Спадчына

Агонь супраць спадчыны: як Гродзеншчына страчвае ў пажарах каштоўнасць за каштоўнасцю

Чарада таямнічых пажараў каштоўных гістарычных будынкаў, якая напаткала Гродзеншчыну, прымушае задумацца аб магутных тэмпах з якімі мы страчваем спадчыну.

Ніжэй няпоўны сумны «рэйтынг» цікавых гістарычных будынкаў Гродзеншчыны, якія пацярпелі ад пажараў на працягу апошніх 10 гадоў і або цалкам страчаныя, або дасюль ляжаць у руінах. Большасць гэтых страт — вынік бюракратызму, абыякавасці і безгаспадарлівасці.

Па нашай інфармацыі, па фактах пажараў на аб’ектах гісторыка-культурнай спадчыны Гродзеншчыны ніколі не была ўзбуджана ніводная крымінальная справа.

Асабнякі ў Слоніме

Былі ўзведзены ў 1923 г. і знаходзіліся на скрыжаванні вуліц Чкалава і Савецкай. Многія гады яны служылі гарадской інфекцыйнай бальніцы, а ў сярэдзіне 1990-х гг. у іх пасяліліся сем'і медыцынскіх работнікаў. За 10 гадоў гэтыя прыстойныя, збудаваныя ў дварковым стылі будынкі змарнавалі, а 7 мая 2007 г. іх нехта падпаліў. Пасля некалькіх гадоў стаяння іх руіны разабралі.

Карчма ў Начы Воранаўскага раёна

Была, мабыць, самай цікавай аўтэнтычнай старой карчмой на Гродзеншчыне. Тут быў і шынок, і пакоі для прыезджых, і стайня. Адным словам, гатовы музей эпохі ХІХ ст. у цікавым мястэчку. Карчма фігуравала ў складзеным у 1980-х гг. спісе помнікаў Беларусі, а ва ўласна беларускі спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей яе не ўключылі.

Карчма згарэла ноччу 15 кастрычніка 2010 г. і пасля была вельмі хутка, літаральна за некалькі дзён, даруйнавана мясцовымі ўладамі.

Дом у Гродне па вуліцы Будзёнага № 38

Пабудаваны ў пачатку ХХ ст. і на працягу вельмі доўгага часу выконваў функцыі дзіцячага садка. Таямнічы пажар гэтага дома летам 2007 г. скончыўся разбурэнем і ў выніку прывёў да невялікай горадабудаўнічай трагедыі. Да 2013 г. вакол яго знеслі яшчэ тры старадаўнія будынкі, у тым ліку і каштоўную фабрыку алоўкаў, і цяпер на гэтым месцы ўзводзіцца ці то гатэль, ці то нейкае элітнае жытло.

[irp posts="9933″ name="У Гродне пабудуюць чатырохзоркавую гасцініцу"]

Дом у Гродне па вуліцы 17 верасня № 8

Пагарэў 24 верасня 2009 г. у выніку «няспраўнасці газавага балона» і быў цалкам знесены з пабудовай на яго месцы трохпавяховага пенаблокавіка.

Гэты драўляны будынак шыкоўна дамінаваў у канцы вуліцы Бялінскага і быў адным з самых прыкметных на Новым Свеце. У міжваенны час у ім знаходзілася пякарня Любэга ў якой прадавалі смачныя напалеонкі - печыва ў выглядзе капялюша Напалеона.

Гаварылі, што пажар жылога будынка адбыўся ў мэтах вырашэння жытловых праблем. У самым пачатку пажара на яго тушэнне прыехаў тагачасны мэр Гродна.

Палац у Жэмыслаўлі Іўеўскага раёна

Проста шыкоўны, бо з’яўляецца пазнейшай копіяй каралеўскіх Лазенак у Варшаве. Старшыня мясцовага калгаса спрабаваў перадаць палац прадпрымальніку за невялікія грошы, але ледзь не трапіў за тое на лаву падсудных. У выніку 18 мая 2012 г. безгаспадарчы будынак вельмі моцна пагарэў. Стаіць нікому не патрэбны і ад разбурэння яго ратуе толькі занесенасць у спіс гісторыка-культурнай спадчыны і занадта шыкоўны выгляд.

Сядзіба О’Руркаў ва Уселюбе Навагрудскага раёна

Была ўнесена ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі і знаходзілася ў даволі добрым стане, але гэта яе не выратавала. Яна амаль дашчэнту згарэла 8 мая 2012 г. Ад зачыненай, з зашклёнымі вокнамі і пад добрым дахам сядзібы засталіся толькі парэшткі цудоўных печак ХІХ ст., каля якіх некалі грэліся прадстаўнікі слаўнага ірландскага роду О’Руркаў. За ўчыненне пажару або халатнасць у дачыненні да гэтай сядзібы аніхто не пацярпеў.

