Людзі і справы

Ідэі, улады і 20 хвілін кайфу. У Гродне абмеркавалі «права на горад»

Рабіць тое, што любіш, рабіць для сябе і іншых гараджан, а не для абстрактнага турыста, не баяцца размаўляць з уладамі і быць упэўненым у сваёй ідэі. Такія парады далі ўдзельнікі дыскусіі «Права на горад», якая прайшла ў Цэнтры гарадскога жыцця 25 лютага. Госці распавялі, як вырасцілі са сваіх ідэй важныя гарадскія ініцыятывы.

Выступіць запрасілі людзей, якія сваё «права на горад» паспяхова рэалізоўваюць.

www.youtube.com/watch?v=NfeEtm96k5g&feature=youtu.be

Спікерамі былі: акторка і кіраўнічка «Тэатра без назвы» Ірына Купченка, арганізатарка Біг-міні фестывалю вулічнага мастацтва Анастасія Роўба, краязнаўца і стваральнік экспазіцыі «Брамы Гарадзенскія» Ігар Лапеха, а таксама дырэктарка турыстычнага агенцтва Viva Travel Таццяна Піскун. Паслухаць іх прыйшло каля 50 чалавек.

Пытанні ў гэты вечар былі не толькі ад вядучага Андрэя Віктарава: актыўна выказваліся слухачы ў зале, спікеры задавалі пытанні адзін аднаму.

Ірына Купчанка: захацела стварыць нешта сваё і… звольнілася з тэатра

Ірына Купчанка — акторка тэатра і кіно, сузаснавальніца акцёрскай школы КіМ, інструктарка па тэхніцы прамовы і, з нядаўніх часоў, кіраўнічка «Тэатра без назвы». Нягледзячы на ​​гэтыя дасягненні і ўжо 10 гадоў актыўнай працы ў Гродне, Ірына называе свой шлях самым пачаткам. Паўгода таму яна звольнілася з драмтэатра, таму што захацела стварыць нешта сваё.

«Тэатр без назвы — гэта тэатр, у якім няма пэўнай трупы, няма ў штаце канкрэтных рэжысёраў, мастакоў, нейкіх пэўных адзінак. На кожную пастаноўку я запрашаю новага рэжысёра, новых артыстаў. Важна тое, што мы хочам паказваць, што тэатр існуе», — кажа Ірына.

«Усе круцілі пальцам ля скроні»

Стаць актрысай яна хацела з дзяцінства. Напэўна, таму не здавалася і паступіла ў акадэмію… з чацвёртага разу! Ірына доўга не магла вырашыцца: сыходзіць з тэатра ці не, але разумела, што пара нешта мяняць.

«У мяне заўсёды былі ролі. І ключавыя ролі ў спектаклях. Калега сказаў: навошта ты сышла на піку сваёй кар’еры? Усе круцілі ля скроні пальцам. Многія думалі, што я сыходжу ў іншы тэатр, што я знайшла іншую працу. А я сыходзіла ў нікуды. Але я дакладна разумела, што я не кіну тэатр ніколі».

У рэпертуары «Тэатра без назвы» ўжо два спектаклі. У Мінску прайшлі дзве прэм’еры спектакля па п’есе Івана Вырыпаева «Сонечная Лінія», у Гродна ў лютым паказалі спектакль на пляцоўцы аднаго з начных клубаў.

Што такое «права на горад» на думку Ірыны?

«Гэта права быць тым, кім мы хочам, права рабіць тое, што мы хочам, не гледзячы на ​​сістэмы і забароны. Усё ж такі, мы людзі пад прымусам, напэўна, абсалютнай свабоды не існуе, ды і яна нікому не патрэбная. Я раблю тое, што я люблю, і ў гэтым я шчаслівая. Прыходзьце ў тэатр, ён існуе, праўда».

Анастасія Роўба: ад пакрутона да Біг-міні фестывалю

Усё пачалося ў 2012 годзе. Пяць чалавек хадзілі раз на тыдзень займацца фаер-шоў. А потым ім стала сумна.

«Жудасны мароз, на вуліцы -20, і мы вырашаем, што мы крутыя і трэба што-небудзь зрабіць. І мы зрабілі міжсабойчык, сярод фаершчыкаў гэта называецца пакрутон. Мы заяўлялі яго як мерапрыемства Палаца творчасці дзяцей і моладзі. Прыйшло чалавек 100 — для марозу -26 градусаў гэта вельмі шмат. Доўжылася ўсё гадзіны дзве, усе выстаялі да канца».

