«Зрабіў для нашай культуры столькі, колькі не снілася ніводнаму міністэрству». Што страчвае Беларусь праз закрыццё Інстытута Гётэ ў Мінску

Інстытут Гётэ 30 ліпеня прыпыніў сваю працу ў Беларусі. Гэтага ў канцы чэрвеня запатрабавала ад амбасады Германіі беларускае Міністэрства замежных спраў. Таксама ў Беларусі спыняе працу Германская служба акадэмічных абменаў (DAAD). Hrodna.life узгадаў, чым займаўся Інстытут у Беларусі.

Сутыкнуліся з такім упершыню

«Гётэ-Інстытут, 157 прадстаўніцтваў якога свабодна працуюць ва ўсім свеце, упершыню сутыкаецца з такім развіццём падзей. Мы вельмі шкадуем аб такім патрабаванні беларускага кіраўніцтва і спадзяемся, што хутка зможам працягнуць сваю працу ў Беларусі. У нашых думках мы побач з калегамі ў Беларусі. Мы салідарныя з Германскай службай акадэмічных абменаў, якая таксама атрымала патрабаванне спыніць сваю працу», — пракаментаваў прыпыненне дзейнасці генеральны сакратар Інстытута Гётэ Ёханэс Эберт.

Што Інстытут Гётэ рабіў у Беларусі?

У Беларусі ён існаваў з 1993 года. Асноўнымі напрамкамі ў працы былі: курсы нямецкай мовы, выставы, кінапаказы, канцэрты. У Мінску працавала бібліятэка нямецкай літаратуры. Дзякуючы працы Інстытута на беларускую мову перакладаліся творы класікаў нямецкай літаратуры. Інстытут часта супрацоўнічаў з музеямі або ўдзельнічаў у праектах, прысвечаных гісторыі.

З Інстытутам больш за 15 гадоў супрацоўнічаў беларускі пісьменнік Альгерд Бахарэвіч. Ён перакладаў кнігі нямецкіх аўтараў на беларускую мову, актыўна ўдзельнічаў у імпрэзах і прэзентацыях, арганізаваных Інстытутам.

«Калі з незалежнай дзяржавы выганяюць Інстытут Гётэ, гэта значыць адно: тая дзяржава ўжо зрабілася поўным ізгоем і сама абрала гэты шлях. Інстытут Гётэ ў Менску зрабіў для нашай культуры столькі, колькі не снілася ніводнаму беларускаму міністэрству і ніводнай дзяржаўнай арганізацыі, — распавёў Hrodna.life пісьменнік Альгерд Бахарэвіч. — Скажу больш: менавіта Інстытут Гётэ апошнія гадоў 20 нешта развіваў тут, на нашых прасторах, у той час як міністэрствы і арганізацыі ўвесь час нешта разбуралі і падмянялі жывое мёртвым. Я дакладна ведаю, што сотні людзей культуры ў Беларусі ўдзячныя Інстытуту Гётэ за падтрымку іх творчасці, а дзясяткі тысяч чытачоў, гледачоў, слухачоў мусяць быць удзячныя яму за працу. Інстытут Гётэ ніколі не займаўся палітыкай, толькі культурай і адукацыяй, але культура і адукацыя ня могуць існаваць без свабоды, яны і ёсць палітыка — палітыка, якая робіцца не палітыкамі, а намі самімі».

Інстытут прадстаўляў Германію на штогадовым міжнародным кніжным кірмашы ў Мінску. Час ад часу прывозіў у Беларусь цікавыя выставы або нямецкіх аўтараў. Акрамя гэтага, Інстытут неаднаразова прадстаўляў свае памяшканні для правядзення іншых культурніцкіх імпрэзаў.

Што карыснага Інстытут Гётэ рабіў у Гродне?

Інстытут супрацоўнічаў з абласной навуковай бібліятэкай імя Карскага. Напрыклад, у 2015 годзе ў бібліятэцы выступаў нямецкі пісьменнік Гербэрт Гюнтэр, а ў 2016-м у бібліятэцы праходзіла інтэрактыўная выстава «Экамысленне — вучымся ў прыроды».

Таксама інстытут курыраваў гродзенскую школу № 28, дзе з 2011 года працуе абласны рэсурсны цэнтр нямецкай мовы і культуры. Гродзенскія школьнікі ў выніку не толькі мелі магчымасць вывучаць нямецкую мову ў сваіх школах, але і ездзілі, напрыклад, на канферэнцыі ў Берлін.

У 2020 годзе ў Гродне адбываліся канцэрты, выставы і кінапаказы, прысвечаныя 250-годдзю з дня нараджэнна Людвіга ван Бетховена. У іх арганізацыі таксама ўдзельнічаў Інстытут Гётэ.

У сакавіку 2021 года пры падтрымцы Інстытута стварылі першую віртуальную рэканструкцыю будынка слонімскай сінагогі.

З 2005 года ў Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы працуе Цэнтр нямецкай мовы і культуры. Ён рэгулярна супрацоўнічаў з Інстытутам Гётэ і службай DAAD. Таксама ва ўніверсітэце адбываліся выставы, арганізаваныя Інстытутам.

Якую карысць студэнтам і выкладчыкам прыносіла DAAD?

Германская служба акадэмічных абменаў (DAAD) працавала ў Беларусі з 1994 года. Гэта найбуйнейшы ў свеце фонд, які займаецца міжнародным супрацоўніцтвам у акадэмічным і навуковым асяродку. Перадусім, праз міжнародны абмен студэнтамі і навукоўцамі. З Гродзенскім дзяржаўным універсітэтам імя Янкі Купалы служба працавала з 2000 года.

DAAD фінансуе паслядыпломныя праграмы, праграмы для навукоўцаў і аспірантаў на напісанне навуковых працаў. Студэнты маглі паехаць таксама на кароткія азнаямляльныя візіты, практыкі і стажыроўкі або на летнія курсы ў ВНУ Нямеччыны. Адзін з самых вядомых стыпендыятаў DAAD — беларуская лаўрыятка Нобелеўскай прэміі Святлана Алексіевіч.

У 2019 годзе падтрымку DAAD у галіне міжуніверсітэцкіх праектаў (азнаямляльныя візіты, семінары, стажыроўкі, сумесныя навучальныя праграмы) атрымалі 124 беларусы. Індывідуальную стыпендыйную падтрымку ў 2019 годзе атрымалі 106 беларусаў. У канцы 2020 года сувязі з рэпрэсіямі супраць удзельнікаў мірных пратэстаў ў Беларусі служба DAAD распрацавала рэкамендацыі для нямецкіх ВНУ: як падтрымаць тых, хто навучаецца і працуе ў ВНУ Беларусі.

Што дала DAAD гродзенцам?

У перыяд з 2000 па 2018 год 97 студэнтаў ГрДУ прайшлі моўныя і навукова-даследчыя стажыроўкі або летнія курсы, прайшлі тры міжнародныя студэнцкія праекты, 29 стажыровак прайшлі выкладчыкі гродзенскага ўніверсітэта. Цягам 10 год лектары DAAD праводзілі курсы павышэння кваліфікацыі для настаўнікаў Гродна і рэгіёна.