Такія печы стаялі некалі ў сядзібе О’Руркаў.

Сядзіба пасля пажару. Сёння нават рэштак гэтых сцен няма — адзін падмурак захаваўся.

Даваенная школа па вуліцы Лермантава ў Гродне

Самая старая гродзенская школа, якая з’яўляецца вельмі цікавым архітэктурным аб’ектам, але не ўнесена ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей, крыху пагарэла 18 красавіка 2017 г. Будынак пацярпеў не асабліва моцна, але дапаможную школу, якая тут месцілася, перанеслі ў школу для дзяцей з аслабленым зрокам па вуліцы Дзяржынскага.

Ёсць інфармацыя, што ўлады ўсур'ёз разглядаюць перспектыву пакінуць дапаможную школу ў будынку для сляпых дзяцей. Тады стары драўляны будынак на Лермантава можна будзе лёгка зруйнаваць і прадаць шыкоўны кавалак зямлі амаль у самым цэнтры горада чарговаму інвестару. Хаця, у старым будынку можна адчыніць, напрыклад, цудоўны хостэл для непераборлівых турыстаў. Усе ўмовы ёсць.

[irp posts="6375″ name=""Усэмка" на Базыліянскай: школа, якая памятае страшныя часы"]

Гродзенскі піўзавод

Моцна пагарэў 21 мая 2017 г. Гісторыю яго раскрадання ў прэсе расказвалі шмат разоў. Сёння, здаецца, кожнаму відавочна, што будынак падпалілі. Уся гісторыя піўзавода апошніх дзесяці гадоў - нейкая карупцыйная муць, закручаная на безгаспадарлівасці і бюракратызме.

[irp posts="22 839″ name="Пажар на гродзенскім піўзаводзе: сумны канец слаўнай гісторыі?"]

Касцёл у Клюшчанах Астравецкага раёна

Дашчэнту згарэў 6 чэрвеня 2017 г. Гэта бяда нацыянальнага маштаба і тыя адказныя людзі, што на сваёй тэрыторыі «не выявілі» і не ўзялі пад ахову святыню 1726 года пабудовы, павінны сядзець у турме.

Але з папаўненнем спісу гісторыка-культурных каштоўнасцей новымі аб’ектамі ў Беларусі і асабліва ў Гродзенскай вобласці вельмі вялікая праблема. Чыноўнікі не вельмі хочуць ствараць для сябе дадатковыя праблемы ўзяццем пад ахову «новых» старых будынкаў і пад рознымі нагодамі адкідваюць прапановы грамадскасці.

Так, за апошнія пяць гадоў у Гродне былі ўключаны ў спіс каштоўнасцей толькі будынкі Станіславоўскай кафлярні, а вось адмову атрымалі дзясяткі прапаноў, у тым ліку шматлікія драўляныя будынкі, а таксама старажытныя Фарныя могілкі.

Падзяліцца

Апошнія запісы

Статус — першы крок да захавання. Інструкцыя, як унесці аб’ект у спіс спадчыны

У мястэчку Радашковічы на 6 тыс. чалавек стаіць касцёл, дзе хрысцілі Янку Купалу. У Вілейцы…

22 лістапада 2024

«Пабачыць Гродна — і памерці». Як наш горад стаў міжваеннай «сталіцай самагубцаў»

У міжваенны час Гродна набыло незвычайную славу. Горад стаў месцам прыцягнення незвычайных турыстаў - тых,…

21 лістапада 2024

«Нармальны быў гастраном — цяпер там прадаюць шпалеры». Ці хапае крамаў у цэнтры Гродна?

Ці хапае ў цэнтры Гродна прадуктовых крам? Спрэчкі наконт гэтага выклікала адкрыццё на перакрыжаванні Савецкай…

21 лістапада 2024

Дзе арганізаваць святочную фотасесію? Гродзенскія студыі ўжо падрыхтавалі навагоднія лакацыі

Прыбраныя ялінкі, свечкі, навагоднія вянкі і гірлянды, аксаміт, светлы ці цёмны фон на выбар. Гродзенскія…

19 лістапада 2024

«Перад выбарамі - спрыяльны час для петыцый». Як прымусіць чыноўнікаў вырашаць праблемы і чаму новая пляцоўка «меркаванне.бел» для гэтага не пасуе

Улады стварылі новую платформу “меркаванне.бел”. Яе пазіцыянуюць як анлайн-пляцоўку, на якой кожны зможа ў вольнай…

15 лістапада 2024

«У Гродне жывуць тыя яшчэ „шалёныя імператрыцы“». Стваральніца брэнда Krikate расказала, як дабралася да парыжскага тыдня моды

Калекцыя адзення гродзенкі Кацярыны Карлацяну дэбютавала гэтай восенню на Парыжскім тыдні моды. А пачыналася ўсё…

14 лістапада 2024