«З кубкаў, бутэлек і нават вёдрамі». Гродзенкі распавялі, як у дзяцінстве абліваліся вадой у Мокры панядзелак пасля Вялікадня

У гэты дзень Вольга заўсёды брала з сабой запасное адзенне і фен. Святлана прызналася, што аблівала сябровак з кубка. Таццяна распавяла, як з сястрой залазілі на гарышча і зверху лілі ваду на ўсіх у двары. Чытачкі Hrodna.life успомнілі, як раней святкавалі Мокры або Палівальны панядзелак.

Забава для дзяцей і падлеткаў

«Заўсёды бралі з сабой запасны камплект адзення і фен, — распавяла Вольга пра святкаванне „Мокрага панядзелка“ (Lany poniedziałek) у ашмянскім касцёле. — Прымалі ўдзел усе, хто хацеў. Маглі і ксяндза з ног да галавы абліць, а самі сухімі выйсці».

Па словах дзяўчыны, маштаб весялосці залежаў ад ксяндза або клерыка. Звычайна абліваліся не ў храме, а ў памяшканнях, дзе праходзілі заняткі з дзецьмі і падлеткамі. «У самым касцёле рэдка, але вёдры і бутэлькі з вадой былі там заўсёды».

Што такое Смігус-дынгус або Мокры (Палівальны) панядзелак

«Смігус-дынгус» (śmigus-dyngus), або Мокры панядзелак (lany poniedziałek) — забава другога дня Вялікадня ў каталікоў. Дзеці і моладзь абліваюць адзін аднаго вадой. Па тым, наколькі моцна кагосьці аблілі, меркавалі пра ягоную ці ейную папулярнасці ў кампаніі. Для дзяўчат быць аблітай з ног да галавы было яшчэ і «прадказаннем» блізкага замужжа. Звычай Мокрага панядзелка быў у практыцы каталікоў Польшчы, Чэхіі, Славакіі, Венгрыі і ў заходніх раёнах Украіны і Беларусі.

Другая назва свята ў Польшчы — Смігус-дынгус (Śmigus-dyngus). Да XV стагоддзя шмігус і дынгус былі двума асобнымі абрадамі. Дынгусаваннем называлі звычай, калі дзяўчаты дарылі хлопцам фарбаваныя яйкі, каб тыя не акуналі іх у раку ці не аблівалі вадой. Смігус — гэта сімвалічнае сцябанне адзін аднаго галінкамі асвячонай вярбы — пальмавай галінай. Тым, каго аблілі або пасцябалі ў Смігус-дынгус абяцалі здароўе і прыгажосць на ўвесь год.

Чытайце таксама: Пасха прошла, яйца остались: 3 рецепта блюд, в которых варёные яйца — главный продукт

Круцей за 1 красавіка

Святлана раней святкавала Вялікдзень у Зяневічах, маленькай вёсцы пад Васілішкамі. «Па нядзелях хадзілі „алыкаць“, гэта значыць спявалі песні вялікодныя, а днём дзеці і дарослыя выбівалі фарбаваныя яйкі - скочвалі іх з якой-небудзь горачкі. Калі яйка дакраналася да іншага, яно станавілася тваім», — патлумачыла чытачка Hrodna.life. На другі дзень Вялікадня, у панядзелак, дарослыя хадзілі ў госці абліваць суседзяў вадой: «З кубкаў, бутэлек і нават вёдрамі абліваліся! Усё гэта было весела, усе смяяліся, як дзеці».

«Пырскалі цішком адзін на аднаго, хто з чаго мог: з вядра, бутэлек, абы напалохаць. Мы ў 14 гадоў былі не такія дарослыя, як цяпер падлеткі», — распавяла Ірэна.

Пра традыцыю мокрага панядзелка яна даведалася, калі ў сярэдзіне 70-х у падлеткавым узросце пераехала з сям’ёй у Беларусь. «У Калінінградзе ніхто не ведаў пра такія святы, тады там не было касцёла і царквы», — растлумачыла Ірэна.