«Нам не давяралі ніколі»

Натхнёная поспехам моладзь вырашыла правесці на тэрыторыі Палаца творчасці міні-фестываль вулічнага мастацтва. Тады яны сустрэліся з першымі перашкодамі.

«Яны [кіраўніцтва — рэд.], у прынцыпе, нам не давяралі ніколі, таму што мы ж можам падарваць палац, мы яго можам спаліць, што мы з ім толькі не можам зрабіць».

Фестываль у 2018 г.
За моладзь заступіліся і фестываль дазволілі. Ён прайшоў паспяхова, на яго прыехала прыкладна 30 калектываў з Гродна, Мінска, Ліды, Баранавічаў.

«Гэта быў не местачковы фестывальчык, а такі недарэспубліканскі. Мы атрымалі вялікую колькасць станоўчых водгукаў ад гледачоў. І ўсе казалі, што трэба абавязкова паўтарыць праз год».

Але арганізатары былі студэнтамі, у якіх няма грошай. У аддзеле культуры райвыканкама ім рашуча адмовілі. Але аказалася, што ў тым жа аддзеле працаваў класны кіраўнік Анастасіі. Праз некалькі сустрэч ідэю ўхвалілі.

«Я прынесла ім справаздачу, у якой апісана, як мы будзем праводзіць фэст. І яго бюджэт — 100 долараў. І яны адкладаюць на наступны год роўна 100 долараў, каб пакрыць выдаткі».

Даказвалі 5 гадоў - і дамагліся

Насця і яе каманда нейкі час праводзілі фестываль у рамках Фестывалю нацыянальных культур і Дня моладзі. І зразумелі, што больш не хочуць быць часткай чужога мерапрыемствы. 5 гадоў яны даказвалі гораду, што фестываль трэба выводзіць і рабіць асобна. І зараз ён існуе ў тым фармаце, у якім яны хацелі.

«Гэта мерапрыемства, дзе можна працаваць з уладамі і яны цябе будуць падтрымліваць. Проста трэба з імі размаўляць».

Фестываль 2018 г.

Ігар Лапеха: рабіў не як камерцыйны праект

Каб зрабіць экспазіцыю «Брамы Гарадзенскія» Ігару спатрэбілася 12 гадоў. Калі ў 2005−2006 гадах рэканструявалі Савецкую плошчу, яму захацелася зрабіць візуалізацыю таго, што было ў Гродне раней. Ігар пачаў з Палаца Радзівілаў, працягнуў рынкавай плошчай (сёння Савецкая), а скончыў амаль усім старым горадам. Плошча макета — 16 кв.м.

«Рабіў я яго не як камерцыйны праект. Проста, каб у мяне склалася ў мазгах, як усё-ткі Гродна выглядаў. Проста мне было цікава. Макет захоўваўся разабраным ў падвале, але трэба было паставіць нейкую кропку».

Ігар стаў шукаць памяшканне, звярнуўся да ўладаў і даведаўся, што горад якраз хацеў штосьці зрабіць да чарговага фестывалю нацыянальных культур і адкрыцця культурнага цэнтра «Фестывальны». Яму прапанавалі арандаваць там плошчу.

Льготная арэнда і прыязная мясцовая ўлада

За 12 гадоў на стварэнне макета Ігар выдаткаваў 17 тыс. еўра. «Аднапакаёвую кватэру я мог тады спакойна купіць і касіць бабло з арэнды», — кажа ён.

Але замест кватэры на суткі ў Ігара зараз экспазіцыя «Брамы Гарадзенскія» — дваццаціхвіліннае мультымедыйнае прадстаўленне аб гістарычным цэнтры Гродна на 6 мовах.

Макет Ігара Лапехі
«Усе, хто пабываў у мяне, дзякуюць і кажуць: як добра і ўсё зразумела. Але нешта ў мяне радасці асаблівай няма, асабліва ўзімку, калі прыходзяць рахункі за ацяпленне. Усе звычайна кажуць: улада такая, улада сякая. У мяне ніякіх прэтэнзій. Абсалютна прыязнае стаўленне, у рамках закона. Што маглі, то зрабілі. Зрабілі мне ільготную арэнду. Я плачу ў 4 разы менш, чым плаціла б кафэ, якое магло б на гэтай плошчы размяшчацца».

«20 хвілін кайфа гарантую»

Да ўлады ў Ігара няма прэтэнзій, затое ёсць да гараджан. Людзі ў нас не ходзяць у музеі: і гэта ён лічыць галоўнай праблемай для такіх арганізацый.

