Сядзібу XIX ст пад Ашмянамі рэканструявалі “па-хазяйскі” – і знішчылі гістарычны выгляд

У аграгарадку Будзёнаўка ў Ашмянскім раёне прыватны гаспадар знішчыў гістарычны выгляд будынка XIX стагоддзя. Зруб заклалі газасілікатнымі блокамі, змянілі канструкцыю даху, размяшчэнне вокнаў і іх памер. Пра гэта расказалі ў суполцы “Навіны рэстаўрацыі” ў Facebook.

Будынак не мае ахоўнага статусу. Але пад яго былі зарэзерваваныя зоны аховы ў праекце дэталёвай планіроўкі Ашмянаў. “На вялікі жаль, новыя гаспадары да сутнасці будынку аднесліся “па хазяйскі”, — напісаў карыстальнік Facebook Эдвард Ка.

У ходзе рэканструкцыі знешні выгляд дома змяніўся непазнавальна. Напрыклад, знік фігурны франтон, змянілася форма даху, яго пакрылі металадахоўкай. Змяніліся памеры вокнаў – і дом пачаў нагадваць звычайны сучасны катэдж, а не мадэрновы асабняк пазамінулага стагоддзя.

Сядзібу збудаваў самы багаты яўрэй Беларусі

Вёска Будзёнаўка побач з Ашмянамі раней называлася Святы Дух. Сядзібу ў стылі мадэрн пабудавалі тут у канцы XIX стагоддзя. Яна належала буйному прамыслоўцу Лейбу Стругачу – аднаму з самых багатых яўрэяў Беларусі. Ён валодаў вінакурна-дражджавым заводам у Ашмянах, быў акцыянерам Лідскага бровара і рыжскага акцыянернага таварыства “Дрожджы”.

Калі Лейба Стругач памёр у 1906 годзе, дом перайшоў яго сынам. У 1939 годзе дом нацыяналізавалі. Падчас Другой сусветнай вайны сыны Стругача загінулі ў Ашмянскім гета. Апошні ўласнік сядзібы – упраўленне адукацыі Ашмянскага райвыканкаму. Нейкі час у будынку жылі сем’і настаўнікаў. 

Раней на тэрыторыі сядзібы быў сад, кветнікі. Часткова захаваліся гаспадарчыя пабудовы, брама з калонамі, каменны мур па перыметры тэрыторыі, а таксама дом для працоўных і лямус. Стайня існавала яшчэ ў 2000-х, але ў апошнія гады была страчана.

Была мадэрновая сядзіба, а будзе “Дом байкера”

У ліпені 2019 года сядзібу выставілі на аўкцыён. Тады яе ацанілі ў $ 4 тыс. Ахвотных не знайшлося і ў студзені 2020 яе паспрабавалі прадаць з паніжэннем цаны на 80%. Тады яе набыў жыхар Ашмян Віталь Баброўскі. Паводле ўмоваў аўкцыёна, новы ўладальнік абавязаны правесці рэканструкцыю і ўвесці будынак у эксплуатацыю не пазней за 5 гадоў з моманту заключэння дагавора куплі-продажу.

Сямейная гісторыя сённяшняга ўласніка звязаная з сядзібай. Калісьці будынак належаў сястры яго бабулі, якую разам з сям’ёй забілі немцы ў 1942 годзе. Сястра бабулі сённяшняга ўласніка была жонкай Абрама Стругача – старэйшага сына заснавальніка сядзібы. Сам Баброўскі раней працаваў мастаком-архітэктарам, 10 гадоў пражыў у Амерыцы, а потым вярнуўся на радзіму.

У 2021 годзе Баброўскі казаў, што плануе арганізаваць у былой сядзібе Стругачоў двухпавярховую аграсядзібу “Дом байкера”. На другім паверсе мужчына планаваў жыць сам, а ўнізе – размясціць кавярню, кіназалу альбо більярд. Таксама ён планаваў аднавіць басейн і аранжарэю. 

Мог выратаваць мясакамбінат, але кіраўніку лёс сядзібы не цікавы

Раней сядзібу ўжо прадавалі інвестару — мясцоваму мясакамбінату. Але той не пацягнуў рэстаўрацыю. Замест базы адпачынку застаўся незавершаны рамонт. Менавіта ў той час з будынка знікла тынкоўка і ён пачаў імкліва разбурацца. Баброўскі набыў сядзібу ўжо ў паўразбураным стане.

“Пэўную надзею я пачуў, калі пайшлі чуткі і нават дзеянні, што мясцовы ашмянскі мясакамбінат, пад кіраўніцтвам тагачаснага дырэктара Тамары Уладзіміраўны Філіповіч, збіраўся ўзяць будынак ,,пад крыло” і сур’ёзна ўзяцца за рэнавацыю, бо тагачасная дырэктар, апрача безумоўных адміністрацыйных здольнасцей, была вялікай фанаткай, у добрым сэнсе, даўніны і мецэнатам, якая вельмі дапамагала ў аднаўленні святынь у рэгіёне, — напісаў карыстальнік Эдвард Ка у абмеркаванні ў Facebook. — На жаль, Тамары Уладзіміраўне кантракт не прадоўжылі, адправілі на пенсію, на мясакамбінат ”павесілі” калгас-мярцвяк, а новаму кіраўніку лёс сядзібы быў не цікавы”.

Паводле словаў Эдварда, адметны элемент дэкору – маcкарон з выявай ільва – збілі з фасаду майстры, якія адбівалі ад сцен тынкоўку.

Чытайце таксама: Калгас імя Міцкевіча адрамантаваў сядзібу XVIII стагоддзя, дзе спыняўся кароль Панятоўскі