Спадчына

Забытыя мясціны Гродна. Успамін пра Пральны завулак

Сярод помнікаў, якія некалі паўстануць у Гродне, будзе помнік неіснуючым ужо вуліцам. Яны знікалі ў розны час і па-рознаму. Большасць страчвала гістарычную назву, некаторыя вуліцы мянялі сваю трасіроўку, некаторыя дзяліліся на тры-чатыры новыя, а некаторыя злучаліся. Але ёсць і такія вуліцы, ад якіх сёння не засталося ні назвы, ні трасіроўкі, ні забудовы. Адна з такіх вуліц мела некалі назву Пральная, або Пральны завулак.


Помніце знакаміты малюнак Ганса Адэльгаўзера? Купцы ды вайскоўцы перайшлі драўляны мост ды ўздымаюцца па гары некуды ў бок сучаснай Савецкай плошчы. Але ўзняцца на гару, дзе цяпер узвышаецца гродзенскі драматычны тэатр, было таксама цяжка, як і цяпер. Таму галоўная дарога пралягала ад моста па вузкай дарозе паміж наднёманскімі пагоркамі. Дарога забірала ўлева і выходзіла ў раёне Новага замка, недалёка ад манастыра Раства Багародзіцы. Прыкладна там можна было павярнуць управа і выйсці па Маставой вуліцы да рынка.

Але перад тым трэба было ўзняцца па крутой вуліцы паміж цяперашнім тэатрам і Новым замкам. Давайце пройдзем па гэтай неіснуючай вуліцы разам.

Адзін і той жа кавалак Гродна з розніцай у 70 гадоў.

Пральны завулак з вышыні птушынага палёта. Здымак зроблены нямецкім лётчыкам у 1915 г. Звярніце ўвагу, што ходнік на гэтай вуліцы быў толькі з аднаго боку. З другога ўзвышалася гара Новага Замка. Фота з калекцыі Фелікса Варашыльскага.
Від на Пральны завулак таксама з самалёта, але крыху з іншага ракурса. Бачна, дзе гэтая вуліца заканчвалася.
Забудова вуліцы ў пачатку ХХ ст. Двухпавярховы дом злева — уласнасць Бадылькесаў. Менавіта гэтыя прадпрымальнікі заснавалі тут пральню, якая дала назву завулку-вуліцы.
Нахіл вуліцы быў вельмі круты, больш характэрны для якога Львова ці нашага беларускага Мазыра, чым для Гродна.
Пральны завулак з нямецкімі павозкамі. Яны едуць па пабудаваным немцамі ў 1915 г. драўляным мосце. У міжваенныя гады гэты невялікі квартал меў назву Сёвке гэсал (Сёўчын квартал) ад імя нейкага Сёвы, або Сёўкі. Як відаць з назвы на мове ідыш жылі тут галоўным чынам яўрэі, а таксама небагатыя беларусы.
У міжваенныя гады ў раёне квартала на беразе Нёмана быў пабудаваны каяковы (байдарачны) клуб для вайскоўцаў з гродзенскага гарнізона. Гэты будынак захаваўся дасюль як паб Mr.Hops (раней — карчма «Ля прычала»).
На карціне мастака Маркоўскага бачна, што квартал пацярпеў падчас баёў 1943 г. Хутчэй за ўсё, ад бомбы быў знішчаны дом Бадылькесаў і іншыя будынкі.
Сучасны выгляд былой Пральнай вуліцы. Цяпер на ёй засталіся толькі два будынкі. Гэта былы каяковы клуб — цяпер рэстаран, і доўгі будынак пральняў Бадылькесаў. Некалі гэта быў сучасны аб’ект камунальнай гаспадаркі нашага горада. Ён абслугоўваў не толькі простых гродзенцаў, але і шматлікіх вайскоўцаў гродзенскага гарнізона. У савецкі час некалькі дзесяцігоддзяў тут таксама былі пральні. Але вуліцы наверх ужо не было. Яе засыпалі, будуючы сучасную вуліцу Давыда Гарадзенскага ў 1960-х гг.

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024