Спадчына

«Бацька пра гэты горад стараўся не ўспамінаць». Што амерыканец рабіў у Гродне падчас пандэміі

Мендэль Аркін з ЗША патрапіў у Беларусь яшчэ да пандэміі. Тры месяцы ён быў у Віцебску, адкуль родам яго жонка Анастасія. Перад вылетам у ЗША ў чэрвені амерыканец вырашыў заехаць у Гродна — горад продкаў. Пра свае гродзенскія карані Мендэль практычна нічога не ведае.

У Гродне не засталося нікога

Вялікая сям’я Аркінаў жыла ў Гродне да 1941 года, пакуль у горад не ўвайшлі немцы і не стварылі гета, а пасля вывезлі яго вязняў у лагеры смерці. Мендэль мяркуе, што там апынуліся і яго сваякі.

Пасля вайны з усёй сям'і Аркінаў у жывых застаўся толькі бацька Мендэля — Якаб Аркін. Ён быў удзельнікам Другой сусветнай вайны: да 1941 года яго прызвалі ў савецкую армію.

Бацька Мендэля пра Гродна стараўся не ўспамінаць.

«Мой бацька трапіў у савецкую армію. Магчыма, таму і выжыў. На вайне ён пазнаёміўся з маёй мамай. Яна з Варшавы, была ў гета. У канцы вайны яны пажаніліся і пераехалі жыць ва Вроцлаў [горад у заходняй Польшчы, на былых нямецкіх землях — рэд.]. Там я нарадзіўся».

Аркіны жылі ў Польшчы да 1957 года, а потым пераехалі ў Ізраіль. Адтуль Мендэль перабраўся ў ЗША. У Гродна ніхто з сям'і больш не вяртаўся.

Мендэль (справа) у музеі гісторыі яўрэяў Гродзеншчыны

Сям’я раз’ехалася па ўсім свеце

Аркін — распаўсюджанае яўрэйскае прозвішча. Вядома, што да 1939 года адзін з Аркінаў у Гродне валодаў цагляным заводам на вуліцы Базыльянскай (суч. Лермантава). Але ці быў гэта сваяк Мендэля, цяпер цяжка даведацца.

«Паводле расказаў бацькі, сям’я наша была нябедная. У яго было 10 братоў і ён быў заўзятым камуністам — верыў у прапаганду і ідэю Сталіна. Я не ведаю, чаму так было, але ён актыўна падтрымліваў савецкую ўладу. Перад вайной хтосьці з Аркінаў з’ехаў у Аўстралію, Ізраіль, Паўднёвую Афрыку і Канаду, але хто менавіта ад’язджаў - не ведаю. Як і не ведаю, дзе ў Гродне жылі Аркіны. Я вельмі хацеў бы ўбачыць дом і месцы, звязаныя з маёй сям’ёй».

Мендэль з жонкай Анастасіяй

Бацька пачаў расказваць пра Гродна толькі пасля справы Эйхмана

Бацька Мендэля пачаў расказваць дзецям пра Гродна і сваю сям’ю толькі ў пачатку 1960-х гадоў, калі ў Ерусаліме пачаўся працэс па справе Адольфа Эйхмана — нацысцкага ваеннага злачынцы, вінаватага ў злачынствах супраць чалавецтва.

«Яму было цяжка ўспамінаць родны горад і сям’ю. І я цяпер шкадую, што размаўляў з ім рэдка на гэтую тэму», — кажа Мендэль.

Мендэль прыехаў у Гродна другі раз. Упершыню ён быў тут у кастрычніку 2019 года. Тады ён і пачаў цікавіцца сваёй гродзенскай сям’ёй.

Пазнаёміўся з фабрыкай «ЗОВ» і яе ўладальнікамі

«У першы прыезд мы пазнаёміліся з горадам і пайшлі спачатку ў адзін архіў, потым у іншы. Калі адна з супрацоўніц даведалася, што я яўрэй, то я адчуў нейкае прадузятае стаўленне да мяне. Яна сказала, што ў іх няма інфармацыі па маёй сям'і, і прапанавала звярнуцца ў сінагогу. Пасля гэтага мне не захацелася больш вяртацца ў Гродна, але лёс вярнуў. Мы прыехалі ў Гродна ў чэрвені, каб пазнаёміцца ​​з фабрыкай, якая робіць кухні [група кампаній „ЗОВ“ — рэд.]. Пазнаёміліся з уладальнікамі Зухавіцкімі - яны таксама яўрэі. Гродзенцы паказалі нам сінагогу і распавялі гісторыю».

Мендэль валодае ў Нью-Ёрку фірмай, якая прадае кухні. У Гродне ён не толькі шукаў карані, але і пазнаёміўся з вытворчасцю беларускіх кухняў «ЗОВ».

Мендэль з жонкай у сінагозе. Другі злева — старшыня савета іудзейскай абшчыны Гродна Барыс Квяткоўскі. Справа — Алег і Уладзімір Зухавіцкія, уладальнікі буйнога мэблевага бізнесу

Мендэль працягвае шукаць свае карані ў Гродне. Калі вы валодаеце інфармацыяй пра гродзенцаў па прозвішчы Аркін, пішыце нам на электронную пошту info@hrodna.life.

Чытайце таксама:

Падзяліцца

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024