Паводле беларускага заканадаўства за касяк марыхуаны можна атрымаць нават цяжэйшы прысуд, чым за забойства. Зараз каля 15 000 чалавек знаходзіцца за кратамі па артыкуле 328 — незаконны абарот наркатычных сродкаў. Актывісты ініцыятывы «Legalize Belarus» лічаць, што вайна з наркотыкамі не працуе, а рэчывы варта легалізаваць. Hrodna.life прыслухаўся да аргументаў.
У Беларусі пад наркотыкамі разумеюць забароненыя рэчывы, якія вызываюць прывыканне і без якіх чалавек адчувае эмацыйную няўстойлівасць. Згодна з артыкулам 328 можна атрымаць ад 5 да 25 гадоў зняволення. Як вынік, у нашай краіне каля 15 000 зняволеных, а сотні тысяч іх родных і знаёмых — у роспачы. Затое распаўсюджаныя сінтэтычныя сродкі - таннейшыя і больш шкодныя. За краты часта трапляюць не вялікія гандляры, а спажыўцы, або тыя, хто развозіць наркотыкі на «закладкі».
Валянціна Мурына, загадчыца аддзялення рэабілітацыі залежнасцей у ГАКЦ «Псіхіатрыя-Наркалогія», лічыць, што зараз беларускія законы выраўніваюць хворага і таго, хто на яго хваробе нажываецца. Яна лічыць, што ўжывальнікаў не трэба наказваць так жорстка, а вось за распаўсюджванне тэрміны апраўданыя.
Дарэчы, у нашай краіне не легалізаваны і медыцынскі канабіс, таму хворыя, напрыклад, на сіндром Паркінсана, не могуць атрымаць лекі на яго аснове. Не выкарыстоўваюцца каноплі і ў беларускай прамысловасці. Масла і муку з канопляў купіць, канешне, можна, але яны імпартуюцца з-за мяжы.
Пры барацьбе з наркотыкамі ўсе намаганні накіраваны на знішчэнне паставак наркотыкаў і арышт наркагандляроў. Але такі падыход ігнаруе рынкавыя асновы: попыт і прапанову. Калі зменшыць прапанову для змяншэння попыту, цана вырасце. Але наркотыкі будуць спажывацца незалежна ад іх кошту. Гэта заахвочвае вырабляць больш наркотыкаў і наймаць больш гандляроў. Каб было прасцей іх транспартаваць, наркотыкі становяцца мацнейшымі і больш шкоднымі. Такі падыход не спрацаваў у ЗША і зараз не працуе ў Беларусі.Ёсць краіны, якія пайшлі па іншым шляху. У Швейцарыі ў 1980-х выкарысталі іншую стратэгію — зніжэнне шкоды ад наркотыкаў. Там адкрывалі бясплатныя цэнтры лячэння ад гераіну, дзе нарказалежныя маглі атрымаць бясплатны чысты гераін, чыстыя іголкі, беспечны пакой для ін'екцый і медычны нагляд. Сацыяльныя работнікі дапамагалі наркаманам знайсці жытло і вырашыць іх праблемы. Вынікам было рэзкае падзенне ўзроўню нарказлачынстваў, ВІЧ і смяротнасці ад перадазіроўкі. Нарказалежныя змаглі знайсці працу і вырашыць свае праблемы, бо не вытрачалі час і сілы на фінансаванне сваёй залежнасці.
Падобны метад прымянілі ў Партугаліі ў пачатку 2000-х, вытраціўшы сродкі не на барацьбу з наркотыкамі, а на інтэграцыю наркаманаў у грамадства. Вынік быў такім жа — рэзкае падзенне ўжывання наркотыкаў. Зараз Камісія ААН рэкамендуе ўводзіць забароненыя рэчывы ва ўрэгуляваны эксперыментальны абарот.
У Беларусі існуе замяшчальная тэрапія метадонам — праграма зніжэння шкоды апіоднай залежнасці. Чалавек атрымлівае метадон у выглядзе сіропа без унутрывенных ін'екцый, каб зменшыць рызыку захворвання ВІЧ або гепатытам. А таксама панізіць крымінагеннасць з боку пацыентаў - каб чалавек не краў грошы на наркотыкі, а атрымліваў іх легальна.
