Пераплысці возера на плыце — думаеце, рамантыка? Можа, апошнія паўгадзіны — так і ёсць. Толькі спачатку — восем гадзін чорнай працы. Знайсці бярвёны, спілаваць, падсекчы, скласці, звязаць, прывязаць пластыкавыя бутэлькі, зрабіць вёслы, абмеркаваць тактыку руху на вадзе. Тут нельга халтурыць. Ад якасці працы залежыць, ці будзеш ты жыць. Проста сёння. А яшчэ — ці атрымаецца далей пражыць такое жыццё, пра якое марыш.
Гродзенцы Алег Ярмош і Таццяна Валошчык распавялі Hrodna.life, як прыйшлі да працы з дзецьмі і навучыліся разам з імі пакараць сябе і вяршыні.
Дзеці глядзяць на нас
«Я ўвогуле баяўся дзяцей, не разумеў, што з імі рабіць», — распавядае Алег Ярмош пра сабе, якім быў 10 гадоў таму. - Усё пачалося з таго, што вырашыў дапамагаць жанчынам у правядзенні дзіцячых праграм. Бачыў, што цяжкавата ім было, а мне хацелася падтрымаць". Далей захапіла так, што ў педагогіку нырнуў з галавой — чытаў класікаў, шукаў носьбітаў ведаў, стаў вучнем Шалвы Аманашвілі. У выніку вывеў для сябе жалезнае правіла: адукацыя павінна пачынацца са вырошчвання высакародных якасцяў характару.
«Адукацыя — гэта надаванне вобразу, а не нейкія там формулы і правілы, — дзеліцца Алег сваім інсайтам. — Правіла адно: хочаш выхаваць высакародную асобу — спачатку сам стань такім. Хочаш бачыць у дзіцяці цярпенне, смеласць, сумленнасць, упэўненасць, адказнасць — вось і будзь больш сумленным, адважным, упэўненым, адказным, цярплівым.
Дзеці глядзяць на нас і бяруць з нас вобразы. Таму варта звяртаць увагу не на школу, гурткі, спорт, а на тое, якія настаўнікі даюць навуку. І я пачаў з сябе".
Таццяна Валошчык — педагог з дыпломам. Пачынала працаваць у школе, але вельмі хутка пайшла, каб арганізаваць сваю першую справу — прыватны дзіцячы сад. «Ужо тады мы раз на тыдзень ладзілі паходы з дзецьмі». Пазней сад зачыніўся. Тады Алег прапанаваў разам працаваць у праекце «Заваёўнікі вяршыняў». Алег арганізатар, кіраўнік і галоўны «дзеяч». Таццяна — другі «дзеяч» праекта. У паходах яна дапамагае дзецям вывучаць прыроду і арганізуе лясную творчасць.
Чытайце таксама: «Так просто не ввяжешься в это дело». Почему в Гродно нет частных садов
«Вы здзекуецеся?» і «Што скажа маці?»
«Нішто не дае столькі задавальнення, як пераадоленне ўласных цяжкасцяў», — упэўнены Алег. Ён пачаў арганізоўваць для дзяцей і падлеткаў аднадзённыя паходы, квэсты, заданні на камандаўтварэнне. «Маёй лакацый была і застаецца прырода. Мне хацелася, каб дзеці любілі яе, паважалі, шанавалі».
«Часта дзеці, якія ідуць з намі ў паход упершыню, пры першым павароце з пратаптанай сцежкі усклікаюць: „Вы сур’ёзна? Нам сюды?“. А потым прабіраюцца за ўсімі, пераступаючы бярвёны, адсоўваючы галіны кустоў, спатыкаючыся аб палкі на зямлі. У дарозе ўсклікаючы: „О, глядзіце — грыб! Слімак! А можна я вазьму гэтую палку? А мы доўга будзем так ісці? Я не хацеў у такі паход! Навошта мы прабіраемся, калі можна ісці па дарозе, дзе ходзяць людзі?“»
Рэакцыя на прапанову спусціцца ў яр па адхоне звычайна выклікае здзіўленне: «Тут? Уніз? Вы здзекуецеся!»
«Упершыню гэта зрабіць ой як няпроста, — распавядае Таццяна. — Няма спрыту, раўнавагі, усведамлення цела. Незразумела, куды нахіліцца, за што ўчапіцца, як знайсці сцяжынку, адпаведную твайму ўзроўню падрыхтоўкі. Бывае, хлопцы плачуць, просяць вярнуць іх дадому. Але рухаюцца паволі, засыпаючы пытаннямі: а што, калі галінка абарвецца, а што, калі камень пакаціцца ўніз, калі паслізнешся, калі падрапаць, калі выпачкаешься, а што скажа мама, а заплечнік цяжкі, а красоўкі слізкія, а калі… Іх сотні, гэтых калі».
