«Дзве дзяржавы — адна эканоміка» — такі прынцып паглыбленай інтэграцыі агучыў расійскі міністр фінансаў Максім Арэшкін. (Не)магчымасць такога супрацоўніцтва Hrodna.life абмеркаваў з экс-кандыдатам у прэзідэнты, эканамістам і палітыкам Яраславам Раманчуком.
Ці ёсць незалежнасць пасля інтэграцыі?
«Немагчыма ўявіць сабе сітуацыю існавання агульнай эканомікі для дзвюх дзяржаў. Гэта рэжым канфедэрацыі або федэрацыі. Іншы выразны прававой фармат немагчымы, — кажа Раманчук. — Калі мы створым адзіную эканоміку кіравання, мытню, падаткі, бюджэт, грашовую сістэму, то Беларусі будзе канец як дзяржаве. Калі такую пазіцыю займае расійскі бок, гэта, дэ факта, запрашэнне „ўступіць у Расію“, нават пры захаванні нейкага фармальнага суверэнітэту. Думаю, такі варыянт катэгарычна непрымальны для беларускага боку».
Ці верыць грамадства?
Адносна невялікая частка беларускага грамадства публічна выказвае заклапочанасць праблемай інтэграцыі. Беларускія ўлады рэгулярна заяўляюць, што ніякай пагрозы суверэнітэту няма, што гаворка ідзе толькі пра эканоміку і ніякай палітычнай інтэграцыі не будзе. Ці можна сказаць, што людзі ў гэта вераць?
«Я не ведаю ці вераць людзі. Але калі б улады верылі людзям, яны б дапускалі іх хоць бы ў нейкай ступені да выбараў дэпутатаў. Цяпер гэтага няма», — кажа Раманчук.
Адзінае — значыць расійскае?
«Калі гаворка ідзе аб адзіным падатковым кодэксе, адзінай мытні, адзінай сістэме спагнання штрафаў, кантролю, сертыфікацыі, мяркуецца, што адзінае — значыць расійскае. У такой сістэме ў Беларусі будзе статус Чачні, Татарстана, або, у лепшым выпадку, Крыма, у рамках фармальнага аб’яднання або саюза з Расіяй. Аб уласнай знешняй і абароннай палітыцы можна будзе забыцца.
Цяпер гаворка ідзе пра тое, каб атрымаць «пернікі» ў выглядзе кампенсацыі за падатковы манеўр або цаны на газ. Але суверэнітэт каштуе значна даражэй".
«Усе будуць ведаць, што рашэнні прымаюцца ў Маскве»
На думку Раманчука, супрацоўніцтва і развіццё з прыцягненнем расійскага капіталу магчыма. Але пакуль «мы проста мераемся з Расіяй, хто горш у дадзенай сітуацыі, у каго карупцыя менш, у каго бюракраты не так крадуць, у каго менш адкаты». На думку эканаміста, гэта можа прывесці да таго, што «галоўнымі на гэтай прасторы будуць наменклатурна-сілавыя кланы, якія вельмі хутка падбяруць усё пад сябе».
«Можа быць мы фармальна застанемся сябрамі ААН, фармальна будзем незалежнай дзяржавай. Але размаўляць з намі, як з незалежнай дзяржавай, практычна ніхто не будзе. Усе будуць ведаць, што ўсе рашэнні прымаюцца ў Маскве».
Чаму зараз?
Дагавор пра саюзную дзяржаву падпісаны 20 гадоў таму. Чаму менавіта цяпер Расія стала фарсіраваць інтэграцыю?
«Спачатку трэба паставіць у залежнасць эканоміку, фінансы, энергетыку, інфраструктуру, а потым сказаць: „Хлопцы, мы вас столькі год у такой сістэме трымалі, давайце ўжо да нас“. Тым больш, у 2024 годзе ў Расіі будуць прэзідэнцкія выбары, стаіць пытанне аб пераабранні Пуціна, вострымі застаюцца адносіны Расіі з Украінай. Зараз Маскве патрэбен вельмі сур’ёзны геапалітычны поспех. У рамках канцэпцыі Пуціна аб аднаўленні „вялікай Расіі“ Беларусь была б вельмі дарэчы», — кажа Раманчук.
На яго думку, у Расіі пераважная большасць палітыкаў і экспертаў не лічаць Беларусь незалежнай дзяржавай. Таксама, як і Украіну. Таму тое, што нельга было адразу зрабіць з Украінай, Крэмль мяркуе зрабіць з Беларуссю. Але — пры захаванні нейкіх «фармальных рытуалаў».
«Нават у Савецкім саюзе была БССР. Гэта быў суб’ект федэратыўнай дзяржавы. Патлумачыць „інтэграцыю“ будзе вельмі лёгка — эканамічнае супрацоўніцтва, партнёрства… На самой справе гэта будзе гібрыднае зліццё і паглынанне».
Ці можа Беларусь выйграць ад інтэграцыі?
На думку Раманчука, падстаў для гэта няма: «Калі б у Расіі былі такія інстытуты развіцця і росту, якія канкуруюць з найлепшымі ў свеце, лепшыя, чым у Ірландыі, Германіі, Сінгапуры і Амерыцы, тады б мы сказалі: «Так, сапраўды, мы бярэм, капіруем тое, што ў іх, і шанцы на наш прарыў і поспех вельмі вялікія. Але мы бачым, што ў нас альбо той жа ўзровень, што ў Расіі, альбо лепш.
Расійская эканоміка знаходзіцца ў зоне самых нізкіх тэмпаў развіцця з пасляваенных часоў. Таму я не бачу тут ніякіх падставаў, каб казаць аб падтрымцы і магутным эканамічным росце Беларусі ў выніку інтэграцыі. Мы толькі прайграем".
Ці дапамогуць акцыі пратэсту?
«Акцыі пратэсту, на якіх прысутнічае да тысячы чалавек — гэта рытуал, гэта проста перформанс. Назваць іх пратэстам нельга. Пратэсты — гэта калі выходзіць 100−200 тысяч, мільёны. Ганконг — гэта пратэст. Там амаль год практычна ўся краіна абараняе свой суверэнітэт, незалежнасць, права на самавызначэнне і вызначэнне палітыкі».
Раманчук лічыць, што вынікам мінулых акцый будзе не ўплыў на ўрады Расіі і Беларусі, а толькі хваля ўзаемнага хейту ў інтэрнэце:
«Прасцей хейціць у інтэрнэце, чым працаваць з грамадскім меркаваннем і пераконваць людзей, што трэба быць грамадзянска актыўнымі. Я ўжо 25 гадоў у палітыцы, таму ўсё гэта выдатна ведаю».