У дакументальных фільмах даследуецца, з-за чаго з’яўляюцца розных відаў залежнасці. У людзей ёсць неабходнасць ствараць сувязі адзін з адным. І калі мы гэтага не можам зрабіць, то звязваем сябе з тым, што прыносіць нам пэўную палёгку: азартныя гульні, смартфоны, марыхуана ці какаін. Нават у матывацыйных тэкстах пра пераадоленне шкодных звычак кажуць, што нельга пазбыцца адной звычкі, не стварыўшы іншай, карыснай.Праблемы нарказалежнасці ўзнікаюць ад ізаляцыі. Вайна з наркотыкамі выпрацавала да наркаманаў стаўленне, як да адкідаў супольнасці. У той час, калі людзям патрэбна дапамога, мы ад іх адварочваемся. Як прыклад — мы можам піць дазволены алкаголь хоць кожны дзень, але не робім гэтага, бо ў нас ёсць сувязі: адносіны, любімая праца, любімыя людзі.
Валянціна Мурына кажа, што грамадства пакуль баіцца нарказалежных, нават тых, хто перастаў ужываць. Тут дапаможа інфармаванне і асвета грамадства пра наркаманію. У залежнага ад наркотыкаў можа наступіць рэцэдыў, але ён валодае пэўнымі інструментамі, каб падтрымліваць цвярозасць. І такі чалавек можа прадуктыўна жыць у соцыуме: працаваць, будаваць сям’ю, прыносіць карысць сабе і грамадству. Як ні дзіўна, людзі, якія вылечваюцца ад наркатычнай залежнасці, больш за здаровых цэняць жыццё і жывуць свядома.
Валянціне незразумелыя мэты легалізацыі наркотыкаў. Яна лічыць, што дарослы чалавек не патрабуе псіхаактыўных рэчываў, каб расслабіцца.
— Я сама не ўжываю ніякіх псіхаактыўных рэчываў. Каб расслабіцца, у мяне ёсць сябры, музыка, кнігі, прырода, дзеці і іншыя спосабы. Залежнасць развіваецца, бо падтрымлівае пазітыўнае падмацоўванне. Навошта працаваць над сабой, хадзіць да псіхолага, навучыцца наладжваць кантакты, прэзентаваць сябе? Можна ж выпіць 150 грам — і я герой.
У Гродне дзейнічае ініцыятыва «Маці 328», якая аб’яднала маці, сясцёр і жонак асуджаных па гэтым артыкуле. Яны дзейнічаюць праз скаргі, звароты і працу з медыямі. Сітуацыя з асуджанымі выкрывае недаскадальнасць беларускай судовай сістэмы. Пасля кожнай справы застаецца шмат пытанняў: колькасць грамаў марыхуаны, якая фігуруе ў справах, змяняецца ў ходзе расследавання, пасля зваротаў колькасць гадоў зняволення часта змяняецца ў меншы бок
— Я б хацела, каб увоуле не было наркотыкаў, — кажа стваральніца ініцыятывы «Маці 328» Ларыса Жыгар. — І падтрымліваю легалізацыю толькі ў медычных мэтах.Яна расказвае гісторыю свайго сына. Ён быў творчай асобай і аднойчы папаліў марыхуаны «дзеля натхнення». Зараз ён асуджаны на 8 гадоў. Гродзенцы прапанавалі арганізаваць у Мінску выставу працаў зняволеных, якія зараз адбываюць пакаранне, каб даказаць, што часта гэта таленавітыя людзі, якім проста не пашанцавала.
Кіраўніцтва Гродзенскага абласнога клінічнага цэнтра «Псіхіатрыя-Наркалогія» не супраць легалізацыі марыхуаны ў медычных мэтах, але не падтрымлівае легалізацыю для бескантрольнага ўжывання.
— Нядаўна Сусветная арганізацыя аховы здароўя выступіла з рэкамендацыямі наконт прымянення медычнай марыхуаны, — расказвае Валянціна Мурына, загадчыца аддзялення рэабілітацыі залежнасцей. — Але ў выпадках, калі ёсць выразныя паказчыкі для прызначэння і кантроль з боку медычнага персаналу. Напрыклад, выкарыстанне апіоідаў у якасці знябольваючых для анкалагічных хворых ці псіхастымулятараў для карэкцыі паводзінаў дзяцей з сіндромам гіперактыўнасці. Ёсць даследаванні, якія пацвярджаюць эфектыўнасць выкарыстання наркатычных рэчываў у гэтых выпадках.
Паводле Валянціны Мурынай, бескантрольнае спажыванне марыхуаны — дастаткова складанае пытанне, па якім дагэтуль вядуцца спрэчкі. Пазіцыя клінічнага цэнтра — адназначна супраць. Нягледзячы на тое, што ў некаторых краінах легалізацыя наркотыкаў прывяла да падзення іх ужывання, падзення ўзроўню ВІЧ-захворванняў і колькасці злачынстваў у сферы наркагандлю, прымяняльна да Беларусі пра такі вопыт гаварыць немагчыма, кажа Валянціна.
