Горад

Гета інтэлігентаў. Каго «пасялілі» на Альшанцы?

Мікрараён Альшанка сярод іншага называюць гродзенскім гета. Калі і так, то ў адсяленні апынуліся знакамітыя інтэлігенты і ваенныя. Давайце зірнем, хто гэтыя людзі, імёнамі якіх назвалі вуліцы самага аддаленага раёна горада. Бо гэта — адзін з вялікіх плюсаў раёна.

Кажуць, гета. Але суседства тут нічога сабе. Вось у шоўкавым халаце ходзіць Уладзімір Караткевіч. Вы сумняецеся? Менавіта тут ён піша раман «Хрыстос прызямліўся ў Гародні».

Уладзімір Караткевіч пад час апошняй вандроўкі. 1984 год. Фота: news.vitebsk.cc
Побач прычэсвае вусы знакаміты паэт Мацей Бурачок, ён жа Францішак Багушэвіч, і нагадвае: «Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі».
Францішак Багушэвіч. Фота radzima.org
Адкуль Напалеон Орда малюе панараму горада? Вядома, што адсюль.
Панарама Гродна аўтарства Напалеона Орды
Многія, праўда, тут называюць яго Арда, з націскам на апошнім складзе, і шукаюць сувязь паміж вайной 1812 і мангола-татарскім ігам. І, напэўна, знаходзяць. Напалеон Орда быў не толькі мастаком, але і літаратарам, кампазітарам, скульптарам, педагогам.
Напалеон Орда, аўтапартрэт
Тут жа, у суседнім раёне Фабрычны, піша тэатральныя дэкарацыі для балета «Шахерызада» адзін габрэй. Яго клічуць на французскі манер Леон Бакст, бо доўгі час ён жыў і працаваў у Парыжы. Аднак насамрэч ён Лейб-Хаім Розенберг.
Леон Бакст, аўтапартрэт
З мастацкай залі пераходзім у музычную. Міхал Клеафас піша свой паланэз і не ведае, што пазней многія будуць мучыцца пры адказе на пытанне: «Хто напісаў паланэз Агінскага?» Кампазітар усё ніяк не развітаецца з Радзімай, бо тут ён на кожным кроку. Падаецца, што вакол Агінскага віруе жыццё ў мікрараёне.
Міхал Клеафас Агінскі. Партрэт мастака François Xavier Fabre
Тут апынуўся і Зыгмунт Мінейка, які вучыўся разам з Францішкам Багушэвічам у Віленскай гімназіі. Мінейка ўдзельнічаў у паўстанні Каліноўскага, цудам пазбег смяротнага пакарання. Пераехаў у Грэцыю. Там у ролі археолага адшукаў храм Зеўса, які навукоўцы не маглі знайсці 200 год. Удзельнічаў у пабудове спартовых аб’ектаў для першых Алімпійскіх гульняў 1896 года. Названы ганаровым грамадзянінам Грэцыі. Пабудаваў першую чыгунку ў Балгарыі і заснаваў спартовую журналістыку.
Зыгмунт Мінейка ў маладосці і сталым узросце. Фота: planetabelarus.by
Непадалёк бачная кампанія вайскоўцаў. Фёдар Бажора абараняў нашыя землі ў Другой сусветнай вайне, асабліва адзначыўся пры фарсаванні Нёмана і рэчкі Марыхі.
Фёдар Бажора. Фота: zhodinonews.by
Мікола Волкаў таксама ўдзельнічаў у той вайне, стварыў падпольны «атрад дзядзькі Колі». Разам з жонкай патаемна выносіў са шпіталю лекі для параненых. Расстраляны пад вёскай Навумавічы.
Мікола Волкаў (у цэнтры). Фота: tatfrontu.ru
Трэці ў кампаніі Аляксандр Бандоўскі. Ён сустрэў 1941 год у Гродне, двойчы трапляў у палон, збягаў, страціў нагу. Вядомы тым, што выкладаў на курсах па стральбе. Дачакаўся канца вайны.
Аляксандр Бандоўскі. Фота: wikimedia.org
Яшчэ адзін «жыхар» раёна Спірыдон Трыміфунцкі. Ён зусім не падобны да іншых. Імём гэтага святога назвалі не вуліцу, а царкву на ўскрайку раёна. Раней, 1700 год таму, ён жыў у горадзе Трыміфунт на Кіпры. Вядомы сваімі цудамі: уваскрашаў людзей, ацаліў цяжкахворага імператара Канстанцыя, маліўся разам з анёламі, прайшоў па сухім дне ракі, якая расступілася перад ім. Цяпер яго чаравік падарожнічае як рэліквія.
Спірыдон Трыміфунцкі
Цікава, каго яшчэ са славутасцяў пераселяць у «гета», калі раён разбудуюць?

«Ссылаюць» не толькі на Альшанку

Дарэчы, у суседнім з Альшанкай раёне Паўднёвы таксама хапае знакамітых «жыхароў». Там ёсць вуліцы, названыя ў гонар стваральніка эсперанта Людвіка Заменгофа, паэтаў Міхася Чарота, Цішкі Гартнага, пісьменніцы Зоф'і Налкоўскай, вучонага Ігната Дамейкі. Гэтыя вуліцы знаходзяцца ў найбольш аддалейнай частцы Паўднёвага, на мяжы з Альшанкай.

Падзяліцца
Меткі: гісторыя

Апошнія запісы

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024

«Першы прыбытак патраціў на станок». Гродзенец у школе выточваў біты, а ў 27 гадоў адкрыў сваю вытворчасць мэблі

Гродзенец Раман Нагула амаль паўжыцця працуе з дрэвам. Школьнікам ён пачынаў з бейсбольных біт, а…

13 лістапада 2024