Самым галоўным у паходах, лічыць Таццяна, становіцца досвед самастойнасці: «Тут многія ўпершыню сутыкаюцца з магчымасцю самому вырашаць, як яму жыць, як самому адказваць на свае пытанні. Не чакаць, пакуль разжуюць або дадуць гатовы адказ збоку. І якая ж хваля гонару за сябе здараецца, калі змог! Калі спусціўся, пераадолеў страх. Акідваеш позіркам знізу ўверх яр — і нараджаецца палаючая іскра ў вачах».
«Пабудова плытоў была выдатнай ідэяй»
Але толькі паходаў хутка падалося мала. «Хацелася большага развіцця — як для сябе, так і для дзяцей. Пабудова плытоў была выдатнай ідэяй. Яна закрывала ўсе мае патрабаванні ў развіцці», — кажа Алег.
Калі каманда будуе плыт, дзеці пачынаюць разумець, для чаго патрэбна навука. «Тут я даю трохі геаметрыі і фізікі». Паралельна развіваюцца і практычныя навыкі - працы з інструментам або вязання вузлоў. «У працэсе столькі ўсяго адбываецца, што ўсякія развівашкі адпачываюць. Калі дзеці атрымліваюць інструмент і ім дазволена працаваць, яны проста вар’яцеюць — як быццам іх на волю выпусцілі. Гатовыя секчы і пілаваць гадзінамі».
Каб пабудаваць плыт, трэба ад шасці да дзесяці гадзін. «Мы будуем плыты з сухастою, які валяецца на зямлі, так што мы яшчэ і лес чысцім паралельна», — раскрывае яшчэ адзін сакрэт Алег Ярмош. Пабудаваць плыт аказваецца не проста — паралельна выбудоўваецца каманда. «Яны там і сварацца, і крыўдзяцца, і мірацца, і дамаўляюцца… Пра ўсё не раскажаш, гэта трэба бачыць. Неверагодна прапампоўваецца ўпэўненасць у сабе. Калі яны праплываюць возера і дасягаюць мэты, у іх проста пастава выпростваецца ад пачуцця ўласнай годнасці. Прайшоўшы такі квэст, не забудзеш ніколі».
«Кожны паход — новае маленькае жыццё, якое пражываюць дзеці, мы пражываем, — дзеліцца ўражаннямі Таццяна. - Тут няма папушчальніцтва, але ёсць павага сваёй і чужой асабістай прасторы. У дзяцей з’яўляецца самастойнасць прымаць рашэнні, усведамляць, што ад твайго выбару і будзе залежаць, што адбудзецца далей. У паходзе ты сам думаеш, горача табе ці холадна, зняць шапку ці надзець яе».
«Гэта як раз тое, чаго не хапае дзецям»
У паходзе і на будаўніцтве плытоў ёсць свае «непарушныя» правілы. Напрыклад, нельга ламаць або секчы жывыя дрэвы. Нельга карыстацца мабільнымі тэлефонамі. Нельга з’есці цішком узятыя з сабой прысмакі - іх трэба падзяліць на ўсіх. Усё астатняе ў паходзе — можна.
«Можна паўзці на каленях і каціцца на спіне, быць брудным, рукамі закопвацца ў зямлю, караскацца, з’язджаць на попе з земляных гораў. Можна лазіць па дрэвах, можна спускацца з стромкіх абрываў, чапляючыся за карані, хадзіць па ручаі, скачучы па камянях або па калена ў вадзе. Можна гаварыць або маўчаць. Можна пытацца. Можна баяцца, плакаць, злавацца — можна пражываць любую эмоцыю. Можна разважаць, звяртацца ўнутр сябе па асэнсаванне. Можна клікаць на дапамогу, вучыцца яе прапаноўваць і аказваць», — абвяшчае далёка не ўвесь спіс магчымасцяў Таццяна.
«Яны ўдыхаюць свабоду, а праз яе — адказнасць. Здаецца, гэта як раз тое, чаго не хапае дзецям».
Чытайце таксама:
- «Дети любят читать книжки, просто они об этом не знают». Писательница Надея Ясминска волшебничала вместе с гродненскими читателями
- «Не зажимать ребенка в рамках — это самое важное». Как творческий проект «АнТрисоль» развивает детей и их родителей
- Упражнения с мячиками: отдых, который помогает стать успешным
- Факультативы по патриотизму и неудовлетворительные оценки. Какие обновления ждут школы в Гродненской области