У Гродне зараз найбольш актыўна ужываюць макавыя апіоіды. За дзевяць месяцаў 2017 года 156 чалавек прайшло рэабілітацыю алкагольнай і наркатычнай залежнасці медыкаментозным лячэннем і псіхатэрапіяй. У тэрапіі вельмі дапамагае арганізацыя «Ананімныя наркаманы». Валянціна лічыць, што пацыенты, якія кінулі ўжываць, былі б супраць легалізацыі наркотыкаў.
Яна кажа, што калі ёсць пэўнае рэчыва, то пэўны працэнт чалавецтва адназначна стане ад яго залежным. Дапаможа праца з мысленнем чалавека. Залежнасць выклікае сукупнасць фактараў: генетычная схільнасць, сацыяльны фактар, асаблівасці асобы і яе здольнасці спраўляцца са складаным сітуацыямі і супрацьстаяць грамадскай думцы. Валянціна лічыць, што варта стварыць пэўную сістэму прафілактыкі, якая пакуль існуе на ўзроўні плакатаў і кропкавых лекцый. Увогуле, дапаможа здаровая сітуацыя ў сям'і, установе адукацыі і адсутнасць страху перад просьбай аб дапамозе.
— Праблемы наркаманіі і незаконнага абароту наркотыкаў сталі актуальнымі для Рэспублікі Беларусь далёка не ўчора. На працягу дзесяцігоддзяў працэсы, якія адбываліся ў гэтай сферы, знаходзіліся ў зоне пільнай увагі ўсіх зацікаўленых ведамстваў, — кажа Сяргей Ланкевіч, начальнік Упраўлення па наркакантролі і супрацьдзеянні гандлю людзьмі Гродзенскай міліцыі. — Аднак не далей, як у 2013−2014 гадах беларускаму грамадству давялося сутыкнуцца з сур’ёзным абвастрэннем сітуацыі, якая характарызавалася рэзкім усплёскам ўзроўню нарказлачыннасці, перабудовай наркатычнага рынку, тэндэнцыяй да амаладжэння грамадзян, уцягнутых у незаконны абарот наркотыкаў.
У 2017 годзе зарэгістравана 12 фактаў перадазіроўкі, што ў амаль у 3 разы менш, чым ў 2016 годзе. Знізілася колькасць асобаў, якія дапускаюць немедыцынскае спажыванне наркатычных сродкаў - 1082 чалавек. Пры захаванні тэндэнцый 2015−2017 гадоў, істотныя змены ў сферы нарказлачыннасці у 2018 годзе ў рэгіёне не прагназуецца. Актуальнай застанецца праблема кантрабанднага ўвозу наркотыкаў з-за мяжы. На наркатычным рынку будуць дамінаваць наркотыкі расліннага паходжання, актуальным будзе пытанне распаўсюджвання псіхаактыўных рэчываў праз інтэрнэт.
Ініцыятыва «Legalize Belarus» не прапагандуе наркотыкі, але выступае за іх легалізацыю. У яе ёсць тры мэты: першая — распаўсюд навуковай інфармацыі пра псіхаактыўныя рэчывы і адказнае ўжыванне. Другая — падтрымка змен у заканадаўстве, што тычацца дыфэрэнцыяцыі пакаранняў за злачынствы, звязаныя з забароненымі рэчывамі. Трэцяя — юрыдычная і псіхалагічная падтрымка вязняў і сваякоў асуджаных паводле артыкулу 328. Ініцыятыва ладзіць абмеркаванні, кінапрагляды і акцыі салідарнасці. Можна дапамагчы кампаніі, падпісаўшы петыцыю і сабраўшы подпісы сярод сваіх сяброў, або стаўшы яе валанцёрам.
Лічыцца, што складана выбраць падарунак менавіта мужчыну - мужу, сыну, бацьку, партнёру ці сябру. Сітуацыя…
Беларус Алекс Вазнясенскі наведаў Навагрудак як турыст. Мужчыну ўразіла, што горад з багатай гісторыяй знаходзіцца…
Рэстаране-кафэ “Нёманская віціна” ў выглядзе ладдзі - частка канцэпцыі новай гродзенскай набярэжнай, якую абмеркавалі ў…
Аляксей Кажэнаў з'ехаў з Мінску ў 1998-м годзе. Ён атрымаў працу ў Google, стаў дыяканам…
Слэнг пастаянна змяняецца - у апошні час пад ўплывам TikTok. Зразумець яго адразу і ўвесь …
Кожны месяц 22 тоны кававага зерня выязджаюць з Гродна, каб патрапіць на запраўкі па ўсёй…