«На цябе пырснулі, як на 1 красавіка, тыпу падманулі і ўсё. Дарослыя таксама жартавалі, але ім не так было цікава. Рагаталі і ніхто не лаяўся». Ірэна памятае, што пырскаліся кожны год, пакуль яна жыла ў вёсцы да паступлення ў каледж.

З вясновых мясцовых традыцый яна ўспомніла яшчэ Зялёныя святкі, якія адзначалі на саракавы дзень пасля Вялікадня.

Чытайце таксама: Заглянуть в будущее и «познакомиться» с женихом. Гродненки рассказали, как гадали на святки и что из этого вышло

«Уся моладзь сыходзіла святкаваць у лес. Цэлы дзень рыхтаваліся, грошы здавалі, закупляліся і ніхто з бацькоў не ўзнікаў. Нават калі заўсёды можна было гуляць да дзевяці вечара, то ў гэты дзень адпускалі ўсіх без пытанняў. Мы сыходзілі ў лес, накрывалі паляну і святкавалі. Гэта заўсёды было з суботы на нядзелю і было заўсёды цёпла і ўсе купаліся. А пад раніцу цягнуліся дадому», — распавяла Ірэна.

Нашы дзеці так ужо не робяць

Таццяна распавяла Hrodna.life, што абліваліся вадой не толькі пасля Вялікадня. На Купалле таксама рэдка каму з моладзі ўдавалася застацца сухім.

«У гэтыя дні кудысьці ісці было боязна — маглі абліць дзе заўгодна, але ніхто не крыўдзіўся, — кажа гродзенка. — Зараз усе людзі нейкія азлобленыя. А тады дзяўчаты нават грэлі ваду, каб цёплай абліваць». Таццяна ўзгадала, як суседская моладзь збіралася ў іх у двары.

«Мы з сястрой і сяброўкай зачыняліся дома, набіралі ваду і праз акно гарышча аблівалі тых, хто ў двары, — распавяла чытачка. — Нашы дзеці ўжо так не робяць».

Чытайце таксама: Як у Гродне адзначалі Пасху 100 гадоў таму

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Я і цяпер не згублюся ў Гродне». Пагутарылі з рэпатрыянтам, які пераехаў у Польшчу ў 1946 годзе, але дагэтуль памятае родны горад

Генрык Усціла нарадзіўся ў 1929 годзе ў Гродне на вуліцы Брыгіцкай. У 1935 годзе яго…

21 лютага 2025

«Нам з вамі нельга мець ніякіх сувязей». З’ездзілі ў Белавежскую пушчу, падзеленую агароджай, і даведаліся, што адбываецца па абодва бакі

Агароджа на мяжы Польшчы і Беларусі дзеліць Белавежскую пушчу на дзве часткі. Па абодва бакі…

19 лютага 2025

«Пасведчанне аб шлюбе парвалі пры сварцы». Як беларусы (не) разводзяцца ў эміграцыі

Ягор з партнёркай перажылі тры пераезды і вайну, і калі вонкавага лайна стала менш -…

18 лютага 2025

Забойства інжынера Кёніга. Як у Гродне 100 гадоў таму расследавалі гучную справу

Сто гадоў таму ў Гродне адбылося самае гучнае забойства 1925-га: у цэнтры гораду забілі вядомага…

17 лютага 2025

Дзень Сябровак замест Валянцінава дня. А вы ведалі, што адзначаюць 13 лютага?

Напярэдадні Дня святога Валянціна ўсё больш жанчын у свеце адзначаюць Дзень Галентайна - жаночага сяброўства.…

13 лютага 2025

Казюкі ў парку, блін-тусоўка і па пудзілу на кожны дзень. Дзе ў Гродне адсвяткаваць Масленіцу-2025

Масленіца ў гэтым годзе прыпадае на 2 сакавіка, а масленічны тыдзень пачынаецца з 24 лютага.…

12 лютага 2025