«Я пацешыўся сваім самалюбствам, я б хацеў не шукаць кліентаў, не бегаць па школах, па турфірмах, не раскладваць па гатэлях рэкламкі. Я хацеў бы прадаць гэты макет гораду, каб горад гэтым займаўся сам».

Дарослы білет на экспазіцыю каштуе 4 рублі, ільготныя (пенсіянеры, школьнікі, студэнты) — 2 рублі. Асноўныя наведвальнікі музея — турысты, пенсіянеры і школьнікі. Гродзенцы ад 18 да 60 не прыходзяць зусім. Рэкламы, здаецца, хапае, але вынік пакідае жадаць лепшага.

«А ў мяне на дзвярах напісана: 20 хвілін кайфу гарантую!» — кажа Ігар.

Таццяна Піскун: «Жыву тут і нікуды не з’язджаю»

Таццяна Піскун — дырэктар турагенцтва, займаецца ўязным турызмам, з гэтай сферай звязаная ўжо 13 гадоў.

«Шмат замежнікаў, якія ходзяць з адкрытым ротам, — гэта, у нейкай частцы, і мая заслуга. Мне адразу было зразумела, дзе я буду працаваць і чым займацца, таму што бацька мой займаецца турызмам, ён мяне прывёў».

Таццяна заўсёды марыла паказваць і мясцовым жыхарам, і замежнікам, чаму ў Беларусь трэба прыязджаць.

«Я люблю сваю краіну, таму я тут жыву і нікуды не з’язджаю, хоць у мяне ёсць такая магчымасць».

«Ніхто не верыў у бязвіз»

Да 2016 года паводле афіцыйнай статыстыкі ў Гродна прыязджала 4 тыс. турыстаў у год. У Брэст у той жа час прыязджала да 50−60 тыс. турыстаў. У 2016 годзе прэзідэнт падпісаў указ аб бязвізе.

«Ніхто не верыў у гэта. Шмат хто быў не згодны. КДБ і міліцыя казалі: як мы будзем гэтых турыстаў лавіць, што мы будзем з імі рабіць, яны ж па ўсёй краіне раз’едуцца. Іх пераконвалі, што ўсё будзе ў парадку: нікуды яны не разбягуцца, таму што гэтым будуць займацца турыстычныя агенцтвы».

«Прэзідэнт пасадзіць мяне ў турму?»

Пасля адкрыцця бязвіза Таццяна з калегамі паехала на першыя выставы ў Польшчу і Літву. Там яны сутыкнуліся з тым, што пра нашу краіну не ведаюць нічога.

«Мы адкрылі межы, мы гатовыя прымаць турыстаў, але турысты не гатовыя да нас ехаць. З самага смешнага, што ў мяне пыталіся турысты на выставе: у мяне ніхто не будзе страляць на мяжы? Прэзідэнт Лукашэнка мяне ў турму не пасадзіць? У вас жа там не плацяць зарплаты? У вас інтэрнэт ёсць? У вас наогул ёсць тэлефоны? А як вы сюды прыехалі? — кажа Таццяна. — Вы разумееце, якая інфармацыйная барацьба ідзе супраць нашай краіны?»

І тады яны пачалі працаваць па-іншаму: больш ездзіць, даваць інтэрв'ю, зазываць у Беларусь замежных журналістаў, разам з уладамі паказваць, што ў Беларусі ўсё ў парадку. У планах было зрабіць за год 20−25 тыс. турыстаў, а ў выніку іх прыехала ў два разы больш.

«Не трэба баяцца, калі ў вас не вераць. Калі вы любіце сваю справу, любіце свой горад, то для вас няма зачыненых дзвярэй. Правялі за год велізарную працу, таму што ўсе разумелі, што зараз прыедзе турыст і ўбачыць, што ў горадзе робіцца».

У чым «права на горад»?

З пачатку дзеяння бязвіза — восені 2016 года — у Гродне прыехала 250 тыс. турыстаў.

«Калі прыязджаюць турысты, яны кажуць: мы так баяліся да вас ехаць, але ў вас так, аказваецца, добра, што мы не хочам з’язджаць. Самае галоўнае, чым мы можам завабіць турыста — гэта не замкі, не музеі, не кафэ, а наша гасціннасць.

Што да нашай тэмы «Права на горад». Вельмі часта кажуць: трэба рабіць для турыстаў. Маё меркаванне: не трэба рабіць для турыстаў. Трэба рабіць так, каб было камфортна жыхарам. А прыезджы будзе разумець: камфортна мясцоваму, значыць камфортна і мне. Гэта і ёсць права на горад: каб нам з вамі было ў ім камфортна".


Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024