас усе сямейныя святы з выдумкай, з гульнямі і конкурсамі. І ў лазертаг усе разам гулялі, і ў боўлінг хадзілі, і на прыроду выязджалі. Гэтым разам думала, што мяне забяруць [з залы суда], загадзя склала меню, каб без мяне змаглі прыгатаваць».
У святочнае меню да паўналецця сына Надзея ўпісала тры салаты: «Цэзар» — любімая страва сына, салата «Павуцінка» (гэта з ананасамі, у нас заўсёды «на ўра») і аліўе — (першых два адразу сыдуць, а аліўе пазней даясце, калі прагаладаецеся). На гарачае — французскія адбіўныя і фаршаваныя сырам памідоры. Абавязковыя нарэзкі - мясная, агароднінная і з садавіны. На гарнір — бульбяное пюрэ.
«У нас уся сям’я гатуе. Калі святы, усё вакол мяне — разам нешта робім. Адзін каўбаску парэжа, другі - памідоры. Усе выдатна папрацуем, потым разам за стол. Яшчэ сказала сыну — адсвяткуеце, разам з сябрамі ўсё прыбярыце. Каб чыста было, нават калі я не ўбачу».
«Дзеці разумеюць, што мы не вінаватыя»
Калі ў судовым пасяджэнні 10 сакавіка абвясцілі перапынак, сем'і Надзі і Жаны ўсё-такі сабраліся павіншаваць хлопца. «Дачка сказала: Мама, трэба. Такі дзень!». Замовілі піцу, купілі сок і сабраліся. У 14.00 адзначылі дзень нараджэння, а ў 16.00 суддзя вынесла прысуд.
«Абвяшчаюць — траім па тры гады. І паўза. У мяне ў вачах пацямнела — няўжо Надзю „вывядуць“? Потым сказалі, што ёй тры з паловай гады з пасяленнем», — распавядае Жанна.
Зараз абедзве жанчыны дома, пад падпіскай аб нявыездзе. «Сёння зноў усю ноч не магла заснуць, — кажа Жанна. — Проста пустэча ў галаве, як на раздарожжы стаіш. Днём дома ні да чаго рукі не ляжаць».
«Злачынца, крымінальніца… Не магу да канца ўсвядоміць, што гэта пра мяне. Трэба неяк гэта выпрабаванне прайсці», — кажа Надзея. Трымацца ў складанай сітуацыі дапамагае сям’я. Муж стараецца больш часу праводзіць побач, дачка кажа: «Мама, я табой ганаруся», а сын — што яму ёсць з каго браць прыклад. «Дзеці разумеюць, што мы не вінаватыя».
«Уявіла, а што б я адчувала, калі б гэта мужа вось так асудзілі? — кажа Жанна. — І зразумела — яму цяпер яшчэ цяжэй, чым мне. Мы ніколі так надоўга не расставаліся. Я неяк вырашыла паехаць у Польшчу на заробкі, то ён праз два тыдні прыехаў па мяне і папрасіў вярнуцца ў Гродна. Казаў, абыдземся без гэтых грошай, лепш, калі ты дома».
Зараз жанчыны рыхтуюць апеляцыю. «На гэта ёсць 10 дзён, будзем абскарджваць». Паводле ацэнак адвакатаў, перагляд справы можа заняць каля месяца.
